کسی به فکر «شاپور» نیست

اگر کسی فیلم سلطان و شبان را به خاطر داشته باشد و بتواند کاخ سلطان آن را به یاد بیاورد, بد نیست بداند که این فیلم در عمارت کلاه فرنگی پاسگاه شاپور دوره  پهلوی اول و آگاهی شاپور کنونی ساخته شد.

در میان حیاط سرسبز آگاهی شاپور که قدمت خود این محوطه به دوره پهلوی اول بر می گردد, عمارتی با نام کلاه فرنگی است که از اواخر دوره قاجار پا برجا ایستاده و این روزها به درد کهولت سن دچار شده است.

بنایی که این روزها همنشین تارهای عنکبوت و گچ های ریخته شده سقف و نمای از دست رفته ضلع جنوبی است و برای سرپا شدن دنبال دلسوزی بابت تامین اعتبار و مرمت چهاردیواری اش می‌گردد.

عمارت کلاه فرنگی و سر در تاریخی آن در اواخر قاجار ساخته شد و در زمان پهلوی اول تبدیل به پادگان شاپور گردید که تاریخ شکل گیری ارتش نوین با این مجموعه گره خورده است. این بنا بعدها در اختیار ژاندارمری قرار گرفت و بعد از تشکیل پلیس به مرکز آگاهی شاپور سپرده شد.

مرمت این عمارت چندی پیش توسط میراث فرهنگی شروع گردید که سال گذشته از سر در آن رونمایی شد اما بنای عمارت به علت کمبود بودجه رها گردیدو به مرور دوباره دستخوش آسیب قرار گرفت و اکنون این عمارت که قرار بود بعد از مرمت به عنوان موزه پلیس بهره‌برداری گردد مرمت آن نیمه کاره مانده‌است.

محمد جواد حق شناس یکی از اعضای شورای اسلامی شهر تهران در مورد کارکرد و عمر آگاهی شاپور و کلاه فرنگی تاریخی آن می گوید: پیش از آن‌که پلیس آگاهی در محدوده شاپور مستقر شود، آنجا در اوایل دوره پهلوی پادگان شاپور بود, یکی از اولین بناهایی که پهلوی اول ساخت و دوران سردار سپهی خود را در آن سپری کرد.

حق شناس نیز بر این امر صحه می‌گذارد که شاید تاریخ شکل گیری ارتش نوین ایران با تاریخ همین پادگان گره خورده است, مجموعه ای که اکنون پلیس آگاهی تهران بزرگ در آن مستقر است.

وی می افزاید: قدمت عمارت کلاه فرنگی مستقر در دل آگاهی شاپور از خود این پادگان هم بیشتر است و شاید عمر آن به اواخر قاجار برگردد.

جدای از قدمت این بنا، اکنون عمارت کلاه فرنگی را می‌توان با تارهای عنکبوت تنیده بر سر ستون ها زنجیری که زمانی لوستری از آن آویزان بود و کنار پنجره های نور ده دیوارهای طبقه فوقانی که مسئولیت روشن نگاه داشتن محیط را بر عهده دارند, کاری که به نظر با یک روز گردگیری و رسیدگی هم بتوان انجامش داد.

البته به این وضعیت که بر اساس مشاهدات خبرنگار ایرناست، باید حال نامناسب دیوارها و نمای زوایای مختلف این بنا و موزاییک های لنگان آن را هم اضافه کرد.

بنایی برای موزه پلیس تهران

مسئول روابط عمومی پلیس آگاهی از گمانه زنی ها برای تبدیل عمارت کلاه فرنگی به موزه پلیس پایتخت خبر داد، اقدامی که لازمه آن مرمت بنا با تامین اعتبار ۱۰ میلیارد تومانی است.

البته سال گذشته سردار «علیرضا لطفی» رییس پلیس آگاهی تهران بزرگ در مورد عمارت کلاه فرنگی در مجموعه پلیس آگاهی نیز گفته بود که این ساختمان بنا بود به موزه تبدیل شود و «محمدعلی افشانی» شهردار قبلی تهران هم در این زمینه دستوراتی را صادر کرد.

وی با با بیان اینکه میراث فرهنگی مرمت و بازسازی این ساختمان را به دست گرفته بود، اظهارداشت که حدود ۴۰ درصد از کار هم به خصوص در ضلع جنوبی ساختمان انجام شد، اما از خرداد سال ۱۳۹۸ این کار  متوقف شد.

ضلع جنوبی عمارت کلاه پهلوی که فقط نمای آجری آن با پنجره های مسدود و کولرهای نصب شده در کنار سقف نیمه کاره میان طبقه همکف و اول که اکنون قابل مشاهده است ثمره همان رها شدن عملیات مرمت در خرداد سال گذشته محسوب می شود.

اکنون پلیس آگاهی تهران بزرگ خود را در تامین اعتبار ۱۰ میلیارد تومانی ناتوان می‌داند و معتقد است اگر شهرداری پایتخت برای نگهداری و مرمت عمارت کلاه فرنگی وارد میدان نشود, ادامه عملیات مرمت این بنا امکان پذیر نیست.

وعده فراموش شده

روزهای مانده به هفته پلیس سال ۱۳۹۷ بود که «محمدعلی افشانی» شهردار وقت به همراه تنی چند از اعضای شورای شهر پایتخت سری به آگاهی شاپور زدند و از عمارت کلاه فرنگی هم بازدید کردند و در همانجا هم شهرداری که هنوز مشمول قانون منع استفاده از بازنشستگان نشده بود وعده داد که ساختمان کلاه فرنگی که داخل مجموعه پلیس آگاهی قرار گرفته است، مرمت و بازسازی شده و به موزه پلیس تبدیل شود.

این موضوع مورد استقبال پلیس آگاهی پایتخت قرار گرفت تا آنجا که سردار «حسین رحیمی» رییس پلیس پایتخت به خبرنگاران گفته بود: با این پیشنهاد مخالفتی نداریم؛  چون علاوه بر عمارت کلاه‌فرنگی، سردر پلیس آگاهی نیز از بناهای تاریخی است که البته متاسفانه آن مجموعه در حال تخریب است و لازم است برای ماندگاری این میراث گرانبها فکر جدی شود و از همین رو ما نه‌تنها با این پیشنهاد مخالفتی نداریم، بلکه از آن استقبال هم می‌کنیم.

اکنون ۲۰۰ سال از ساخت بنا, نزدیک ۷۰ سال از احداث پادگان شاپور و ۲ سال از وعده شهردار وقت می گذرد و با آنکه سردر تاریخی آگاهی شاپور با همت پلیس پایتخت مرمت و بازسازی شد اما خبری از تلاش برای مرمت عمارت کلاه فرنگی نیست.-کلاه فرنگی که درحال نابودی روزگار نادیده خود را می‌بیند.-