۴۳ درصد مساحت تالاب‌های کشور تحت تاثیر غبارخیزی قرار دارد

مسعود باقر زاده کریمی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار محیط زیست ایرنا افزود: البته این ۴۳ درصد شامل تالاب های ساحلی نمی شود چون آب این تالاب ها معمولا از دریا تامین می شود بنابراین خشک نمی شوند تا به کانون های گرد و غباری تبدیل شوند.

وی درباره اینکه آیا بارندگی های امسال تاثیری در آبگیری تالاب ها نداشته اظهار داشت: بارندگی های امسال البته بی تاثیر هم نبوده است ، اما این تاثیر در تالاب های مختلف متفاوت است یعنی در برخی زیاد و در برخی تاثیر کمی داشته، مثلا در شرق کشور بارندگی خوب بود از این رو تالاب جازموریان و هامون نسبت به سال قبل خوب آبگیری شدند اما در غرب بارندگی کمتر بود و بر همین اساس تالاب های آن بخش چندان آبگیری نشدند اما در مجموع بارندگی ها تاثیر معنی داری بر تالاب ها نداشته است و شاید می توان گفت که سال ۹۹ دو تا سه درصد از کانون های گرد و غباری تالابی کمتر شده است.

مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها سازمان حفاظت محیط‌زیست با معرفی تالاب‌های ایران گفت: بر اساس دسته بندی کنوانسیون رامسر ۴۲ نوع تالاب در جهان وجود دارد که ۱۲ نوع ساحلی - دریایی ، ۲۰ نوع داخل خشکی و ۱۰ نوع مصنوعی است که از این تعداد نوع تالاب ۴۱ نوع آن در ایران وجود دارد در واقع به جز تالاب های خیلی سردسیری توندار بقیه تالاب ها در ایران به ثبت رسیده است و بر این اساس ایران جزو کشورهای دارای بیشترین نوع تالاب ها است.

سرددشت یا توندرا در جغرافیا، به ناحیه‌هایی گفته می‌شود که در آنها میانگین دمای گرمترین ماه میان صفر و ۱۰ درجه بالای صفر است و زمستان آن خیلی طولانی و سرد و تابستان خیلی کوتاه است. در توندرا در هر موقع از سال ممکن است سرما بروز کند، زیر خاک همیشه یخ‌ بسته‌است و زمین در تابستان به شکل باتلاق در می‌آید، میزان بارندگی کمتر از ۲۵۰ میلیمتر است و تنها گیاهان خیلی کوچک و کوتاه مانند خزه و گلسنگ در آنجا می‌توانند رشد کنند.

وی افزود: از بیش از ۱۴۰ تالاب مطالعه شده در کشور، تعداد ۳۶ تالاب با مجموع مساحت بیش از ۱.۴ میلیون هکتار در قالب ۲۵ عنوان در فهرست تالاب های با اهمیت جهانی در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است که بر این اساس در حوضه آبریز دریای خزر ۷ تالاب بین المللی ، حوضه ارومیه ۵ تالاب بین المللی، مناطق بیابانی ۴ تالاب بین المللی، مناطق کوهستانی ۳ تالاب بین المللی و مناطق ساحلی جنوب ۶ تالاب بین المللی وجود دارد.

کنوانسیون رامسر مربوط به تالاب‌های مهم بین‌المللی، به ویژه تالاب‌های زیستگاه پرندگان آبزی است، در واقع پیمانی بین‌المللی برای حفاظت از تالاب‌ها و حیوانان و گیاهان وابسته به آن‌ها (به ویژه پرندگان آبزی) است که در سال ۱۹۷۱ میلادی در شهر رامسر به تصویب رسید برای همین به کنواسیون رامسر یا رامسر سایت معروف است، در ابتدا این معاهده به امضای نمایندگان ۱۸ کشور شرکت‌کننده رسید، اما امروزه ۱۶۹ کشور جهان عضو این پیمان هستند.

باقرزاده کریمی تاکید کرد: با تمام این ویژگی ها اما شرایط تالاب های کشور چندان خوب نیست، عواملی همچون اجرای پروژه های زهکشی و خشکاندن دشت ها و تالاب های کوهستانی، مصرف بی رویه از منابع آبی و عدم تخصیص حقابه تالاب ها شرایط را برای این اکوسیستم های آبی دشوار کرده است.

وی در ادامه به میزان خسارات ناشی از تخریب تالاب ها اشاره کرد و گفت: در سال ۲۰۰۲ برابر با سال ۱۳۸۴ بانک جهانی تیم هایی را به کشورهای مختلف از جمله ایران اعزام کرد تا هزینه های تخریب محیط زیست شامل تالاب ها، آبهای زیرزمینی، جنگل ها، دریا و بیابان ها را برآورد کنند؛ در بخش تالاب ها مشخص شد که در این سال تخریب در تالاب هایی از جمله گاوخونی، ارومیه ، دریاچه نیریز و کمجان، یادگارلو و درگه سنگی که در رامسر سایت ثبت شده اند و تعدادی تالاب های دیگر از جمله تالاب حله، بورالان، لوندویل، هورالعظیم و جازموریان که اهمیت بین المللی دارند، حدود ۲۲.۴ میلیون دلار بوده است، یعنی در آن سال این میزان از تخریب تالاب ها به ما خسارت وارد شده است، مثلا وقوع سیل و گرد و غبار افزایش یافت و در مقابل آب های زیر زمینی، برداشت غذا و صید ماهی کاهش یافت.

باقرزاده کریمی افزود: همچنین ارزش خدمات تالاب ها در هکتار در سال ۲۰۰۲ مشخص شد که بر این اساس تالاب های گاوخونی، ارومیه، دریاچه نیریز و کمجان، یادگارلو، درگه سنگی، حله، بورالان، لوندویل، هورالعظیم، جازموریان و گاوخونی در سال حدود ۹۴۰ دلار در هکتار برآورده شده بود یعنی این تالاب ها سالانه ۹۴۰ دلار به ما خدمات دادند، این آمارها نشان می دهد که حفظ تالاب ها تا چه حد اهمیت دارد.

وی درباره تامین حقابه تالاب ها اظهار داشت: بر اساس قانون حفاظت از تالاب ها، سازمان حفاظت محیط زیست حقابه تالاب ها را مشخص و به وزات نیرو اعلام کرد و آنها موظف به تامین حقابه حدود ۱۱ میلیارد متر مکعبی تعیین شده هستند از این رو از وزارت نیرو خواستیم تا میزان حقابه تخصیص داده شده تالاب ها را به ما اعلام کند که به علت شرایط دورکاری اعلام آن به تعویق افتاده است اما پیگیر هستیم تا هر چه زودتر این عدد مشخص شود.

مدیر کل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها سازمان حفاظت محیط‌زیست درباره درصد تاثیر بارندگی ها و رها سازی آب در شرایط تالاب ها گفت: اینکه چقدر باران و چقدر تامین حقابه در شرایط تالاب ها تاثیر گذار بوده تا حدودی دشوار است، البته در این میان برخی قابل تفکیک است اما برخی اصلا قابل تفکیک نیست، مثلا باران می بارد و آب پشت سد جمع می شود و سپس آن آب را رها می کنند این یعنی اینکه هم باران و هم رها سازی کمک کرده است اما در دریاچه ارومیه این عدد مشخص است چون قرار بود تا از محل صرفه جویی آب در بخش کشاورزی ۴۰ درصد آن به دریاچه برسد که محقق شده است.