شهر شاهرود در شمال شرق استان سمنان و در جوار بلندترین قله شرق رشته کوه البرز قرار دارد. باستان شناسان معتقدند بلندی های اطراف رود شاهرود به دلیل مسائل استحفاظی نظر نخستین ساکنان این منطقه را به خود جلب کرده و سبب مهاجرت آنان به شاهرود شده است. شاهرود از آن گونه شهرهایی است که هسته نخست آن را دژها و قلعه ها تشکیل می دهند. علاوه بر شهر، بسیاری از روستاهای این شهرستان نیز ساختاری قلعه مانند دارند و حتی نامشان برگرفته از نام قلعه است. از جمله این روستاها می توان به دزیان، دیزج، قلعه نو خرقان، قلعه نوخالصه، قلعه آقا عبدالله، قلعه عبدالله، قلعه عضدی و قلعه شوکت اشاره کرد.
یکی از دهستان های اطراف شاهرود که در سال های گذشته به بافت اصلی شهر متصل شد و اکنون با نام محله شناخته می شود، باغزندان است. محله ای در شمال شرق شاهرود که روزگاری دارای کوچه باغ هایی زیبا بود اما این بافت در زمان حاضر به طور کل تغییر کرده و دیوارهای کاهگلی اش جای خود را با ساختمان های با نمای سنگی و آجری عوض کرده اند.
وجه تسمیه باغزندان نیز یکی به دلیل باغ های پرشمار و دیگری زندانی است که در گذشته در بالای تپه ای در این منطقه بنا شده بود. درواقع می توان گفت یکی از محدود آثار باقی مانده از باغزندان قدیمی همان تپه ای است که در جوار آرامستان باغزندان قرار گرفته و آثار اندک برج و باروهای قلعه بر آن مشاهده می شود.
حال با ایجاد تغییر در بافت شهری، شهرداری نیز بر آن شده است تا این تپه را به محلی تفریحی برای ساکنان این منطقه تبدیل کند. با وجود این، بی توجهی به اهمیت این تپه از بعد تاریخی نگرانی برخی از اهالی شاهرود را نسبت به این طرح در پی داشت. از این رو، چندی پیش جمعی از اهالی شاهرود خطاب به رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شاهرود نگرانی خود را نسبت به فعالیت ماشین آلات شهرداری بر فراز تپه تاریخی باغزندان شاهرود ابراز کردند.
در این نامه اشاره شده است که در محله باغزندان، تپه ای معروف به کمر باغزندان قرار دارد که آثار یک دژ قدیمی و یک چاله و گود در آن دیده می شود.
در ادامه نامه به برگزاری آیین نخل برداری روز عاشورا در دامنه این تپه اشاره و نوشته شده است: بنا بر این شواهد و همچنین طبق ماده ۱ از آیین نامه اموال فرهنگی، هنری و تاریخی نهادهای عمومی و دولتی مصوب سال ۱۳۸۱، این تپه جزئی از اموال فرهنگی تاریخی محسوب شده و حفاظت و صیانت از این اثر ارزشمند تاریخی که بخشی از هویت شهرمان شاهرود است بر عهده آن سازمان می باشد.
پس از آن، عضو هیات علمی معماری دانشگاه آزاد شاهرود در نامه ای به شهردار شاهرود خواستار تجدید نظر درباره این طرح شد. در نامه محمدرضا مجاهدی آمده است: وضعیتی که هم اکنون در تصاویر سه بعدی از طرح مصوب مشاهده می شود نشان از عدم هماهنگی طرح با فرم طبیعی کوه دارد: با تحمیل خطوط مستقیم شیبدار پلکانها و ایجاد سطوح صاف برای توقفگاه. به نظر می رسد به همین دلیل در اجرا، شهرداری ناگزیر به استفاده از ماشین آلات سنگین جهت تسطیح بخش هایی از کوه و ایجاد جاده دسترسی پشتی برای حمل مصالح ساختمانی برای ساخت پله های عریضی که در تصاویر سه بعدی دیده می شود، شده است که این نوع مداخلات را نمی توان حداقلی و این نوع طراحی را نمی شود مصداق هماهنگی با طبیعت ارزیابی کرد و از همین رو به درستی موجبات نگرانی جمعی از مردم شاهرود را فراهم کرده است.
اما سرپرست سازمان سیما، منظر و فضای سبز شهرداری شاهرود در گفت و گو با ایرنا، با بیان اینکه فقط مسیرهای مارپیچ معنای ارگانیک ندارد، افزود: استفاده از طراحی مارپیچ دچار تخریب های بیشتری می شود و به همین دلیل اجرای کوتاه ترین مسیر برای رفت و آمد افراد مختلف در نظر گرفته شده است.
مسعود عشقوی هدف از عملیات اجرایی تپه باغزندان را تقویت و توسعه فضاهای عمومی و تفرجگاهی، تمرکز زدایی و کاستن فشار جمعیت از مناطق شلوغ عنوان کرد و گفت: این تصمیم کمترین دخالت مصنوعی در محیط طبیعی را به همراه دارد و ایجاد راهروهای مناسب در قسمت یال کوه برای دسترسی به چند محل استراحت و نشیمن گاه در این طرح در دستور کار قرار گرفته است.
وی با تاکید بر اینکه شهرداری در احداث ۲رمپ دسترسی ماشین آلات، در دیوار کشی ها و دسترسی های حداقلی، حمل مصالح ساختمانی و دسترسی اضطراری به بالای کوه موارد ایمنی را رعایت کرده است، ابراز داشت: تصویرسه بعدی منتشر شده از یک قسمت یال کوه بود و نور پردازی، کاشت درختچه های مناسب با اقلیم محیط و امکانات مناسب رفاهی در باقیمانده مسیرها به صورت حداقلی در نظر گرفته شده است.
از سوی دیگر رییس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی شهرستان شاهرود درخصوص وضعیت این تپه به ایرنا گفت: همه منطقه باستانی نیست و تنها در قسمتی از اجرای طرح نشانه هایی از وجود یک محوطه تاریخی احساس شده است که توسط کارشناسان اداره میراث در حال بررسی می باشد.
حمید رضا حسنی افزود: مکاتبه هایی بین شهرداری و میراث فرهنگی شاهرود انجام شده تا بررسی های باستان شناسی بیشتری در خصوص جلوگیری از انجام طرح صورت پذیرد.
وی گفت: شهرداری شاهرود نسبت به نظر کارشناسی میراث فرهنگی و متوقف کردن فعالیت به صورت موقتی نهایت همکاری را با ما داشته است.
با این حال شهرداری شاهرود اعلام کرده است هیچ دخل و تصرفی درقسمت دیگر تپه که درآن آثار تاریخی گذشتگان موجود است نداشته و عملیات اجرایی طرح تنها در قسمت شرقی کوه در حال انجام است.
شهرستان شاهرود بیش از ۱۵۰ اثر تاریخی در فهرست میراث ملی کشور دارد که از این تعداد، ۶۴ اثر مربوط به بناها و محوطه های تاریخی، ۷۳ تپه تاریخی و ۱۳ اثر معنوی است.
این شهرستان در زمینه‌های مختلف گردشگری از جمله گردشگری عرفانی و طبیعی از قابلیت‌های ویژه ای برخوردار است.
نظر شما