کم‌آبی هرمزگان و طلای خاکستری که راهی دریا می‌شود

در گذشته های نه چندان دور کمتر کسی به فکر شرایط بحرانی منابع آب زیرزمینی بود و حجم بسیار بالایی از آب به هدر می رفت؛ اما در یک دهه اخیر و با تداوم خشکسالی و شور شدن آب های زیرزمینی و خشک شدن قنات ها و چشمه ها، زنگ خطر به صدا درآمده و برنامه ریزان توجه خود را به استفاده از تمام ظرفیت های موجود از جمله پساب فاضلاب معطوف کرده اند.

در حال حاضر پساب تولیدی از تصفیه خانه فاضلاب بندرعباس به ظرفیت تولیدی ۱۱۰ هزار مترمکعب در شبانه روز به دلیل نبود متقاضی برای استفاده از آن وارد دریا می شود که این موضوع بسیار مورد انتقاد دوستداران محیط زیست بوده و بارها و بارها اعتراض های بسیاری نسبت به آن صورت گرفته که به یاد ماندنی ترین آن اعتراض کیانوش جهانبخش عضو شورای شهر بندرعباس در شهریورماه سال ۹۴ است که خود را در برابر پساب فاضلاب ورودی قرار داد.

البته مسوولان اداره کل آب و فاضلاب هرمزگان این انتقادها و اعتراض ها را وارد ندانسته و بارها و بارها بر بی خطر بودن پساب ورودی به دریا تاکید داشته اند و مسوولان سازمان محیط زیست کشور نیز در بازدید از تصفیه خانه فاضلاب بندرعباس نسبت به بهبود وضعیت پساب ورودی به دریا و نزدیک بودن آن به استانداردهای محیط زیستی اذعان داشته اند.

کارشناسان آب و فاضلاب می گویند: آنچه که مردم آن را پساب ورودی حاصل از تصفیه خانه فاضلاب بندرعباس به دریا می دانند و نسبت به آن معترض هستند، مربوط به آبهای سطحی و فاضلاب های خانگی مناطق فرسوده است که مستقیما به سمت خورها سرازیر شده و از آنجا وارد دریا می شود و این نوع فاضلاب ها است که تهدید کننده محیط زیست دریایی می باشد و ارگان های مربوطه از جمله شهرداری و راه و شهرسازی باید نسبت به ایجاد زیرساخت های لازم در این مناطق جهت امکان پذیری اجرای شبکه فاضلاب اقدام کنند تا فاضلاب آنها به سمت تصفیه خانه هدایت شود.

در مواردی حتی به گفته خود مسوولان آب و فاضلاب هرمزگان، تخلیه گازوییل به شبکه فاضلاب نیز رخ داده و یا در پاییز و زمستان و بارندگی های شدید ، منهول های فاضلاب جهت هدایت آب های سطحی به شبکه فاضلاب، باز می شود که این موضوع یک اقدامی غیرمسوولانه و آسیب جدی به شبکه مزبور می باشد که موجب مشکلات بعدی و کاهش استاندارد پساب خروجی از تصفیه خانه فاضلاب می شود.

ناگفته نماند که در طراحی اولیه تصفیه خانه فاضلاب بندرعباس که در دهه ۶۰ هجری شمسی انجام شده، دریا به عنوان مقصد پذیرنده پساب تعریف شده و سالهای سال نیز این تصفیه خانه با همین منوال در مدار فعالیت بوده است.

اما همانگونه که در ابتدای گزارش عنوان شد با گران شدن آب و کمبود آن نه تنها در هرمزگان بلکه در سراسر این کره خاکی، استفاده از ظرفیت هایی همچون پساب فاضلاب در آبیاری فضای سبز، کشاورزی و صنعت با رعایت استانداردهای زیست محیطی مورد توجه قرار گرفت.

استفاده از پساب مهمترین چالش فاضلاب بندرعباس است

مسوولان شرکت آب و فاضلاب هرمزگان در برابر اعتراض های وارده از سوی فعالان محیط زیست بارها اعلام کرده اند: با توجه به شرایط اقلیمی خاص شهر بندرعباس، تا محل مصرفی برای پساب تعریف نشود ناگزیر این ظرفیت عظیم بایستی وارد دریا شود.

