تهران و کمترین رشد نرخ تورم آن در آبان

کارشناسان معتقدند که هزینه‌های زندگی در استانها و مناطق مختلف و حتی بین محدوده‌های شهری و روستایی متفاوت است و هزینه‌ها در مناطق فقیرتر بیشتر صرف کالاهای خوراکی می‌شود در حالی که در شهرهای بزرگ‌تر، مقوله‌هایی چون آموزش، تفریح، حمل‌ونقل و بهداشت و درمان روی شاخص‌ تورم اثرگذاری بیشتری دارد.

حال که شیوع کرونا موجب شده تا بیشتر هزینه‌ها تا حدود زیادی در همه استان‌های کشور به صورت مشترک یعنی در بخش‌های خوراکی و بهداشت و درمان هزینه شود، چرا اختلاف نرخ تورم بین استانها به پنج درصد رسیده و اصولا دلیل پایین بودن تورم ماهانه تهران طی آبان چه بوده است؟

معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران در این باره می‌گوید: ضریب اهمیت کالاهای غیرخوراکی در نرخ تورم این استان ۸۱ درصد است در حالی که این رقم برای متوسط کشوری به ۷۲.۷ درصد می‌رسد؛ در حقیقت تاثیرگذاری کالاهای خوراکی و غیرخوراکی در نرخ تروم استان‌های مختلف متفاوت است تا جایی که ضریب اهمیت کالاهای خوراکی در استان ایلام به ۳۵.۳ درصد و در استان تهران ۱۹ درصد می‌رسد.

به گفته «مسعود افشین» از نظر ضریب اهمیت کالاهای غیرخوراکی، استان تهران بیشترین ضریب اهمیت را دارد تا آنجا که رقم ۸۱ درصدی را برای خود به ثبت رسانده است.

«مسعود افشین» معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران: کاهش قیمت خودرو و کالاهای بادوام طی آبان از دلایل کاهشی شدن تورم استان تهران به شمار می‌رود

وی اظهار داشت: در استان‌های پردرآمدی مانند تهران که سهم کالاهای بادوام غیرخوراکی و خدمات در سبد خانوار بیشتر است، به دلیل کمتربودن نرخ تورم ماهانه در گروه کالاهای غیرخوراکی، نرخ تورم ماهانه رقم پایین‌تری به شمار می‌آید و شاهد این موضوع کاهش قیمت خودرو و کالاهای با دوام مثل لوازم خانگی در آبان ماه بود که از دلایل مهم کاهشی شدن تورم استان تهران به شمار می‌رفت.

وی ادامه داد: از سوی دیگر برخلاف ماه‌های گذشته که به دلیل نوسان ارزی، تورم ماهانه گروه کالاهای غیرخوراکی‌ها و خدمات بیشتر از تورم گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها بود، طی آبانماه محور تورم از کالاهای غیرخوراکی به کالاهای خوراکی تغییر پیدا کرد و همین امر باعث شد نرخ تورم در استان‌هایی همچون ایلام تغییرات بیشتری داشته باشد.

این مقام مسئول اعلام کرد: شاخص نرخ تورم ترکیبی از تورم در گروه‌های «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و «غیرخوراکی‌ها و خدمات» است و هرکدام از این گروه‌ها در استان‌های مختلف ضریب اهمیت خاصی دارد.

افشین اضافه کرد: به طور طبیعی اقلام خوراکی در سبد غذایی خانوارهایی که درآمد کمتری دارند، سهم و اهمیت بیشتری دارد و تغییر در قیمت این اقلام تاثیر بسیار بیشتری بر روی نرخ تورم این خانوارها می‌گذارد.

معاون آمار و اطلاعات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان تهران اضافه کرد: به همین نسبت در مناطق کمتر توسعه یافته یا محروم هم که هزینه‌های اصلی مربوط به خوراک است، افزایش قیمت اقلام خوراکی در نهایت وزن بیشتری در احتساب میزان تورم ماهانه دارد.

