انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در حالی به پایان رسید که جو بایدن نامزد حزب دموکرات با کسب آرای الکترال مورد نیاز رئیس جمهور منتخب آمریکا نام گرفت اما دونالد ترامپ رئیس جمهور فعلی هنوز نتیجه این رقابت‌ها را نپذیرفته است.
جو بایدن در تبلیغات انتخاباتی قول داده بود که در صورت رئیس جمهور شدن با ایران تعامل کرده و به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام ) بازخواهد گشت. اما آیا این بازگشت به سادگی صورت خواهد گرفت؟! با امیرعلی ابوالفتح متخصص مسائل آمریکا در مورد اتفاقات این روزهای آمریکا، وعده بایدن و همچنین موانع احتمالی بازگشت آمریکا به برجام گفتگو کرده‌ایم.
ایرنا : بایدن در دوره تبلیغات انتخاباتی وعده هایی را مطرح کرد مثلا این که به توافق پاریس که ترامپ از آن خارج شده برخواهد گشت یا به برجام بازخواهد گشت اما در روزهای اخیر برخی رسانه‌های آمریکایی خبر داده‌اند که ترامپ در روزهای باقیمانده دوره ریاست جمهوری‌اش و تا زمان تحویل قدرت تحریم‌های دیگری را علیه ایران اعمال خواهد کرد تا کار بایدن را برای لغو تحریم‌های ایران مشکل تر کند. ارزیابی شما از عملکرد بایدن در مورد وعده‌هایش چیست؟
ابوالفتح : من نمی توانم از طرف بایدن صحبت کنم اما طبیعتا میزان موفقیت یک دولت تازه بستگی زیادی دارد به میزان تعهدشان به اجرای برنامه هایی که از قبل اعلام کرده است .اما این را هم باید در نظرگرفت که همه این وعده ها محقق نمی شود مثلا ممکن است خود نامزد به قدرت رسیده آن موضوع را از اولویت هایش خارج کند یا بعد از دوره انتخابات نیاز نداشته باشد که بخواهد آن وعده ها به خصوص وعده های دشوار را به اجرا بگذارد.
بعضی وقت ها هم ممکن است نامزد پیروز با مقاومت های سیستمی مواجه شود یعنی خودش سعی می کند به وعده هایش عمل کند ولی با مخالفت هایی در دولت خودش یا حزب خودش یا حزب رقیب روبه رو می شود یا عوامل و مشکلات داخلی آمریکا برایش مانع ایجاد می کند.
به طور کلی در دولت ها مرسوم است که صد روزِ اول به قدرت رسیدن را دوره اثبات پایبندی به وعده ها معرفی می کنند و در پایان صد روز می شود قضاوت کرد که کدام وعده ها اجرایی شده و کدام یک نادیده گرفته شده است.
در مورد برجام هم الان نمی شود قضاوت کرد. ممکن است آقای بایدن این حرف ها را صرفا برای رقابت با دونالد ترامپ زده باشد و بعد انتخابات آن را از دستورکار خود خارج کند یا شاید هم واقعا بخواهد به آن عمل کند ولی با مقاومت هایی در دستگاه بوروکراتیک یا کنگره یا فشارهایی از کشورهای منطقه روبه روشود. یا مثلا تصور کنیم که بایدن انتظار داشته باشد که در ازای بازگشت به برجام امتیازاتی بدهد و اگر این انتظارات محقق نشود از بازگشت به برجام صرف نظر کند.
معمولا در این موضوعات انسان سعی می کند که یک مقدار خوش بین باشد هرچند که ما قبلا عملکرد تیم اوباما و بایدن را هم دیده ایم اصولا در این چهل سال دولت های مختلفی در آمریکا آمده و رفته اند اما تفاوت اساسی و بنیادی ایجاد نکرده اند اما من ترجیح می دهم تا زمانی که عکسش در عمل ثابت نشود این احساس خوش بینی را داشته باشم ضمن این که نباید بی دلیل اعتماد کرد و امیدواری ایجاد کرد و آرزوهایمان را به عنوان یک امر محتوم از سوی دولت آمریکا قلمداد کنیم و دچارتوهم شویم.
به نظر من فعلا باید صبرکرد تا این گرد و غبار انتخاباتی فروکش کند و آقای بایدن وارد کاخ سفید شود و مدتی بگذرد تا ببینیم که به وعده هایش عمل خواهد کردیا نه.
ایرنا : ترکیب مجلس سنا چه تاثیری بر عمل کردن بایدن به وعده‌هایش خواهد داشت؟
ابوالفتح : تاکنون از صد کرسی مجلس سنا ، سرنوشت دو کرسی که متعلق به جورجیا است مشخص نیست. اما برآوردها نشان می دهد که که شانس دموکرات ها برای تصاحب این دو کرسی زیاد است و دراین صورت دموکرات ها و جمهوریخواهان هرکدام پنجاه کرسی در اختیار خواهند داشت و چون معاون رئیس جمهور، رئیس سنا خواهد بود دموکرات ها می توانند اکثریت سنا را در اختیار داشته باشند ضمن این که در این صورت ریاست کمیته های سنا هم برعهده دموکرات ها خواهد بود و این به پیشبرد برنامه های دموکراتها -که موضوعات پرچالش و پرتنشی هم هست - کمک خواهد کرد و برایشان راهگشا خواهد بود.
