آوار سیاستها و اقدامات بن سلمان بر سر عربستان

بن سلمان که در دوران «باراک اوباما» رییس جمهوری سابق آمریکا، ابتدا به عنوان وزیر دفاع عربستان تعیین و سپس در دوران ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» و با کمک وی و با حفظ پست قبلی خود به سمت ولیعهد سعودی تعیین شد، با پیروی و حمایت‌های ترامپ که همفکر او بود، یکه‌تازی‌های خود را در عربستان و منطقه توسعه داد و این کشور و منطقه را با مشکلات بی‌شماری مواجه کرده است.

هر چند سیاست‌های جاه‌طلبانه و جنگ‌طلبانانه عربستان مربوط به امروز و دوران بن سلمان نیست و به چهار دهه گذشته باز می‌گردد، ولی در دوران ولیعهد جوان و کم‌تجربه، این کشور در پیروی ولیعهد سعودی از سیاست‌های ضدانسانی و جنگ‌طلبانه دونالد ترامپ این روند تشدید شده است.

با نگاهی گذرا به تاریخ ۴۰ سال گذشته منطقه می‌بینیم که سعودی‌ها طی این مدت یا خود آتش افروخته‌اند یا هیزم‌بیار معرکه بوده‌اند؛ از حمایت‌های همه جانبه از رژیم بعث صدام در جنگ تحمیلی هشت ساله علیه ایران گرفته تا حمایت از گروه‌های تروریستی «القاعده» و «طالبان» در افغانستان و پاکستان و دخالت‌های بی‌شمار در امور لبنان، حمایت از گروه‌های تروریستی در سوریه و عراق همچون «داعش» و «النصره» و حمله به یمن در تاریخ ششم فروردین سال ۱۳۹۴ تنها بخشی از این تاریخ جنایت‌بار آل سعود در منطقه می‌باشد که خسارت‌های جبران ناپذیری به جای گذاشته است.

 اقدامات آل سعود در ۴۰ سال گذشته نه تنها خسارت‌های بی‌شماری به مردم مسلمان منطقه وارد کرده، بلکه موجب خسارت‌های هنگفت به خود سعودی‌ها نیز شده است و کار به جایی رسیده که کشور ثروتمند عربستان به دلیل کسر بودجه و به آتش کشیدن دلارهای نفتی در سال‌های اخیر اقدام به کسر حقوق ۳۰ درصدی مجدد کارمندان و کارکنان این کشور در یکسال گذشته کرده است.

ولیعهد سعودی طی سخنانی در روزهای اخیر ضمن اعلام رکود اقتصادی در عربستان گفته، "چنانچه ریاض نتواند درآمدهای غیرنفتی را افزایش دهد، مجبور خواهد شد حقوق بخش عمومی در این کشور را بیش از ۳۰ درصد کاهش دهد".

به گزارش پایگاه خبری شبکه "العربیه"، ولیعهد سعودی در این ارتباط تصریح کرد، "با توجه به آنچه درباره پیش‌بینی بودجه سال ۲۰۲۰ اعلام شد، ما پیشتر از درآمدهایی احتمالی صحبت کردیم که ۸۳۳ میلیارد ریال (سعودی) برآورد می‌شد و ۵۱۳ میلیارد ریال آن مربوط به درآمدهای نفتی بود. پس از کاهش قیمت نفت در سال جاری، درآمدهای نفتی عربستان عملا به ۴۱۰ میلیارد ریال کاهش پیدا کرد. این درآمدها به تنهایی برای پوشش حتی بند حقوق که در بودجه امسال این کشور ۵۰۴ میلیارد ریال برآورد می‌شد، کفایت نمی‌کند چه برسد به دشواری تأمین مالی بندهای دیگر؛ ‌ بندهایی که شامل ۱۰۳ میلیارد ریال هزینه‌های سرمایه‌ای، ۶۹ میلیارد ریال مزایای اجتماعی، ۱۴۰ میلیارد ریال برای راه‌اندازی و نگه‌داری و... می‌شود؛ این یعنی رکود اقتصادی و از دست دادن میلیون‌ها شغل".