وی بیان کرد: از همین رو زمانی که تورم اقلام خوراکی بالا می‌رود، در مناطق فقیرتر که بیشتر هزینه‌ها صرف کالاهای خوراکی می‌شود، روی تورم کل تاثیر بیشتری می‌گذارد؛ در حالی که در شهرهای بزرگتر یا پردرآمدتر همچون تهران، اقلام غیرخوراکی مانند آموزش، تفریح، حمل‌ونقل و بهداشت و درمان روی شاخص‌های تورم اثرگذاری بیشتری دارد.  

 تورم آبان با زبان آمار و ارقام

رییس سازمان برنامه و بودجه استان تهران می‌گوید: طی آبان ماه ١٣٩٩ عدد شاخص کل برای خانوارهای کشور (١٠٠=١٣٩٥) به ٢٧٥ واحد رسید که نسبت به ماه قبل ٥.٢ درصد افزایش نشان می‌دهد و

در این ماه کمترین نرخ تورم ماهانه مربوط به استان تهران با ٣.٢ درصد افزایش بود.

به گفته «مسعود شفیعی» درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل یا تورم نقطه به نقطه برای خانوارهای کشور ٤٦.٤ درصد بوده که بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه مربوط به استان کرمانشاه با ٥٤.٥ درصد و کمترین آن مربوط به استان قم  با ٤٢.٩ درصد است.

رییس سازمان برنامه و بودجه استان تهران این را هم می‌گوید که نرخ تورم ۱۲ ماهه منتهی به آبان ١٣٩٩ برای خانوارهای کشور به ۲۹ درصد رسید؛ بیشترین نرخ تورم ۱۲ ماهه مربوط به استان هرمزگان با ٣٤.٢ درصد و کمترین آن مربوط به استان آذربایجان‌غربی ٢٥.٤ درصد است.

وضعیت خانوارهای شهری

رییس سازمان برنامه و بودجه استان تهران بیان می‌کند که در آبان ماه ١٣٩٩ عدد شاخص کل برای خانوارهای شهری (١٠٠=١٣٩٥) به ۲۷۲.۶ رسید که نسبت به ماه قبل ٤.٧ درصد افزایش نشان می‌دهد و در این ماه بیشترین نرخ تورم ماهانه خانوارهای شهری مربوط به استان ایلام با ٧.٨ درصد افزایش و کمترین نرخ تورم ماهانه مربوط به استان تهران با ٣.١ درصد افزایش بود.

به گفته «شفیعی» درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) برای خانوارهای شهری کشور ٤٥.٧ درصد، بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه خانوارهای شهری مربوط به استان کرمانشاه (٥٣.٩ درصد) و کمترین آن مربوط به استان مازندران (٤٢.١ درصد) بود.

شفیعی تاکید کرد: نرخ تورم ۱۲ ماهه منتهی به آبان برای خانوارهای شهری به عدد ٢٩.٠ درصد رسید؛ بیشترین نرخ تورم ۱۲ ماهه مربوط به استان هرمزگان با ٣٣.٩ درصد و  کمترین آن مربوط به  استان‌های آذربایجان‌غربی و خراسان رضوی با ٢٥.٤ درصد بود.

وضعیت خانوارهای روستایی

رییس سازمان برنامه و بودجه استان تهران درباره نرخ تورم در خانوارهای روستایی نیز می‌گوید: طی آبان ماه ١٣٩٩ شاخص کل برای خانوارهای روستایی (١٠٠=١٣٩٥) به ٢٨٨,.۶ رسید که نسبت به ماه قبل ٧.٦ درصد افزایش داشت.

به گفته وی در این ماه بیشترین نرخ تورم ماهانه خانوارهای روستایی مربوط به استان ایلام با ١٣.٧ درصد افزایش و کمترین نرخ تورم ماهانه مربوط به استان سیستان و بلوچستان با ٤.٢ درصد افزایش بود.

