خسارت کم‌کاری و کرونا بر طرح تسطیح اراضی شالیزاری مازندران

اگر چه طرح ژاپن یکی از محوری ترین طرح های توسعه کشت برنج در شمال ایران است و سابقه اجرایی ۳۰ ساله دارد ، ولی مشکلی که امسال با آن برخورد کرده در نوع خود کم سابقه بوده است.

این طرح که تا پیش از این هم به خاطر آنچه که کارشناسان محدودیت های اقتصادی ، قانونی و اجتماعی می نامند با کندی پیش می رفته ، امسال کمبود اعتبار و شیوع کرونا هم بر مجموعه مشکلاتش اضافه شد تا این بار اعتراض ۱۳۰ شالیکار از روستای " احمدچاله پی " بخش لاله آباد شهرستان بابل را در پی داشته باشد.

این کشاورزان که مالک یکصد هکتار زمین شالیزاری هستند ، می گویند که مجری طرح بر خلاف وعده اش با تاخیر چند ماهه کار تسطیح و یکپارچه سازی اراضی را انجام داده و سبب شده تا کشت شالی برایشان با تاخیر بیش از 2 ماه مواجه شود که نتیجه آن آفت زدگی و از بین رفتن محصول بوده است.

کشاورزانی که خبرنگار ایرنا با آنها گفت و گو کرده ، گفتند که به دلیل تاخیر در اجرا طرح و تحویل ندادن بموقع زمین ، کشت برنج را نسبت به دیگر کشاورزان منطقه تا ۷۵روز با تاخیر انجام دادند و اکنون مشخص شده است که هیچ محصولی نمی توانند برداشت کنند و کسی هم پاسخگوی ضرر و زیانشان نیست.

مشاهدات میدانی خبرنگار ما نشان می دهد که کشت شالی در اراضی یکپارچه سازی شده روستای احمدچاله پی با تاخیر بیش از ۲ ماهه و برخورد کردن با شرایط نامساعد آب و هوایی نه تنها " ورس"  شده ، بلکه تحت تاثیر هجوم آفت کرم ساقه خوار با کاهش ۷۰ تا ۱۰۰درصدی تولید محصول مواجه شده است.

یکی از کشاورزان روستای احمدچاله‌پی بابل در باره مشکلشان به خبرنگار ایرنا گفت : بی توجهی پیمانکار به تعهدات و عدم مدیریت بر انجام درست پیمانکاری سبب شد تا شالیکاران روستا امسال محصولی برداشت نکنند.

احمد گتاپی افزود : کشاورزان با استقبال و انگیزه بالا پس از برداشت برنج سال گذشته  یعنی  اواخر مرداد ۹۸ زمین را تحویل پیمانکار دادند و پیمانکار نیز همان زمان ماشین آلات را وارد زمین کرد اما عملا عملیات اجرایی را شروع نکرد.

وی ادامه داد : متاسفانه پیمانکار سرانجام پس از پیگیری های مکرر کشاورزان و اهالی روستا ، اواسط بهمن ماه سال گذشته کارش را برای اجرای طرح آغاز کرد ، در حالی که اصولا شالیکاران مناطق مرکزی مازندران که بابل هم بخشی از آن است از اسفند ماه کار کشت و کار برنج را شروع می کنند.

این کشاورز بابلی توضیح داد : پیمانکار با استقرار ماشین آلات در زمین های شالیزاری از مرداد ماه سال گذشته و پس از برداشت محصول کشت اول ، عملا فرصت کشت دوم در این زمین ها را از ما گرفت در حالی که همه ساله شالیزاری را به روش نشای دوباره یا پرورش ساقه زیر کشت می بردیم.

وی افزود : عملا پیمانکار با شروع کار در بهمن ماه پارسال ، یک فصل کشت و کار به ما ضرر زد و امیدوار بودیم که بتوانیم با تحویل گرفتن زمین در ماه فروردین کشت برنج سال جدید را انجام دهیم ولی اینگونه هم نشد.

این کشاورز گفت : در واقع پیمانکار با تاخیر حدود پنج ماهه عملیات تسطیح و زهکشی را شروع کرد که با مشکلات آب و هوایی بویژه بارندگی و بعد از اسفند ماه با شیوع کرونا مواجه شد و این وضعیت سبب شد تا زمان تحویل زمین شالیزاری از ۱۰ اردیبهشت ماه امسال با یک ماه تاخیر به ۲۰ خرداد موکول شود و تازه در این تاریخ هم طرح کامل اجرا نشده بود و زمین ها ناقص تحویل شد.