اما بر سر موضوع برجام و ایران ما با دو مانع مواجه هستیم؛ موانعی که از مصوبات کنگره نشات گرفته که صرفا با مصوبات خود کنگره هم تغییر خواهند کرد. رئیس جمهور چه دموکرات باشد و چه جمهوریخواه نمی تواند کنگره را وادار به لغو و یا تغییر اینگونه مصوبات بکند فقط می تواند چنین درخواستی را داشته باشد اما قبول این درخواست فقط به نظر خود سناتورها بستگی دارد.
اما در حوزه موضوعاتی که مربوط به فرامین اجرایی است مثلا تحریم‌ها و اعلام اسامی افراد و شرکت های افراد حقیقی و حقوقی که ذیل این گونه تحریم ها قرار می گیرند و این که چه کسی در لیست تروریسم قرار می گیرند یا نه دست رئیس جمهور آمریکا باز است و دولت می تواند تصمیم خودش در مورد تشدید یا تعدیل تحریم ها اجرایی کند و به اطلاع کنگره برساند.
دراین بحث، دولت بایدن در صورت داشتن عزم و اراده برای این کار می تواند منشا اثرباشد. اما در بحث قوانین کنگره، راه بسیار دشواری برای بایدن متصور است حتی اگر اکثریت سنا را هم در اختیار داشته باشد. ما باید این را درنظر داشته باشیم که در بین خود دموکرات ها سناتورهای به شدت ضد جمهوری اسلامی و ضد برجام وجود دارند که در زمان اوباما روبه روی دولت هم حزبی هایشان ایستادند و به هرحال اگر بایدن بخواهد این مسیررا طی کند حتما با مخالفت افرادی مثل رابرت منندز دموکرات مواجه خواهد شد.
ایرنا : انتقال قدرت در آمریکا چگونه خواهد بود؟ آیا ترامپ بالاخره نتیجه انتخابات را خواهد پذیرفت یا خیر؟!
ابوالفتح : این سوال به قول فرنگی ها از آن سوال های یک میلیون دلاری است که اگر کسی جواب را بداند باید یک میلیون دلار جایزه بگیرد! اما من معتقدم که که اگر ترامپ الان دارد مقاومت می کند به امید آن فرآیند قانونی است که وجود دارد. او قصد دارد در محاکم طرح دعوا و شکایت کند به این امید که تغییری در نتیجه انتخابات حاصل شود اما اگر این مسیر کلا طی شود و هیچ راه قانونی دیگری وجود نداشته باشد ترامپ چاره ای جز پذیرش شکست نخواهد داشت. یعنی او اصلا نمی تواند مانع انتقال قدرت شود زیرا انتقال قدرت منوط به موافقت دولت قبلی نیست و ظهر روز ۲۰ ژانویه قدرت به رئیس جمهور جدید منتقل خواهد شد و کاخ سفید به عنوان محل سکونت و محل کار در اختیارش قرار خواهد گرفت حالا ترامپ می خواهد موافقت بکند یا نه!
من بعید می دانم که ترامپ مخالفت کند چون در این صورت نقش خودش را برای تاثیرگذاری در صحنه سیاست ایالات متحده برای همیشه از دست خواهد داد و تبدیل به یک فرد شورشی و یاغی خواهد شد که هم برای خود و هم خانواده و امور مالی اش عواقب وخیمی خواهد داشت ضمن این که آینده سیاسی اش هم برای همیشه از بین خواهد رفت.
از این جهت وقتی امید ترامپ از همه چیز قطع شد برای این که بتواند همچنان در صحنه سیاسی آمریکا باقی بماند نتیجه را خواهد پذیرفت. به هرحال ما نباید فراموش کنیم که شاید در سال ۲۰۲۴ شاهد رقابت دوباره بین بایدن و ترامپ باشیم حتی اگر به خاطر شرایط سنی این دو چنین اتفاقی نیافتد ممکن است شاهد رقابت بین ادامه دهنده راه بایدن و ادامه دهنده راه ترامپ باشیم و شاید یک ترامپ دیگر مثل ایوانکا ترامپ با استفاده از نام و برند ترامپ ظهور پیدا کند! بنابراین اگر الان ترامپ بخواهد در برابر سیستم دست به یاغیگری بزند تمام کارت های آینده اش را از دست خواهد داد. ازاین نظر من فکر می کنم او هوشمندتر و با درایت تر ازین است که دست به یک اقدام انتحاری بزند و بی دلیل جلوی انتقال قدرت را بگیرد چون سیستم وساختار چنین اجازه ای را به او نخواهد داد چون در این قمار فقط برای او باخت است و بردی در کار نخواهد بود.
نظر شما