آنها در نشست ها و جلسات مختلف با مسوولان کشوری ، استانی و شهر بندرعباس بیان داشته اند: استفاده از این ظرفیت نیازمند یک برنامه ملی و اراده جمعی است و شرکت آب و فاضلاب هرمزگان هیچ مسؤولیت مستقیمی درباره استفاده از پساب خروجی تصفیه خانه ندارد، اما چگونگی بهره برداری و استفاده از پساب تولیدی مهمترین مساله و چالش فاضلاب بندرعباس است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب هرمزگان پیشتر به خبرنگاران اظهار داشته بود : تاکنون تقاضایی برای استفاده از پساب در بخش‌های کشاورزی و صنعتی وجود نداشته اما به تازگی خبرهای امیدوارکننده ای از احتمال خریداری پساب بندرعباس توسط صنایع غرب بندرعباس رسیده است.

آبیاری فضای سبز با پساب فاضلاب

تصفیه و استفاده مجدد از پساب فاضلاب در آبیاری فضای سبز همواره از راهکارهای مطرح در جهت پیشگیری از ورود آن به دریا بوده و در خصوص اجرای آن نیز بارها و بارها نشست هایی برگزار و تصمیماتی اخذ شده و حتی گاهی از اجرایی شدن این تصمیم ها نیز خبرهایی منتشر شده است اما تصاویری که هر از گاهی از سوی کاربران فضای مجازی و یا دوستداران محیط زیست در شبکه ها و کانال های خبری به اشتراک گذاشته می شود، نشان از آن دارد که پساب فاضلاب بندرعباس در میان این نمایش های خبری و با وجود ارزشمند بودن آن همچنان ره به سوی دریا دارد.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب هرمزگان پیش از این در نشستی خبری با خبرنگاران از امضای قراردادی با شهرداری بندرعباس برای خرید پساب به میزان ۵۰لیتر در ثانیه از مجموع ۷۰۰لیتر برثانیه پساب شهری خبرداده بود.

امین قصمی اضافه کرد: در مرحله دوم، میزان خرید پساب توسط شهرداری به ۲۰۰لیتر بر ثانیه افزایش خواهد یافت.

این مسؤول خاطرنشان شد: در حال حاضر حدود ۷۲هزار مترمکعب فاضلاب وارد شبکه تصفیه خانه می شود و حدود ۵۰هزار مترمکعب فاضلاب نیز در بافت فرسوده تولید می شود که به شیوه های سنتی و استفاده از چاه خانگی دفع می شود.

راهی به جز دریا برای پساب فاضلاب نیست

معاون بهره برداری و توسعه فاضلاب شرکت آب و فاضلاب هرمزگان با تاکید بر استاندارد بودن پساب تولیدی از تصفیه خانه فاضلاب بندرعباس، گفت: تا زمانی که پذیرشی برای این پساب نباشد، راهی به جز انتقال آن به سمت دریا نیست.

علاء امیریان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در حال حاضر تصفیه خانه فاضلاب بندرعباس بیش از ظرفیت مجاز در مدار فعالیت است و پساب تولیدی آن نیز بسیار به استانداردهای زیست محیطی نزدیک بوده و همواره رو به بهبود است.

وی با تاکید بر اینکه پساب فاضلاب یک ظرفیت عظیم آبی است، گفت: می توان از این ظرفیت جهت آبیاری فضای سبز استفاده کرد و حتی اگر پساب تولیدی مغایریتی با گیاهان کاشته شده در منطقه دارد، می توان در صورت تقاضای مشتری تغییراتی در آن ایجاد کرد تا به استاندارد لازم برسد.

امیریان تصریح کرد: پساب مورد تقاضا و استفاده در بخش کشاورزی، فضای سبز و صنعت با یکدیگر متفاوت است و در صورت تقاضای هر کدام از این بخش ها می توان پساب متناسب با استانداردهای آن حوزه را تحویل داد و در صورت نبودن مشتری نمی توان کار دیگری ، غیر از انتقال آن به دریا انجام داد.

استفاده از پساب فاضلاب در صنایع یک ضرورت جدی است

درشرایطی که هرمزگان بیش از دو دهه خشکسالی را پشت سرگذاشته و تامین آب شیرین یکی از دغدغه های اصلی مسوولان بوده است ، استفاده بهینه از پساب فاضلاب برای امور صنایع یک ضرورت است که تاکنون به آن توجهی نشده است

مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس گفت: در حال حاضر آب مورد نیاز منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس برای یک روز ۲۲۰هزار مترمکعب است لذا به منظور جذب سرمایه‌گذار و افزایش جهش تولید، پساب تصفیه‌خانه بندرعباس و خرید پساب فاضلاب به این منطقه منتقل می شود.

حسن خلج طهرانی در گفت و گو با ایرنا افزود: طرح انتقال پساب فاضلاب بندرعباس به منطقه ویژه اقتصادی خلیج‌فارس که اکنون در مراحل قرارداد پیش رفته است، برای استفاده صنایع غرب و پالایشگاه بندرعباس نه تنها جنبه‌ اقتصادی بلکه جنبه‌های اجتماعی و محیط زیستی فراوانی دارد و می‌تواند چالش ورود پساب به دریا را پس از سال‌ها خاتمه دهد.

