نتایج فاز دوم سلول درمانی مبتلایان به کرونا به زودی منتشر می‌شود

فاز اول پروژه سلول درمانی بیماران مبتلا به فرم حاد عفونت ویروس کرونا توسط پژوهشگاه رویان جهاد دانشگاهی با همکاری دانشگاه های شهید بهشتی، تهران، شرکت فناوری بن یاخته های رویان و شرکت سل تک فارمد انجام شده است.

به گزارش شرکت فناوری بن یاخته های رویان، دکتر معصومه نوری افزود: ویروس کرونا توانایی فریب سیستم ایمنی را دارد و باعث عدم تنظیم مناسب در پاسخ سیستم ایمنی می شود. بدن انسان در نوع شدید بیماری در این عفونت ویروسی، از واکنش نامناسب سیستم ایمنی نسبت به بیماری به شدت آسیب می بیند که به تولید مقادیر زیادی فاکتورهای التهابی در بدن شخص بیمار به خصوص در بافت ریه منجر می شود.

وی افزود: سیستم ایمنی در این موقعیت، نه تنها ویروس را از بین نمی برد، بلکه با عدم عملکرد صحیح، آسیب بیشتری به بافت ریه می زند و سندرم حاد تنفسی (که یک عامل در بستری در بخش های ویژه بیمارستانی است) را در بیمار ایجاد می کند.

نوری با بیان اینکه در سندرم حاد تنفسی عملکرد ریه کاهش پیدا می کند و همین عامل سبب بستری بیماران در بخش های آی سی یو می شود، ادامه داد: هدف از سلول درمانی در کووید-۱۹ یافتن راهکار درمانی و کاهش عوارض ناشی از سندرم حاد تنفسی مبتلایانی است که دچار وضعیت وخیم و حاد هستند. این بیماران عموما به عوامل کمکی مانند اکسیژن رسانی، ونتیلاتور و سیستم های کمک تنفسی نیازمند هستند و داروی شناخته شده ای هم تا کنون برای مدیریت آن پیدا نشده است.

سلول درمانی بیماران کرونایی

وی در ادامه خاطر نشان کرد: مطالعات آزمایشگاهی، حیوانی و کارآزمایی های بالینی که در گذشته انجام شده بود، نشان می داد استفاده از سلول درمانی به خصوص سلول های بنیادی مزانشیم توانایی کنترل سندرم حاد تنفسی را دارد. براساس همین پشتوانه ها و تحقیقاتی که در مورد بیماری های ویروسی دیگر مانند آنفلوانزا که عفونت تنفسی ایجاد می کردند، انجام شده بود، سلول های بنیادی تا حدودی باعث بهبود بیماری شد.

نوری گفت: با توجه به شواهد قوی گذشته که نشان می داد سلول های بنیادی می تواند برای تنظیم عملکرد سیستم ایمنی موثر واقع شود و به بازسازی بافتی بینجامد، طرح سلول درمانی بیماران کرونایی در فاز شدید و وخیم را شروع کردیم.

وی تصریح کرد: در سلول درمانی این بیماری ها عموما سه انتظار داریم. اول اینکه پیش بینی می کنیم سلول های بنیادی و به طور خاص سلول های مزانشیم، سیستم ایمنی را تعدیل کنند، چون این عملکرد این سلول ها، شناخته شده است. این سلول ها در محیط ملتهب فاکتورهای ضدالتهابی تولید می کنند.

نوری افزود: انتظار دوم این است، سلول های مزانشیم بافت صدمه دیده شش ها را بازسازی کنند و مانع از صدمه بیشتر به آنها شوند و به همین دلیل در پزشکی بازساختی روی آن بحث می شود. سلول های مزانشیم در بافت آسیب دیده ریه شروع به ترمیم ضایعات و عفونت های ناشی از ویروس کنند و علائم بالینی افرادی را که دچار کرونا ویروس حاد شده اند، بهبود می بخشند.

وی گفت: انتظار سوم این است که با سلول درمانی در بلند مدت عوارض به جا مانده از عفونت کاهش یابد.

سلول درمانی مبتلایان به فرم حاد و وخیم کرونا در ایران از اسفند ماه سال ۹۸ آغاز شد

نوری با تاکید بر اینکه نتایج و مستندات آزمایشگاهی حیوانی و کارآزمایی های بالینی موجود در دنیا ما را برای انجام کارآزمایی بالینی  بر روی نوع شدید کرونا مجاب کرد، افزود: در اسفند ماه سال گذشته افراد بستری در بخش مراقبت های ویژه و مبتلا به نوع وخیم بیماری کرونا که در شرایط حاد بودند برای سلول درمانی انتخاب شدند. از آنجا که این افراد در ICU بستری بودند و به منابع سلول های بنیادی اتولوگ آنها دسترسی نداشتیم، لذا به منبع سلولی آلوژنی که برای همه بیماران قابل استفاده باشد نیاز بود.

وی گفت: برای این موضوع از سلول های آلوژن مزانشیم بافت های جنینی که در شرکت سل تک فارمد با حفظ استانداردهای رایج تولید می شد، استفاده کردیم. این سلول ها برای همه بیماران قابل استفاده بود و نیاز به تعیین HLA نداشت و از طرفی سیستم ایمنی دریافت کننده را هم تحریک نمی کرد.

نوری درباره نحوه انجام طرح گفت: این سلول ها به صورت داخل وریدی به بیماران تزریق شد. در تزریق داخل وریدی، عموما یکی از ایرادات تزریق وریدی این است که سلول ها در ریه تجمع می کنند، ولی برای بیماری کرونا، نکته مثبت همین بود. بافت آسیب دیده ریه است و تجمع سلول ها به نفع فرایند درمان مورد انتظار پبش می رفت. هفته چهارم اسفند تزریق ها شروع شد. در فاز اول هدف تعیین ایمن بودن سلول درمانی برای بیماران بود.

مسئول آزمایشگاه تحقیق و توسعه رویان افزود: اواسط فروردین فرآیند تولید و تزریق سلول برای ۱۲ بیمار در شرایط حاد در بیمارستان های مسیح دانشوری و شریعتی انجام شد. اطلاعات به دست آمده در اردیبهشت ماه جمع آوری شد و گزارش آن درحال آماده سازی برای چاپ در نشریات علمی معتبر است.

وی درباره اثربخشی سلول درمانی این بیماران گفت: در فاز اول به این نتیجه رسیدیم که فرایند سلول درمانی بیماران حاد کرونایی ایمن است و خطری برای بیمار ندارد. به طور کلی این نتایج با تعداد محدودی از نتایج منتشر شده از سایر کشورها قرابت دارد. فاز دوم مطالعه هم روی تعداد بیشتری در سه گروه مطالعاتی کنترل، تست سلول و اگزوزوم به علاوه سلول انجام شده و نتایج آن در حال بررسی است.

نوری در ادامه گفت: در فاز دوم مطالعه به بررسی اثر اگزوزوم های خارج سلولی مزانشیم و سلول درمانی پرداخته شده که بیمارگیری و انجام مداخله پایان یافته و در حال بررسی و آنالیز نتایج به دست آمده از این فاز هستیم.