رها شدن آب از سد درود زن و رسیدن آن به تالاب بختگان امسال برای دومین سال پیاپی است که با پیگیری استاندار فارس محقق می شود، پارسال ۴۰ میلیون متر مکعب و امسال ۵۵ میلیون متر مکعب حقابه بختگان رها شده است.
ایجاد فضایی برای زیست پرندگان و به ویژه محیطی مناسب و مساعد برای جوجه آوری فلامینگوها ، جلوگیری از ایجاد ریزگردهای تابستانی بر بستر بختگان ، سلامت روستاییان و شهروندان ساکن در حاشیه بختگان و در امان بودن آنها از آسیب های ریزگرد ، امید به حفظ زیست بوم منطقه و دور شدن خطر خشکی انجیرستان های شهرستان های مجاور و کاهش مهاجرت های روستاییان که در سالهای اخیر شتابی دوچندان گرفته بود از جمله اهدافی است که می توان به دنبال این رها شدن آب به آن امید بود.
از نتایج رها شدن حقابه، می‌توان به حضور و زادآوری پرندگان مهاجر به خصوص گونه شاخص فلامینگو که هر ساله میهمان این تالاب در سال های پر آب بوده اند که درسال های گذشته به علت وقوع خشکسالی در تالاب مذکور این حضور بسیار کم رنگ شده است اشاره کرد.
آب به صورت بهینه و با کمترین اتلاف به محل تالاب بختگان برسد
استاندار فارس ، رها شدن بخشی از حقابه بختگان را به منظور اجرای قانون حفاظت و احیای تالاب ها و آیین نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیر قابل جبران تالاب ها دانست و عنوان کرد: در سی‌امین جلسه کارگروه آب کشاورزی با رهاسازی ۵۵میلیون متر مکعب حق آبه برای تالاب بختگان از مسیر رودخانه کر موافقت شده است .
عنایت الله رحیمی ، با بیان اینکه ۴۰ میلیون متر مکعب از این آب وارد تالاب ها و ١٥ میلیون متر مکعب نیز برای جبران کسری سفره های آب زیر زمینی و شارژ رودخانه پیش بینی شده است، خاطرنشان کرد: در مجموع ۵۵ میلیون متر مکعب آب رها می شود.
استاندار فارس همچنین به مصوبه ستاد حفاظت و احیای تالاب های استان اشاره کرد و گفت: به منظور آماده سازی مسیر رودخانه کر، اداره کل حفاظت محیط زیست و سازمان آب منطقه ای ماموریت یافته اند ، عملیات لایروبی در مصب رودخانه را انجام دهند تا آب به صورت بهینه و با کمترین اتلاف به محل تالاب بختگان برسد.
حقابه در تداوم زاد آوری پرندگان موثر است
مدیرکل حفاظت محیط زیست فارس نیز با بیان اینکه برای دومین سال این حقابه تامین می شود افزود: به استناد مصوبه ستاد حفاظت و احیای تالاب های استان فارس با دستور صریح استاندار و به منظور آماده سازی مسیر رودخانه کر این اداره کل و سازمان آب منطقه ای نسبت به عملیات لایروبی در مصب رودخانه اقدام کرده اند تا آب به صورت بهینه و با کمترین اتلاف به محل تالاب بختگان برسد.
حمید ظهرابی با اظهار تاسف از اینکه در چند سال اخیر در زمان زاد آوری این گونه مهاجر تلفات جبران ناپذیری اتفاق افتاده است گفت: حقابه می تواند تا گذر جوجه های زاد آوری شده سال جدید از مرحله بحرانی کمک بسزایی در کاهش این تلفات داشته باشد.
آب در مسیر عبور تا بختگان پایش و مراقبت شود
رییس هیات مدیره کانون سبز فارس و فعال زیست محیطی نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ، با بیان اینکه اگر مدیریت درستی اعمال نشود قطعا میزان ۴۰ میلیون متر مکعب آب به بختگان نخواهد رسید افزود: با توجه به انشعاباتی که در مسیر رودخانه وجود دارد برداشت هایی از حقابه صورت خواهد گرفت ، اما مردم و کشاورزان باید منافع جمع و جامعه را به منافع فردی خود ترجیح دهند و اولویت را به منافع جمع و جامعه بدهند و برداشتی از این آب صورت نگیرد تا این آب به بختگان برسد.
بهمن ایزدی با طرح این سوال که چرا اصولا باید به بختگان حقابه بدهیم ؟ آب بختگان چرا خشک شد که اکنون نیاز به حقابه داشته باشد ؟ افزود: پاسخ این پرسش را باید در سیاستگزاری های وزارتخانه هایی جستجو کرد که در سالهای مختلف در این عرصه سیاستگزاری کرده اند ، علاوه بر بختگان بسیاری، دیگر از تالابها و دریاچه های استان فارس درگیر با خشکی هستند ، بنا بر این متولیان حوزه آب در دهه‌های گذشته مدیریت مناسبی نداشته‌اند که وضعیت اکنون به اینجا رسیده است.
