حمایت از بهداشت باروری زنان، کلید سلامت جامعه

به گزارش خبرنگار حوزه سلامت ایرنا، بر اساس گزارش سازمان جهانی بهداشت ۹۹ درصد از مرگ و میر مادران در کشورهای در حال توسعه رخ می‌دهد و  احتمال زنده ماندن یک زن در دوران زایمان با وضعیت اقتصادی اجتماعی وی، دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی، جایی که او از لحاظ جغرافیایی و هنجارهای فرهنگی زندگی می‌کند، ارتباط نزدیکی دارد.

بر اساس استانداردهای سلامت، سن بارداری مناسب برای دختران ۲۰ سن ۴۰ سالگی است البته در مورد بارداری های بعد از ۳۵ سالگی نیاز به مراقبت ویژه تری است و یکسری بررسی ها، غربالگری ها و مراقبت های ویژه قبل از بارداری و در زمان آن برای بارداری های بالای ۳۵ سال باید انجام شود.

به باور برخی پزشکان، بهداشت باروری یعنی سلامت کامل جسمی، روانی و اجتماعی و حق برخورداری از خدمات مراقبتی بهداشتی مناسب که زنان را قادر به داشتن حاملگی و زایمان ایمن می سازد، است، زایمان ایمن، برنامه تنظیم خانواده، روشهای پیشگیری از بارداری، تغذیه با شیر مادر، نازایی و تنظیم خانواده یک رکن اساسی جهت دستیابی به سلامت باروری، حفظ و ارتقاء سلامت مادر و کودک است.

فاطمه نیکخواه متخصص زنان روز سه شنبه و در ششمن روز از هفته سلامت که به عنوان «نقش زنان در ترویج منابع معتبر آموزشی و اطلاعات معتبر و پیشگیری از انتشار باورهای غلط در باره پیشگیری و درمان کووید۱۹» نامگذاری شده، به خبرنگار ایرنا گفت: بارداری در سنین پایین به دلیل عدم تکامل فیزیولوژیک مادر از یک طرف و آماده نبودن وی برای پذیرش یک بارداری و فشارهای ناشی از آن، مادر و نوزاد را با خطرات زیادی روبرو می کند، احتمال مسمومیت حاملگی، سقط، زایمان زودرس و سخت، کم خونی و دیابت حاملگی در این مادران افزایش یافته و خطر مرگ مادران ۱۵ تا ۱۸ سال  دو برابر مادران ۲۰ تا ۲۴ سال است.

وی افزود: کودکانی که از مادران کمتر از ۱۸ سال متولد می شوند در بسیاری از مواقع زودتر از موقع مقرر به دنیا آمده وزن تولدشان کم بوده و نارس بودن و وزن کم زمینه ابتلا به عفونت ها و بیماری های مختلف در این کودکان زیاد است.

این پزشک تصریح کرد: در عین حال بارداری در سنین  بالای ۳۵ سال نیز خطر سقط جنین، مشکلات جنینی و کروموزومی و بیماری های مربوط به بارداری را افزایش می دهد، مرگ ناشی از بارداری و زایمان در زنانی که در دوره سنی ۴۰ تا ۴۴ سال باردار می شوند پنج برابر زنانی است که در دوره سنی ۲۰ تا ۳۰ سال باردار می شوند و این مساله از دلایل  افزایش بروز بیماری های زمینه ای مانند دیابت و فشار خون بالا بوده که با افزایش سن اتفاق می افتد و می تواند سلامت مادر و جنین را با خطر مواجه کند.

نیکخواه گفت: فشار خون بالا به علت اختلال در خون رسانی به جنین منجر به جدا شدن زودرس جفت شده، موجب سقط و مرگ جنین می شود و با افزایش سن مادر بروز ناهنجاری های کروموزومی مانند «سندروم داون» به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.

وی افزود: فاصله گذاری مناسب بین دو زایمان حداقل سه سال است زیرا بعد از هر زایمان سه سال طول می کشد تا بدن مادر بهبودی کامل یافته و از نظر  جسمی و روحی آمادگی حاملگی بعدی را پیدا کند و مادرانی که بین زایمان ها یشان فاصله حداقل سه سال را رعایت نکنند خطر بیشتری سلامت آنان را تهدید می کند.

این متخصص زنان گفت: کمبود ذخیره آهن و سایر ریز مغذی ها موجب بروز کم خونی و سایر بیماریهای ناشی از کمبود این مواد می شود، خطر سقط و چسبندگی جفت افزایش یافته احتمال  بروز عوارض مرگ و میر ناشی از بارداری و زایمان افزایش می یابد.

