نمی‌توان از سیاست خارجی «جو بایدن» رییس جمهوری منتخب آمریکا در ارتباط با ایران سخن به میان آورد و به توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ اشاره نکرد؛ توافقی که طی سال‌های اخیر هدف تاخت و تاز کاخ سفید قرار گرفت و ترامپ بی اعتنا به مخالفت های بین المللی، به توافق هسته ای پشت کرد.
اکنون شکست پروژه فشار حداکثری دولت ترامپ بر ایران و همچنین نگاه مثبت دموکرات ها به برجام خوشبینی ها را به احیای توافق افزایش داده است.
بازگشت آمریکا به برجام ولی بدون بسترسازی لازم میسر نیست. در همین زمینه چند روز پیش حجت الاسلام «حسن روحانی» رییس جمهوری اظهار کرد: سیاست ما روشن است، سیاست جمهوری اسلامی ایران همان طور که بارها تأکید کردیم، تعهد در برابر تعهد، اقدام در برابر اقدام، کاهش تنش در برابر کاهش تنش، احترام در برابر احترام، تعهدات بین‌المللی در برابر تعهدات بین‌المللی. اگر یک همچون اراده‌ای در حاکمان آینده آمریکا وجود داشته باشد، به نظر من حل مسأله بسیار آسان است.
البته الحاق مجدد آمریکا به برجام بدون برآورده شدن انتظارات تهران تحقق نخواهد یافت. روحانی درباره مطالبات ایران تاکید کرد: دولت آتی آمریکا باید کارهای بزرگی را بتواند انجام دهد و در برابر آن همه اقداماتی که چهره آمریکا را تخریب کرد، تا حدی شرایط را جبران کند و جبران اشتباهات گذشته را انجام دهد. نسبت به ملت ایران، امیدواریم دولت آینده آمریکا در اولین قدم‌هایش سیاست‌های ترامپ را نسبت با ایران با صراحت محکوم کند. اقدامات ضد حقوق بشری، تروریستی این را به صراحت محکوم کند و جبران کند سیاست‌های نادرستی که دولت قبلی در طول ۴ سال اعمال کرده است.
در پیوند با جبران خسارتی که رییس جمهوری از آن سخن می‌گوید باید گفت این خسارت در حوزه های مختلف بوده است. هر چند در مجموع سیاست فشار حداکثری علیه ایران نتیجه نداد اما شرایط سختی را از لحاظ اقتصادی بر ایران تحمیل کرد به عنوان نمونه تنها در حوزه صادرات نفت آن طور که کاخ سفید مدعی است زیان قابل توجهی بر ایران وارد کرده است.
به تازگی وزارت امور خارجه آمریکا در گزارشی مدعی شده که این کشور با پیشبرد کارزار فشار حداکثری علیه ایران به میزان ۷۰ میلیارد دلار به درآمد نفتی ایران خسارت زده است. در ادامه گزارش وزارت خارجه آمریکا آمده است: امروز، اقتصاد ایران با بحران پول رایج، افزایش بدهی‌های عمومی و تورم مواجه است.
انتظار و مطالبه دیگر ایران «تعهد در مقابل تعهد» است؛ اصل مهمی که ترامپ نه تنها در قبال ایران بلکه در برخورد با دیگر کشورها، سازمان ها و پیمان های منطقه ای و فرامنطقه ای به آن بی اعتنا بود. بدعهدی آمریکا در شرایطی انجام گرفت که ایران، پذیرای یک پنجم بازرسی‌های آژانس بین المللی انرژی اتمی بودهاست. همچنین ۱۷ گزارش سریالی «یوکیا آمانو» مدیرکل فقید آژانس مبنی بر پایبندی تهران به برجام گواهی بر تعهدپذیری و صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران است.
ایران در بین کشورهای جهان، در رتبه‌های نخست همکاری با آژانس جای دارد و بنا بر گزارش سازمان انرژی اتمی کشورمان، ۸۸ درصد بازرسی‌های کل آژانس در سال ۲۰۱۹ مختص ایران بوده و همان طور که اشاره شد، ایران بیش از یک‌پنجم فعالیت آژانس را به خود اختصاص داده‌است.
این همکاری در دوره مدیریت «رافائل گروسی» مدیرکل جدید آژانس نیز ادامه یافت. در سفری دو روزه که وی در شهریورماه امسال به تهران داشت با مسوولان بلندپایه کشورمان از جمله رییس‌جمهوری، «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه و «علی‌اکبر صالحی» رییس سازمان انرژی اتمی ایران دیدار و گفت وگو کرد. بیانیه مشترک ایران و گروسی در روز آخر سفرش ضمن اینکه از تلاش و تمایل دو طرف برای ارتقای همکاری ها حکایت داشت در عین حال امیدها را برای احیای برجام افزایش داد.
انتظارات دیگر ایران که از زبان روحانی جاری شده «کاهش تنش در برابر کاهش تنش» و «احترام در برابر احترام» است. تجربه پروژه شکست خورده فشار حداکثری ترامپ بر ایران تا کنون طرف اروپایی و رییس جمهوری منتخب آمریکا را به این نتیجه رسانده که تنها با زبان احترام باید با ایران سخن گفت. همان گونه که ظریف در جریان مذاکرات هسته ای گوشزد کرد که هیچگاه یک ایرانی را تهدید نکنید چرا که ایرانیان از هیچ تهدیدی نمی هراسند.
در شرایط کنونی نیز احترام و مسالمت‌جویی دموکرات ها را می توان در مواضع مقامات ارشد این حزب آشکارا دید. در شرایطی که دولت ترامپ و رژیم صهیونیستی با شهادت «محسن فخری‌زاده» دانشمند ممتاز هسته ای و صنعت دفاعی ایران در صدد بستن راه های مذاکره بین دولت آتی آمریکا با ایران برآمده اند، دموکرات ها به شدت ایران اقدام تروریستی را سرزنش کرده اند.
یکی از شدیدترین مواضع انتقادی علیه این جنایت را «برنی سندرز» اتخاذ کرد که به احتمال قوی وزیر کار دولت بایدن خواهد شد. او در توییتی ترور شهید فخری‌زاده را اقدامی «نابخردانه»، «تحریک‌آمیز» و «غیرقانونی» دانست که با هدف تضعیف دیپلماسی ایران و آمریکا در آستانه شروع کار دولت جدید آمریکا صورت گرفته‌است. او تاکید کرد که «ما نمی‌بایست اجازه دهیم که چنین چیزی روی دهد. دیپلماسی و نه قتل، این آن چیزی است که می‌تواند راهی به پیش باشد.»
این اقدام تروریستی از سوی اتحادیه اروپا نیز محکوم شد و سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با صدور بیانیه‌ای آن را اقدامی جنایتکارانه توصیف کرد؛ اتحادیه ای که در دوره ترامپ در موضوع برجام از وی فاصله گرفت و به رغم تهدید و تشویق کاخ سفید کاملا به توافق پشت نکرد. سران بروکسل در شورای امنیت نیز به قطعنامه پیشنهادی آمریکا رای ندادند و با رفع تحریم تسلیحاتی ایران نیز همراهی کردند. سازوکار تروئیکای اروپا با عنوان «ابزار پشتیبانی مبادلات تجاری با ایران» یا «اینستکس» البته بخاطر هراس از ترامپ و تبعات تحریم‌ها طبق انتظار پیش نرفت. با روی کار آمدن بایدن اما موضوع توافق هسته ای همچنان که در بیانیه اخیر شورای روابط خارجی اروپا تصریح شده به موضوعی مهم در روابط میان‌آتلانتیکی تبدیل شده است.
نظر شما