رییس هیات مدیره کانون سبز فارس و فعال زیست محیطی اضافه کرد: برداشت های بی رویه در بالا دست تالابها و از جمله تالاب بختگان تعادل آبی را بهم زده است ، بختگان و طشک و تالاب کمجان از بالا دست در فشار کم آبی است ، آب های زیر زمینی پمپاژ شده و صرف توسعه کشاورزی شده است.
ایزدی افزود: بنا بر این در کنار اختصاص حقابه باید به تصحیح سیاست ها هم فکر کنیم ، باید تعادل به اقتصاد آب و برداشت آب های زیر زمینی بازگردد ، اگر بختگان احیا نشود بسیاری از درختان منطقه از بین می رود ، پوشش گیاهی اطراف بختگان نابود می شود.
این فعال زیست‌محیطی گفت: ۴۰ میلیون متر مکعب هر چند کم است اما مایه امیدواری است که این نگاه تعمیم یابد و در سالهای آتی بیشتر شود و شخصیت زیستی بختگان و طشک را محترم بشمریم و با اصلاح کاشت در بالا دست بختگان، حقابه بیشتری به این دریاچه بدهیم.
وی خاطر نشان کرد: بختگان و طشک دست کم نیازمند ۳۰۰ میلیون متر مکعب آب است تا به حالت نیمه احیا برسد ، حقابه واقعی این دریاچه ها بسیار بیشتر از آن چیزی است که رها می شود اما همین مقداری که رها می شود نیز باید مدیریت شود تا به دریاچه برسد و در احیای تالاب بختگان و طشک نقش آفرین باشد.
حقابه حق طبیعی تالاب بختگان است
فعال محیط زیست و دبیر انجمن زیست محیطی دیده‌بان استهبان هم در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: حقابه حق طبیعی تالاب بختگان است و باید بهره بیشتری و بهتری از این آب برده شود ، بعد از تامین آب شرب اولویت دوم تامین حقابله تالابها است که متاسفانه رعایت نمی شود ف سال گذشته ۴۰ میلیون متر مکعب آب رها شد که بسیار تاثیر داشت ، امسال ۵۵ میلیون آب رها می شود و چندین روز طول می کشد که این آب به تالاب برسد و باید از آن مراقبت کرد ، البته نیاز بختگان بسیار بیشتر از این است.
رسول حاجی باقری ادامه داد : اگر در خوشبینانه ترین حالت از این ۵۵ میلیون متر مکعب حدود ۴۰ میلیون متر مکعب آب به بختگان برسد و باران پاییزی هم تداوم داشته باشد آب تا حوالی جزیره علی یوسف در منطقه غربی بختگان خواهد رسید و بخشی از اهداف را تامین خواهد کرد.
فعال محیط زیست و دبیر انجمن زیست محیطی دیده بان استهبان افزود: رها کردن آب هر چند ممکن است در تغذیه آبهای زیر زمینی تاثیری نداشته باشد اما در کنترل ریزگردهای تابستان موثر است ، حدود ۱۳ روستا در جنوب بختگان وجود دارد و از این ریزگردها تاثیر می گیرند ، ایجاد رطوبت در بستر تالاب قطعا جلوی ریزگردهای تابستانی را می‌گیرد و سلامت مردم بیشتر تامین می‌شود و اراضی کشاورزی و باغی هم آسیبی از این ریزگردها نمی‌بینند.
از دیگر اهدافی که متوان با رها سازی آب به بختگان به آن امیدوار بود حفظ زیست بوم بختگان و ایجاد فضای زیست برای پرندگان است، پنج گونه گیاهی در این منطقه شناسایی شده که در هیچ جای دیگر جهان شناسایی نشده است، فلامینگوها به بختگان مهاجرت می‌کنند و در تامین آب برای حیات این پرندگان موثر است ، البته فصل رها سازی آب هم مهم است و باید آن را در نظر گرفت.
وی با تقدیر از مسوولانی که در رها شدن این آب و پیگیری حقابه نقش داشته اند افزود: جای تقدیر دارد از زحمات مدیر کل حفاظت محیط زیست و دیگر مسوولانی که این موضوع را پیگیری و دنبال کرده اند و لازم است آب و حقابه مدیریت شود تا به طور کامل به بختگان برسد ، در منطقه دوشاخ که منطقهای امن در ابتدای بختگان است اگر بتونیم آب را محصور کنیم که آب در شیب تالاب حرکت نکند و همین منطقه را سیراب کند ، وسعت کم و ارتفاع آب بیشتر شود ماندگاری آب بیشتر می شود و تا زمانی که جوجه ها قادر باشند پرواز کنند در زیست و زنده نگهداشتن این پرندگان تاثیر گذار است.
بختگان بدون آب تهدیدی برای سلامت مردم است
دبیر انجمن میراث ماندگار بختگان و عضو شورای هماهنگی شبکه تشکل های محیط زیست و منابع طبیعی فارس هم در گفت و گو با خبرنگار ایرنا جاری شدن آب بر بستر رودخانه کر و حقابه بختگان را به فال نیک گرفت و با ابراز خوشوقتی از این رویداد اظهار داشت : هر چند حق بختگان از آب سد و رودخانه کر بیش از ۵۵ میلیون متر مکعب است اما همینقدر هم جای سپاس و قدردانی دارد که حق و سهم محیط زیست و طبیعت آزاد شود.
