هفته گذشته، دو شرکت فایزر و بایونتک میزان کارآیی واکسن مشترک خود را ۹۵ درصد اعلام کردند. شرکت مدرنا نیز اعلام کرد واکسنی با کارآیی ۹۴.۵ درصد تولید کرده است.
این میزان برای واکسن اسپوتنیک که در روسیه تولید شده، بیش از ۹۰ درصد اعلام شده است؛ این در حالی است که سازمان غذا و داروی آمریکا چندی قبل اعلام کرد اگر واکسنی با کارآیی ۵۰ درصد تولید شود، مجوز تولید ضروری آن را صادر خواهد کرد.
اما با شنیدن این آمار ممکن است تصور شود فرضا با استفاده از واکسن فایزر ۹۵ نفر از هر ۱۰۰ نفر دریافت کننده واکسن، در برابر کووید ۱۹ ایمن می‌شوند، اما واقعیت چنین نیست! عملکرد واکسن‌ها در دنیای واقعی به عوامل متعددی از جمله تعداد افراد واکسینه شده، بستگی دارد.
منطق اساسی آزمایشات واکسن‌های امروزی، بیش از یک قرن پیش بنا نهاده شده است.
در این آزمایشات، محققان گروهی از افراد را واکسینه می‌کنند و به گروهی دیگر دارونما می‌دهند. سپس منتظر می‌شوند تا مشخص شود چه تعداد از افراد هر گروه دچار بیماری می‌شوند.
برای مثال شرکت فایزر ۴۳ هزار و ۶۶۱ داوطلب را در آزمایشات خود شرکت داد و به محض این که تعداد افراد دارای علایم بیماری کووید به ۱۷۰ نفر رسید، تعداد افراد مبتلا شده از گروه‌های دریافت کننده واکسن و دارونما را بررسی کرد.
در نتیجه مشخص شد ۱۶۲ نفر از افراد مبتلا به بیماری، دارونما و ۸ نفر واکسن واقعی را دریافت کرده بودند. سپس محققان نسبت افراد مبتلا شده به تعداد داوطلبانی را که در هر گروه جای داشتند، به صورت یک عدد کسری محاسبه کردند.
تفاوت نسبی بین دو کسر، عددی است که محققان آن را با عنوان نرخ کارایی می‌شناسند. اگر بین گروه داوطلبان دریافت کننده واکسن و گروه دریافت کننده دارونما هیچ تفاوتی نباشد، کارایی واکسن صفر است. اگر هیچ‌یک از افراد بیمار شده واکسن را دریافت نکرده باشند، کارایی واکسن ۱۰۰ درصد است.
بنابر این کارایی ۹۵ درصد قطعا بدین معنی است که واکسن به خوبی عمل می‌کند. اما این عدد شانس ابتلا به بیماری یا ایجاد مصونیت در برابر آن را بیان نمی‌کند. همچنین به خودی خود نمی‌تواند نشان دهنده میزان اثربخشی واکسن بر کاهش شیوع بیماری در یک منطقه باشد.
در واقع بین دو مفهوم کارایی (efficacy) و اثربخشی (effectiveness) تفاوت وجود دارد و نباید این دو را با هم اشتباه کرد. کارایی تنها یک معیار است که در جریان آزمایشات بالینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما اثربخشی، نحوه کارکرد واکسن در دنیا واقعی را بیان می‌کند.
به گفته محققان تجربیات حاصل از تولید واکسن‌های دیگر نشان می‌دهد که معمولا میزان اثربخشی واکسن پایین‌تر از کارایی آن است. علت اصلی تفاوت در این است که گروه محدود داوطلبان مورد آزمایش به طور کامل با جمعیت انبوه شهروندان انطباق ندارند. برای مثال در دنیای واقعی ممکن است افراد مبتلا به بیماری‌های زمینه‌ای باشند که کارکرد واکسن را مختل می‌کند.
به گفته مقامات شرکت فایزر عوارض جانبی واکسن کووید ۱۹ شباهت زیادی به عوارض جانبی واکسن آنفلوآنزا دارند، اما شدت آن‌ها بیشتر است.
این عوارض شامل درد در بازوها، دردهای عضلانی و تب بوده و تا چند روز باقی می‌مانند. با وجود این که عوارض جانبی واکسن شدید نیست، می‌تواند به طور موقت زندگی فرد را مختل کند و مانع انجام فعالیت‌های عادی روزمره شود. همچنین با توجه به این که لازم است واکسن در دو مرحله به فرد تزریق شود، دریافت کنندگان این واکسن، به ناچار عوارض جانبی آن را دو مرتبه تجربه می‌کنند.
به گفته شرکت فایزر برقراری ارتباط موثر با مصرف‌کنندگان و اطلاع رسانی درباره لزوم تزریق دو واحد از واکسن و نیاز به سپری شدن یک ماه از تزریق آن برای ایجاد مصونیت در برابر ویروس، امری ضروری است.
هم اکنون شمار مبتلایان به ویروس کرونا در جهان از ۵۷ میلیون و ۹۰۰ نفر عبور کرد که از این تعداد بیش از یک میلیون و ۳۷۰هزار نفر جان باخته‌اند.
آمریکا در این میان با بیش از ۱۲ میلیون و ۲۷۰ هزار مبتلا به کووید۱۹ و بالغ بر ۲۶۰ هزار جان باخته، کانون این بیماری در جهان است.
به گزارش ایرنا، طبق آخرین آمار منتشر شده از سوی وزارت بهداشت، شمار جان‌باختگان قطعی بیماری کووید۱۹ به ۴۳ هزار و ۸۹۶ نفر رسیده است.
استان های تهران، اصفهان، قم، آذربایجان شرقی، خراسان جنوبی، سمنان، قزوین، لرستان، اردبیل، خوزستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان، بوشهر، زنجان، ایلام، خراسان رضوی، مازندران، چهارمحال و بختیاری، البرز، آذربایجان غربی، مرکزی، کرمان، خراسان شمالی، همدان، یزد و کردستان در وضعیت قرمز و استان های هرمزگان، فارس، گلستان و سیستان و بلوچستان نیز در وضعیت نارنجی و زرد قرار دارند.
مترجم: سپیده کاشانی
نظر شما