وی افزود : طبق قرارداد زمین تسطیح شده باید آب تخت می شد ، کانال ها ، زهکش ها و جاده بین مزارع  نیز باید کاملا تکمیل تحویل می شد ، اما پیمانکار در همه این موارد کوتاهی کرد و کشاورز بناچار خودش عملیات شخم وشیار و آب تخت را انجام داد تا به نشاء کاری برسد.

گتابی با بیان این نکته که شالیکاران روستا به نسبت دیگر کشاورزان منطقه تا ۵۵ روز در نشا کاری عقب افتاده بودند ، بیان داشت : اگرچه شالیکاران نشا کاری را انجام دادند ، اما به دلیل بارندگی سیل آسا در زمان خوشه بندی و بعد از آن نسل دوم و سوم کرم ساقه خوار ، تولید محصول به میزان ۷۰ تا ۱۰۰ درصد از بین رفت.

وی افزود : به رغم این که کشاورزان هزینه سنگین تولید را متقبل شدند ، ولی محصولی را برداشت نکردند و در واقع هر کشاورز به طور متوسط تا ۳۵ میلیون تومان امسال متضرر شده است.  

اجرای ناقص طرح 

دهیار روستای احمد چاله پی نیز با بیان این که کشاورزان با انگیزه بالا در اجرای طرح تسطیح و یکپارچه سازی زمین شالیزاری مشارکت کردند ، گفت : متاسفانه اجرای ناقص و تاخیر در تحویل زمین بشدت کشاورزان از طرح دلزده کرده است ، در حالی که دولت صفر تا صد هزنیه های اجرای این طرح را پرداخت می کند و هدف این است که کشاورز منفعت ببرد و راضی باشد ولی کاری که پیمانکار کرد ، باعث نارضایتی کشاورزان شده است.

حمید  پوراسماعیل همچنین با ذکر این نکته که  پیمانکار حدود پنج ماه فرصت اجرای طرح را از دست داد و باعث خسارت کشت دوم سال گذشته و کشت اول امسال به شالیکاران روستا شد ، افزود : گذشته از این ، پیمانکار  حدود ۳۰ درصد تعهدات خودش را نیز انجام نداد و یا ناقص انجام داده است .

وی با بیان این که مسئولان جهاد کشاورزی ، بخشدار و حتی فرماندار نیز با حضور در روستا از خسارت وارد شده به کشاورزان آگاه هستند، بیان داشت : توقع این است تا خسارت کشاورزان به نحوی جبران شود چرا که تنها ممر درآمد کشاورزان روستا دچار خسارت اساسی شده است و دستشان در تولید محصول برای ۲ فصل خالی ماندده است در حالی که شالیکاری ممر اصلی درآمد و معیشت کشاورزان است.

پور اسماعیل گفت: بسیاری از کشاورزان روستا حتی برنج مصرفی خودشان را امسال برداشت نکردند و تبدیل به خریدار برنج شده اند ضمن این که درآمدی هم برای تامین سایر هزینه های زندگیشان ندارند.

بی توجهی به توصیه‌های کارشناسی 

اگر چه امکان گفت و گو با مجریان طرح به خاطر در دسترس نبودن رای خبرنگار ایرنا میسر نشد ، ولی برخی از منابع محلی گفتند که پیمانکار هنگام تحویل زمین شالیزاری به اهالی به آنها توصیه کرده بود در سال جاری کشت برنج در زمین هایشان انجام ندهند.

این منابع همچنین گفتند که کارشناسان کشاورزی و حتی فرزندان روستاییان که اطلاعات علمی کشاورزی داشتند بر این اعتقاد بودند که کشت اول برنج آن هم اواخر خرداد و اوایل تیر بسیار دیر است و پیشنهادشان این بود که زمین ها زیر کشت نرود ، ولی کشاورزان ممر درآمد دیگری که معیشتشان را تامین کند ، نداشتند و به همین خاطر دیرهنگام زمینشان را کشت کردند.