محمد جواد رنجبر با یاد آوری اولویت محیط زیست در برخورداری از سهم آب بعد از آب شرب افزود: منطقه بختگان یک سهم واقعی دارد ، بختگان بدون آب یک پهنه نمکی است و بدون آب نه تنها فرصتی برای زیستمندان منطقه نیست بلکه تهدیدی است که با ایجاد گرد و غبار و حمل فلزات سنگین می‌تواند ذرات خطر ناک را ایجاد نماید و سلامت روستاییان و شهروندان را تهدید کند.
رنجبر ، در ادامه با یادآوری شیوع برخی از بیماری های نوظهور در روستاهای اطراف بختگان افزود: خشکی منطقه ، از بین رفتن درختان و آسیب دیدن زیست بوم ها ، کم شدن آب چاهها ، شور شدن آبها از پیامدهای دیگر بختگان خشک است ، وجود آب در بختگان از نفوذ آب شور در آبهای زیر زمینی جلوگیری می کند و باعث حفظ رطوبت و شتاب بخشی در بارندگی می شود.
دبیر انجمن میراث ماندگار بختگان همچنین با تاکید بر اینکه باید از تفکر جزیره ای جلوگیری شود بر لزوم حفظ و پاسداشت ارزشهای زیست محیطی برای رسیدن حقابه به بختگان تاکید کرد.
آنچه باید در نظر داشت این است که این میزان حقابه اختصاص یافته توسط شرکت آب منطقهای فارس ، تنها بخش اندکی از حقابه مورد نیاز تالاب بختگان بوده و نیاز آبی تالاب بختگان بسیار فراتر از این ارقام است. احیای تالاب ها یکی از اولویت‌های سازمان و اداره کل حفاظت محیط زیست فارس است و پیگیری برای تامین حقابه بختگان و انجام اقداماتی از این قبیل برای احیای این تالاب و زنده کردن خدمات اکوسیستمی که می‌تواند برای مردم ایجاد کند از اهداف و اولویت‌های محیط زیست بوده که به صورت مداوم در حال پیگیری است.
بنا بر این احیای تالاب بختگان به معنی احیای مناطق و شهرستان‌های همجوار این دریاچه است و در این زمینه از هیچ کوششی نباید دریغ شود . وجود اکوسیستم ارزشمند تالاب های طشک و بختگان و نقش موثر این تالاب ها به ویژه حفظ تنوع زیستی و ذخایر ژنی، کنترل نمودن سیلاب های ویرانگر، تامین آب برای کشاورزی، شرب و از همه مهمتر نقش این تالاب ها در سلامت روانی و تامین معیشت جوامع پیرامونی، حفاظت و تامین حقابه این تالاب را صد چندان می کند.
از همه ذینفعان و دست اندرکاران انتظار همکاری و مساعدت می رود و با توجه به تجربه سال پیش که همراهی ،همدلی و تشریک مساعی همه مسئولین و کشاورزان ،سازمانهای مردم نهاد ،خانه کشاورز ،انجمن صنفی کشاورزان و همه ذینفعان رسیدن به آب تالاب بختگان محقق شد برنامه امسال نیز به بهترین وجه ممکن به نتیجه مطلوب خواهد رسید.
این امید وجود دارد که با توجه به لایروبی مصب رودخانه توسط محیط زیست و شاخه رمضان توسط آب منطقه ای تلفات آب به مراتب کمتر از پارسال خواهد بود و امید است با حمایت مدیران ارشد استان و همراهی سایر بخش ها از جمله آب منطقه ای و کشاورزی، این حقابه در سال های آتی به صورت پلکانی افزایش تا به حقابه واقعی نزدیک شود.
سد مخزنی درودزن در استان فارس در ۵۰ کیلومتری شمال غرب شهر مرودشت و بر روی رود کر ساخته شده‌است.
تالاب و دریاچه بختگان بزرگترین دریاچه استان فارس در سالهای پر آب زیستگاه زمستانه پرندگانی مانند فلامینگو، درنا، کبوتر دریایی، آب‌چلیک، مرغابی و غاز است که از روسیه و دشت‌های سیبری به ایران مهاجرت می‌کنند.
این دریاچه که در فاصله ۲۲۰ کیلومتری شرق شیراز در استان فارس قرار دارد در حفظ بوم‌ساختار و محیط زیست شهرستان‌های اطراف نیز تأثیر بسزایی دارد و در سالهای گذشته کاملاً خشک بود و در حالی که امسال بر اثر بارش‌های بهاری آبگیری شد اما در گرمای تابستان معمولا باز هم به سمتی خشکی می گراید.
دریاچه بختگان در شهرستان های نی ریز و بختگان در شرق استان فارس واقع شده است.
