بازی سیاسی ترکیه و امارات در زمین اهل سنت عراق

به گزارش ایرنا، «اسامه النجیفی» روز جمعه دوم آبان ماه از آنکارا به بغداد آمد تا بعد از نشست با تعدادی از رهبران سیاسی اهل سنت، از تشکیل یک ائتلاف سیاسی - پارلمانی جدید در این کشور خبر بدهد و در روز 25 اکتبر (چهارم آبان ماه) در یک کنفرانس خبری که 18 تن از اعضای تشکل جدید حضور داشتند، به طور رسمی تشکل سیاسی - پارلمانی تحت عنوان «جبهه عراق» اعلام موجودیت کرد.

اعضای این ائتلاف سیاسی – پارلمانی همگی از جریان های سیاسی عرب سنی هستند که در پیشاپیش آنها برادران النجیفی (اسامه و اثیل) (جبهه نجات و توسعه)، «احمد الجبوری» استاندار پیشین صلاح الدین (رییس فراکسیون «جماهیر الوطنیه»)، «رشید العزاوی» (حزب اسلامی)، «خمیس الخنجر» (پروژه عربی عراق) و «محمد اقبال» (فراکسیون مستقل عراق) حضور دارند.

رهبری این تشکل به اسامه النجیفی رییس پیشین پارلمان عراق واگذار شده و ریاست فراکسیون در پارلمان نیز به احمد الجبوری استاندار پیشین صلاح الدین اعطا شد و ادعا شده است که اعضای این فراکسیون در پارلمان در حدود ۳۰ کرسی دارد.

اسامه النجیفی در کنفرانس اعلام موجودیت این جبهه جدید سیاسی – پارلمانی گفت که هدف این جبهه، اصلاح نظام پارلمانی عراق با کمک دیگر فراکسیون های موجود در پارلمان است.

ادعا شده است که برخی از نمایندگان فراکسیون «ائتلاف اتحاد قوا» به رهبری محمد الحلبوسی، از فراکسیون منتسب به رییس پارلمان جدا شده و به ائتلاف جدید موسم به «جبهه عراق» به رهبری اسامه النجیفی پیوسته اند.

برخی از اعضا و منابع نزدیک به این جبهه جدید، ماموریت اساسی این ائتلاف نوظهور را در مدت کوتاه باقی مانده تا برگزاری انتخابات زودهنگام آینده که انتظار می رود نیمه خرداد ۱۴۰۰ برگزار شود، برکناری الحلبوسی از ریاست پارلمان عنوان کرده اند.

در عین حال اعضای ائتلاف اتحاد قوا معتقدند که این ائتلاف جدید نمی تواند در ماموریتش موفق شود زیرا همچنان با حدود ۴۰ کرسی، تعداد نمایندگان فراکسیون ائتلاف قوا بیش از فراکسیون جبهه عراق است.

این در حالی است که رسانه های عراق پنجشنبه گذشته اعلام کردند که ترک پست مسئول عملیات در دستگاه اطلاعات عراق توسط «خالد العبیدی» وزیر پیشین دفاع عراق به معنای آماده کردن این چهره توسط جبهه جدید پارلمانی، برای جایگزین شدن به جای محمد الحلبوسی در ریاست پارلمان عراق است.

اسلام سیاسی اخوانی ها در برابر سلفی ها

گرایش ائتلاف جدید به ترکیه و قطر در مقابل وفاداری اتحاد قوا به امارات و عربستان، به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران بار دیگر اسلام سیاسی اخوان المسلمین را در عراق در برابر رویکرد سلفی ها قرار داده است.

گزارش های رسانه ای مختلفی در عراق حاکی است که ترکیه در طول هفته های گذشته برای جذب الحلبوسی تلاش زیادی کرده و حتی جلسات سری در ترکیه با «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه برگزار کرده اما هیچ یک از این جلسات به تفاهم بین دو طرف منجر نشده و همین امر باعث شده است تا جبهه جدید، اعلام موجودیت کند.

در مقابل امارات که در این مرحله – به اعتقاد تحلیلگران - بیش از سعودی ها در صحنه داخلی عراق، نقش آفرینی می کند، همچنان در حمایت از الحلبوسی ثابت مانده و میدان را برای حریف ترکیه ای خالی نکرده است.

دو قطبی شدن مجدد آرایش سیاسی در داخل اهل سنت بین دو طیف الانباری ها به ریاست محمد الحلبوسی و موصلی ها به ریاست اسامه النجیفی این نگرانی را ایجاد کرده که موضع دو جبهه را در آستانه انتخابات پارلمانی تضعیف کند.