بن سلمان در ادامه گفت که "چنانچه صادرات غیرنفتی امسال را به ۳۶۰ میلیارد ریال نرسانیم و در همان سطح مشخص شده برای سال ۲۰۱۵ یعنی حدود همان ۱۰۰ میلیارد ریال باقی بماند، مجبور خواهیم شد حقوق کارکنان بخش عمومی را بیش از ۳۰ درصد کاهش دهیم، یارانه‌ها و پاداش‌ها را به‌طور کامل لغو کنیم و هزینه‌ سرمایه‌ای را کاملا متوقف کنیم".

سخنان بن سلمان در حالی است که ائتلاف متجاوز عربی – آمریکایی به سرکردگی عربستان با صرف هزینه‌های هنگفت حملات خود را که از ششم فروردین سال ۱۳۹۴ علیه یمن آغاز کرده و همچنان ادامه می‌دهد.

تبعات سیاست بن سلمان برای دیگر کشورها

سیاست‌های جنگ‌طلبانه "محمد بن سلمان" ولیعهد و وزیر دفاع سعودی علیه دیگر کشورها و سوء‌مدیریتی وی نه تنها برای عربستان، بلکه برای دیگر کشورهای تولید کننده نفت نیز دردسرساز شده است.

با روی کار آمدن بن سلمان در سال ۲۰۱۵ به عنوان وزیر دفاع عربستان و سپس ولیعهد شدن وی در سال ۲۰۱۷ که با رییس جمهوری شدن ترامپ در آمریکا همزمان شد، شرایط مدیریتی عربستان نیز بسیار بغرنج گردید، هرچند دخالت‌های آل سعود در امور کشورهایی همچون عراق، سوریه، لیبی، افغانستان، پاکستان و لبنان در حمایت از گروه‌های تروریستی مانند القاعده، طالبان و داعش به سال‌های پیش از آن باز می‌گردد.

اساسی‌ترین مشکل عربستان در سال‌های اخیر حمله این کشور به یمن در غالب ائتلاف عربی – آمریکایی در ششم فروردین سال ۱۳۹۴ و پس از وزیر دفاع شدن بن سلمان می‌باشد، اقدامی که آل سعود را در باتلاق فرو برده است.

عربستان در سال‌های اخیر حدود ۲۰۰ میلیارد دلار در به آشوب کشاندن کشورهای سوریه، عراق و لیبی، لبنان و دیگر کشورهای منطقه با تجهیز و تسلیح گروه‌های تروریستی هزینه کرده است که اگر ۳۰۰ میلیارد دلار هزینه جنگ شش ساله یمن را به آن اضافه کنیم، می‌بینیم که آل سعود نزدیک به ۵۰۰ میلیارد دلار از درآمدهای نفتی خود را فقط برای کشتار مردم مسلمان منطقه و توطئه‌چینی علیه آنها صرف کرده است.

این روزها عربستان با مشکلات فراوانی از جمله بحران اقتصادی مواجه است، بحرانی که دلایل مختلفی دارد، ولی سرمنشاء اصلی آن تجاوز نظامی عربستان به یمن و حمایت آل سعود از گروه‌های تروریستی در سوریه، عراق و لیبی است.

در حالی‌که نزدیک به ۹ ماه است جهان درگیر شیوع «ویروس کرونا» شده و شمار مبتلایان به این بیماری مرموز از 50 میلیون نفر در جهان فراتر رفته و رکود اقتصادی سراسر دنیا را فراگرفته و موجب بیکاری دهها میلیون کارگر شده، ریاض بدون در نظر گرفتن این رکود اقتصادی در توطئه‌ای علیه مسکو و در اصل به منظور ضربه‌زدن به اقتصاد ایران از ۲۲ اسفند ماه ۱۳۹۸ تولید نفت خود را روزانه یک میلیون بشکه افزایش داد و به بیش از ۱۳ میلیون بشکه رساند، در حالی‌که در این دوره به دلیل رکود اقتصادی جهانی باید تولید و صادرات نفت خام کاهش می‌یافت.

این اقدام آل سعود موجب کاهش شدید قیمت نفت در بازارهای جهانی شد، به حدی که در سال گذشته به یکباره قیمت نفت در جهان سقوط کرد و برخی بازارها قیمت صفر دلار در هر بشکه را لمس کردند و بازارهای آمریکا حتی برای هر بشکه اعلام کردند که ۳۷ دلار نیز پرداخت می‌کنند، یعنی در آن دوره قیمت نفت در بازارهای آمریکا به منفی ۳۷ دلار در هر بشکه رسید.   