وی بیان داشت: ورود پساب فاضلاب بندرعباس به دریا در سالهای اخیر یکی از معضلات بزرگ این شهرستان بود که بوی نامطبوع آن در اطراف خورهای گورسوزان باعث نارضایتی شهروندان شده و یکی از اساسی‌ ترین مطالبات آن‌ها در سال‌های متمادی بوده است.

مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی خلیج‌فارس خاطرنشان کرد: اجرای این طرح یکپارچه می تواند مسائلی شامل، توسعه و بازسازی شبکه، ارتقاء پمپاژ و بازسازی، ساماندهی تصفیه خانه فعلی و خط انتقال پساب را پس از بهره برداری نیز آب مورد نیاز صنایع غرب بندرعباس را تامین کند.

طهرانی یادآور شد: منطقه ویژه خلیج‌فارس به نمایندگی سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ( ایمیدرو ) و شرکت‌های مستقر شامل، فولاد هرمزگان، فولاد کاوه، صبا فولاد، مادکوش، ملی مس ایران، ستاره سیمین هرمز و پالایشگاه نفت بندرعباس که نیازمند آب هستند، توسعه و تامین زیرساخت ها را انجام می دهد.

قرارداد خرید پساب فاضلاب بندرعباس با ۹ شرکت نهایی شده است

استاندار هرمزگان در نشست اخیری که اوایل مهرماه امسال به منظور بررسی آخرین وضعیت خرید پساب فاضلاب بندرعباس برگزار شد، گفت: قرارداد خرید پساب تصفیه شده فاضلاب بندرعباس با ۹ شرکت صنعتی در غرب بندرعباس با محوریت منطقه ویژه اقتصادی خلیج فارس نهایی شده است.

فریدون همتی در همین رابطه بیان داشت: با مذاکرات انجام شده و توافق های صورت گرفته در مدت دو یا سه هفته آینده ، قرارداد خرید پساب بندرعباس با سرمایه‌گذار منعقد خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: وارد نشدن پساب فاضلاب به دریا، همواره یکی از دغدغه‌های به‌حق مردم بندرعباس و فعالان زیست محیطی بوده و تا پایان سال جاری، فاضلاب بندرعباس تصفیه و استانداردسازی خواهد شد.

همتی با بیان اینکه تا پایان امسال پساب فاضلاب بندرعباس را به سمت منطقه غرب بندرعباس منتقل خواهیم کرد، گفت: اداره آب و فاضلاب نیز موظف شده تا پایان سال، آب هایی که به سمت خورها هدایت می شود را به سمت این تصفیه خانه هدایت کند.

استاندار هرمزگان تصریح کرد: یکی از اهداف اصلی از اجرای طرح انتقال پساب تصفیه شده بندرعباس جلوگیری از ورود فاضلاب به دریا و استفاده از آن برای مصرف کارخانه ها در تولیدات صنعتی در غرب بندرعباس و همچنین آبیاری فضای سبز این شهر است.

خشکسالی و لزوم استفاده از ظرفیت پساب فاضلاب بندرعباس

در سال‌های اخیر، منابع آبی استان هرمزگان تاثیر زیادی از تداوم پدیده خشکسالی پذیرفته، به طوری که به صرف بارش‌های سال گذشته نمی‌توان چندان به آینده آبی استان خوشبین بود و از همین رو استفاده از تمام ظرفیت ها از جمله پساب فاضلاب با رعایت تمام استانداردهای زیست محیطی ، برای حفظ ذخایر منابع آبی ضرورتی انکارناپذیر است.

از سویی دیگر در شرایطی که صنایع بزرگ و حتی کشاورزی نیازمند آب هستند، چرا نباید از پساب فاضلاب به طور بهینه استفاده کرد تا از هدر رفت آب نیز جلوگیری شود و به سلامت محیط زیست دریایی کمک کرد.

فاضلاب خام یا پساب غیراستاندارد آن می تواند مرگ مرجانها ، عروس های دریای ، ظهور پدیده کشند قرمز و دهها موارد آلودگی اعم نفتی وغیر نفتی را رقم بزند که تبعات این چرخه شوم دوباره به خود ما انسانها باز می گردد و باید ارگان های مسوول هر چه سریعتر فکری به حال این موضوع داشته باشند و اجازه ندهند دریا قربانی کم کاری و اهمال آنها در این بخش شود.