نیکخواه افزود: تولد نوزاد جدید یکی از بزرگترین خطراتی است که سلامت کودک زیر سه سال را تهدید می کند زیرا تغذیه شیر مادر که برای رشد کودک بسیار مهم است بطور ناگهانی قطع شده و مادر فرصت تهیه غذای کمکی  برای فرزند کوچک خود را ندارد و احتمال ابتلای کودک به سو تغذیه و عدم رشد کافی افزایش می یابد، بنابر این رعایت فاصله مناسب بین بارداری ها مهم است.

خدمات مراقبتی وزارت بهداشت به مادران باردار

حامد برکاتی مدیرکل سلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز در این زمینه گفت: یکی از وظایف این وزارتخانه را مراقبت از بارداری و باروری سالم مادران است و بر اساس محاسبه میزان باروری، زنانی که در دو محدوه سنی ۱۰ تا ۵۴ و ۱۵ تا ۴۹ سن باردار شوند از خدمات مراقبتی وزارت بهداشت برخوردار خواهند شد.

وی افزود: وزارت بهداشت توصیه ای در مورد بارداری در سنین خیلی پایین یا خیلی بالا ندارد اما هر زنی که در این سنین باردار شود، وزارت بهداشت وظیفه دارد از سلامت او حفاظت و حراست کند صرف نظر از اینکه سن او برای بارداری خیلی کم یا خیلی زیاد باشد  از سوی دیگر برای اینکه نرخ باروری در کشور صحیح تر برآورد شود، نرخ باروری بر مبنای بانوان سنین ۱۰ تا ۵۴ هم محاسبه می شود.

برکاتی تاکید کرد: برای محاسبه نرخ باروری در کشور با توجه به اینکه در عمل بارداری های بعد از ۴۹ سال و قبل از ۱۵ سال هم در کشور داریم که گر چه تعداد زیادی نیستند، اما این بارداری ها نیازمند مراقبت ویژه تری است، به همین علت محاسبه میزان باروری کل، در بازه سنی ۱۰ تا ۵۴ سال هم محاسبه می شود و این به این معنا نیست که وزارت بهداشت بارداری های زیر ۱۵ یا بالای ۴۵ سال را تشویق کند.

وی افزود: وظیفه وزارت بهداشت مراقبت از بارداری و باروری سالم است و بازه ۱۰ تا ۵۴ سال برای محاسبه میزان باروری کل در کشور و به ویژه برای خدمات رسانی مناسب به زنان بارداری است که در این بازه سنی قرار دارند محاسبه نرخ باروری در بازه ۱۰ تا ۵۴ سال به لحاظ عددی مختصری و در حد صدم درصد از نرخ باروری در بازه سنی ۱۵ تا ۴۹ سال بیشتر است، زیرا عمده باروری زنان ایران بین ۱۵ تا ۴۵ سال است. با توجه به این محاسبه نرخ باروری کل برای سال ۱۳۹۸ اندکی بیش از ۱.۷ است.

در تقویم رسمی کشور، از ۲۴ تا ۳۰ مهرماه هفته ملی سلامت بانوان برگزار می شود که روزهای آن به ترتیب پنجشنبه ۲۴ مهرماه به «زنان پیشگامان خود مراقبتی و حفاظت از خود و اعضای خانواده در پیشگیری از کووید۱۹»، جمعه۲۵ مهر روز «پاسداشت و تکریم بانوان فداکار کادر بهداشت و درمان به عنوان پیشتازان پیشگیری و درمان  کووید ۱۹»، شنبه۲۶ مهر به نام «شیوه زندگی سالم زنان و کووید ۱۹ با تاکید بر چاقی به عنوان  عامل وخامت کووید۱۹» نامگذاری شده است.

همچنین یکشنبه ۲۷مهر نیز روز «سلامت باروری زنان (روابط زناشویی، بارداری و زایمان ایمن و سالم) در همه گیری کووید۱۹»، دوشنبه ۲۸مهر روز «زنان و سلامت روانی در همه گیری کووید۱۹»، سه شنبه ۲۹مهر روز «نقش زنان در ترویج منابع معتبر آموزشی و اطلاعات معتبر و پیشگیری از انتشار باورهای غلط در باره پیشگیری و درمان کووید۱۹» و چهارشنبه ۳۰مهر روز «پیشگیری از آسیبهای شغلی و اجتماعی زنان در اپیدمی کووید۱۹» نامگذاری شده است.