برخی از کشاورزان محلی هم  شیوع کرونا و تاخیر کشت برنج در مناطق مختلف مازندران به مدت 2 تا سه هفته هم را یکی از عوامل اثرگذار بر تصمیمشان در کشت دیرهنگام برنج برشمردند. آنها گفتند که تصورشان بر این بود که امسال به طور کلی کشت برنج در استان به تاخیر افتاده در نتیجه تاخیر آنها به خاطر آماده نشدن زمین ممکن است آسیبی به کشت وارد نکند ولی بارندگی و ورس شدن سبب شد تا اثرپذیری از آفت تشدید شود.

آغاز کشت و کار برنج در مازندران طی سال های اخیر به خاطر کشت دوم برنج به فصل زمستان کشیده شده است و کشاورزان شخم و شیار را از واخر بهمن و اوایل اسفند شروع می کنند و کار آب تخت کردن هم به اواخر اسفند و اوایل فروردین کشیده می شود. این کار در مناطق مرکزی مازندران که بابل از جمله آن است نسبت به مناطق شرقی بین 2 هفته تا یک ماه زودتر انجام می شود.

به اعتقاد کارشناسان کشاورزی ، عدم پیروی از همزمانی کشت در یک منطقه سبب می شود تا آفات کشاورزی بشدت گسترش یابد چون بستر سبز برای آفاتی مانند کرم ساقه خوار برنج ضروری است و این آفت در مناطقی که کشت  غیرهماهنگ برنج وجود داشته باشد بیشتر از سایر مناطق خسارت به بار می آورد.

بررسی میدانی خبرنگار ایرنا نشان می دهد که این روزها از بین رفتن محصول برنج اهالی روستای احمدچاله پی یکی از موضوعات داغ مورد گفت و گو در جمع کشاورزان بابلی است . کشاورزان روستا هم مهم ترین نگرانیشان بی توجهی همه جانبه و تنها ماندن در زمانی است که نه طی 2 فصل برنجکاری درآمدی نداشتند ، بلکه بابت محصولی که امسال کاشته بودند و برداشت نکردند نیز هزینه پرداخت کردند تا ضرر و زیان برایشان سوزنده تر شود.

ظاهرا بر اساس آنچه که اهالی روستا می گویند ، پیمانکار به آنها تاکید کرده که کمبود اعتبار و کرونا باعث تاخیر در اجرای تعهداتش شده و خودش به نوعی از وضعیت متضرر شده ضمن این که هنگام تحویل زمین به متولیان روستا ، تاکید کرده بود که بهتر است زمین فصل کشت جاری استراحت داده شود و کشتی در آن انجام نشود.

پرداخت خسارت  درقالب حوادث غیر مترقبه 

سرپرست جهاد کشاورزی شهرستان بابل هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ضمن تایید خسارت 70 تا 100درصدی شالیکاران روستای احمد چاله پی گفت: اگرچه پیمانکار در تاخیر واگذاری زمین به کشاورزان این روستا تا حدودی مقصر است ، اما طبق بررسی های صورت گرفته خسارت اصلی به دلیل بارندگی سیل آسا در زمان خوشه گیری شالی که دچار ورس و یا خوابیدگی شد ، به کشاورزان و محصولشان وارد شده است.

محسن علی گلزاده افزود : به همین دلیل موضوع پس از کار کارشناسی با حضور دهیار محل به عنوان نماینده شالیکاران روستا ، بخشدار و نماینده فرماندار به صورت کتبی صورتجلسه و به مدیریت بحران استانداری مازندران ارجاع شد.

وی با اظهار این که شخص مدیرکل مدیریت بحران استانداری مازندران نیز به صورت میدانی با حضور در این روستا خسارت را از نزدیک بررسی کرده است، بیان داشت : مقرر شد تا این موضوع از طریق مجمع نمایندگان مجلس شورای اسلامی مازندران  از وزارت کشور در قالب حوادث غیرمترقبه پیگیری شود تا به شالیکاران کمک های موردی صورت بگیرد. 

علی گلزاده با بیان این که سهل انگاری و عدم تعهد پیمانکار در اجرای ناقص و تاخیر در تحویل زمین نیز در حال پیگیری است، اظهار داشت: طرح تسطیح و یکپارچه سازی از مهم ترین طرح های زیرساختی کشاورزی است که باید با همکاری کشاورزان و مدیران گسترش بیابد.

سرپرست جهاد کشاورزی بابل به اجرای حدود پنج هزار هکتار طرح تسطیح و یکپارچه سازی در شالیزارهای این شهرستان اشاره کرد و افزود : این طرح امسال در 2 روستا به مساحت 300 هکتار شروع شده است.