در عین حال آنچه بیش از همه به این نگرانی دامن زده، انعکاس اختلاف سیاسی دو حریف منطقه ای یعنی ترکیه و امارات و به تبع آن دو رویکرد سیاسی دینی سنی (اخوان المسلمین و سلفی ها) بر اوضاع امنیتی و سیاسی مناطق سنی نشین عراق است که هنوز از آثار ویرانگر یورش گروه تروریستی داعش در تابستان ۲۰۱۴ میلادی رنج می برد و تعداد قابل توجهی از اهالی این مناطق هنوز در اردوگاه های آوارگان به سر می برند.

 اقبال ضعیف از تشکیل ائتلاف جدید در عراق

تشکیل ائتلاف جدید برخلاف آنچه انتظار می رفت با کمترین استقبال سیاسی در عراق مواجه شد و غیر از «برهم صالح» رییس جمهوری عراق و «سید عمار حکیم» رهبر جریان حکمت ملی که در تماس هایی تلفنی به النجیفی تبریک گفتند، دیگر جریان های برجسته کرد و شیعه در این خصوص فقط سکوت اختیار کردند.

استقبال ضعیف از تشکل جدید در عراق به اعتقاد تحلیلگران بدان معنا است که این تشکل در پارلمان نیز شانس زیادی برای کسب اعتماد فراکسیون های دیگر برای کنار زدن الحلبوسی از ریاست پارلمان نخواهد داشت؛ به ویژه اینکه الحلبوسی همچنان پیوند قوی خود را با برخی از ائتلاف های بزرگ شیعی  و کرد حفظ کرده است.

پیرامون استقبال کمرنگ از تشکل ائتلاف جدید سیاسی – پارلمانی به نام جبهه عراق دیدگاه های مختلفی مطرح شده که بخشی آن را ناشی از ضعف تشکل جدید و در مقابل انسجام ائتلاف حریف یعنی اتحاد قوا به رهبری الحلبوسی می دانند.

جریان پروژه عربی عراق به ریاست خمیس الخنجر در همان روز اول که تشکل جدید اعلام موجودیت کرد در بیانیه ای، هرگونه ارتباط خود را با این تشکل به ریاست النجیفی تکذیب کرد، هرچند ائتلاف جبهه عراق ادعا کرد که دو تن از اعضای گروه سیاسی خمیس الخنجر در آن حضور داشته اند.

همزمان «مشعان الجبوری» نماینده پیشین پارلمان از سران سیاسی استان صلاح الدین که متحد سیاسی اسامه النجیفی به شمار می رود، از پیوستن به ائتلاف جدید به دلیل حضور استاندار پیشین صلاح الدین در جبهه عراق سرباز زد.

مشعان الجبوری و احمد الجبوری که هر دو از شخصیت های سیاسی برجسته استان صلاح الدین هستند، به شدت با هم اختلاف سیاسی دارند و همین امر بر عدم پیوستن مشعان به جبهه عراق اثر گذار گذاشته است.

از طرفی جبهه عراق مدعی شده که تعدادی از اعضای ائتلاف اتحاد قوا جدا شده و به این جبهه جدید پیوسته اند اما عدم ذکر نام این افراد جدا شده و یا تعداد آنها، باعث شده است که تردیدها درباره درستی ادعای اعضای جبهه جدید بیشتر شده و همین امر به نوعی بر تشکل جدید، انعکاس منفی گذاشته است.

علاوه بر علل داخلی که برای استقبال سرد از تشکل جدید ذکر شده، برخی نیز عامل خارجی را به مراتب حائز اهمیت تر خوانده اند.

افزایش فشار بین المللی بر ترکیه به خاطر سیاست هایش در منطقه و انعکاس آن بر اقتصاد و واحد پولی ترکیه و در نتیجه ضعف سیاسی رویکرد اخوانی در مقابل ثبات سیاسی نسبی رویکرد سلفی با محوریت سعودی ها و اماراتی ها در کل منطقه، از دیگر عوامل اقبال سرد از تاسیس تشکل جدید در عراق عنوان شده است.

طبق این نظر با توجه به پیش بینی ها از ضعف احتمالی ترکیه و انعکاس آن بر جریان های سیاسی اهل سنت در عراق در مقابل تقویت محور سعودی – اماراتی و به تبع آن قویتر شدن جریان های سیاسی وابسته به آن در عراق، همین امر سبب شده که استقبال سیاسی از تشکل جدید سرد جلوه کند.

برآیند همه اظهار نظرها این است که اگر اسامه النجیفی که به عنوان چهره سیاسی ایجاد تشکل های مختلف سیاسی سنی مذهب شناخته می شود، نتواند در رویکرد خود برای تغییر الحلبوسی از کرسی ریاست پارلمان توفیق حاصل کند، این ضعف در انتخابات آینده پارلمانی بر تعداد آرای او اثر معکوس خواهد گذاشت.