این اقدام آل سعود و مشخصا بن سلمان کم تجربه طی ۳ ماه با صادرات ۱۰ میلیون بشکه‌ای نفت خام (۳ میلیون بشکه نیز در داخل عربستان مصرف می‌شود) موجب شد تا عربستان درآمدی تقریبا صفر از این صادرات عظیم کسب کند و دیگر کشورهای صادر کننده نفت نیز دچار خسارت شوند.

اما در چند ماه گذشته و با افزایش قیمت نفت خام در بازارهای جهانی، این زیان کمتر شده است.

سوءمدیریت عربستان به ویژه بن سلمان و تحمیل خسارت‌های آل سعود به عربستان و جهان به حدی شده که وزارت دارایی سعودی اعتراف کرده که درآمدهای نفتی این کشور در سال‌جاری میلادی حدود ۴۹ درصد معادل ۳۶ میلیارد دلار کاهش یافته است.

روزنامه "عکاظ" چاپ عربستان، چندی پیش طی گزارشی اعلام کرد که درآمد این کشور در سه ماهه دوم سال‌جاری میلادی حدود ۴۵ درصد معادل ۲۵ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار کاهش یافته است.

در گزارش وزارت دارایی عربستان هم که در مورد عملکرد فصلی بودجه این کشور منتشر شد، آمده است، در سه ماهه دوم سال‌جاری میلادی این کشور حدود ۱۰۹ میلیارد و ۲۰۰ میلیون ریال سعودی معادل ۲۹ میلیارد و ۱۲۰ میلیون دلار کسری بودجه داشته که این مسأله را می‌توان ناشی از کاهش شدید قیمت نفت در دوران شیوع ویروس کرونا دانست.

البته شیوع بیماری کرونا موجب محروم شدن عربستان از درآمد حداقل ۱۲ میلیارد دلاری حج نیز شده است، درآمدی که در سال‌های گذشته به طور دائم کسب می‌شده است.

اعمال محدودیت در برگزاری مراسم حج، فشار مالی بیشتری به عربستان وارد کرده است، کشوری که در شرایط کنونی با توجه به شیوع ویروس کرونا و سقوط قیمت نفت، با بحران مالی روبه‌رو است، بطوری که این کشور سیاست ریاضت اقتصادی را در پیش گرفته و مجبور به افزایش بهای بنزین و بسیاری از کالاها و خدمات در داخل کشور شده است.

کاهش شدید قیمت نفت، ادامه جنگ در یمن و شیوع ویروس کرونا، عربستان را دچار کمبود شدید نقدینگی کرده و این امر موجب شده تا ریاض در بودجه سال‌جاری میلادی خود تجدید نظر کند، بودجه‌ای که بر اساس هر بشکه نفت ۶۲ دلاری بسته شده بود.

یکی دیگر از پیامدهای بحران اقتصادی عربستان که در ماه‌های اخیر نمایان شده، اعلام توقف پرداخت هزینه معیشتی به شهروندان و همچنین افزایش مالیات بر ارزش افزوده می‌باشد، موضوعی که از سوی الجدعان وزیر دارایی این کشور به صورت رسمی چندی پیش اعلام شد.

در کنار مسایل مورد اشاره، فشارهای امنیتی به مخالفان همچون قتل فجیع دو سال پیش "جمال خاشقچی" روزنامه‌نگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول و بازداشت دهها شاهزاده سعودی در داخل این کشور نشان می‌دهد که بن سلمان جوان و کم‌تجربه برای رسیدن به تخت و تاج پادشاهی از هیچ اقدام ضدانسانی رویگردان نیست، اما نکته مهمی که در این میان وجود دارد این است که حامی اصلی بن سلمان که همان دونالد ترامپ می‌باشد، در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا شکست خورده و تا دو ماه دیگر باید از قدرت کنار رود و به جای او "جو بایدن" در قدرت بنشیند و هنوز معلوم نیست که آیا رییس جمهوری جدید آمریکا با سیاست‌های بن سلمان موافقت و از او حمایت خواهد کرد یا خیر؟.