وی تصریح کرد: درصد تغییر شاخص کل نسبت به ماه مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) برای خانوارهای روستایی ٥٠.٣ درصد، بیشترین نرخ تورم نقطه به نقطه مربوط به استان بوشهر با ٦٠.٤ درصد و کمترین آن مربوط به استان تهران با ٤١.٨ درصد بود.

شفیعی یادآور شد: نرخ تورم ۱۲ ماهه منتهی به آبان برای خانوارهای روستایی به عدد ٢٨.٨ درصد رسید، بیشترین نرخ تورم ۱۲ ماهه مربوط به استان هرمزگان با ٣٤.٨ درصد و کمترین آن مربوط به استان خوزستان با ٢٣.٩ درصد بود.

رفتار اقتصادی در شرایط تورمی چگونه باشد؟

تحلیل‌گر مسایل اقتصادی در این مورد می‌گوید: وقتی قیمت کالاها و خدمات با هر ضریب و درصدی افزایش می یابد، به این معنی است که به همان میزان بر سبد مصرف خانوار تاثیر گذاشته و قدرت خرید آنها را کم می کند یعنی مردم در شرایطی قرار می‌گیرند که در ایجاد آن نقشی نداشته‌اند اما می‌توانند با تغییر رفتارهای فردی و اجتماعی خود آن را مدیریت کنند تا از شرایط تورمی آسیب کمتری ببینند.

به گفته «هوشیار رستمی» نوع این رفتارها بسته به سطح درآمدی خانوارها متفاوت است و نمی‌توان الگوی یکسانی را برای همه جامعه طراحی کردغ اما وی این نکته را گفت که اگر یک خانوار در سطح درآمدی پایین جامعه باشد، باید هزینه‌های خود را به سمت تامین مایحتاج عمومی و ضروری و دریافت کالری‌های مورد نیاز اعضای خانواده متمرکز کند و عادت‌های غذایی را بازبینی نماید.

وی ادامه داد: این کار با یک جست‌وجوی ساده در اینترنت قابل اجراست و می‌توان دریافت که چه موادغذایی خریداری شود که هم نیاز خانواده تامین شود و هم مشکلات بهداشتی و جسمانی ناشی از سوء تغذیه پدید نیاید.

وی افزود: در چنین رویکردی، اصل بر این است که خانواده طبق عادت خرید نکند بلکه زیست اجتماعی خود را اندکی تغییر دهد؛ مثلا ماکارونی را جایگزین برنج کند یا از حبوبات بیشتر استفاده کند.

«هوشیار رستمی» کارشناس اقتصادی: حتی خانوارهایی که درآمد آنها، هزینه‌هایشان را پوشش می‌دهد در شرایط تورمی باید تغییر کند

این کارشناس اقتصادی اظهار داشت: برای خانوارهایی که درآمد آنها پوشش هزینه‌های زندگی‌شان را می‌دهد نیز تغییر رفتارهایی پیش‌بینی شده ‌است؛ نظیر اینکه دارایی‌های خود را به صورت نقد (CASH) نگهداری نکرده و آنها را به کالاهای سرمایه‌ای که تحت تاثیر صنعت مد و تکنولوژی قرار ندارد، تبدیل کنند تا ارزش دارایی آنها بر اثر تورم از بین نرود.

رستمی در ادامه به موضوع تغییر رفتار اجتماعی شهروندان در شرایط تورمی اشاره کرد و افزود: مهمترین شکل این رفتار اجتماعی، پرهیز از انبار کردن محصولات و کالاهای اساسی مورد نیاز و مصرف خانوارهاست یعنی به جای انبار کردن کالاهایی مثل روغن و برنج برای مصرف ۶ ماه تا یک‌سال خانواده، خریدهای خود را روزانه و هفتگی مدیریت کنیم.

وی افزود: این کار دو مزیت دارد؛ نخست اینکه در شرایط تورمی کالا برای همه اقشار جامعه یعنی حتی برای کسانی که توان خرید مثلا یک بطری روغن را برای مصرف هفتگی دارند، فراهم می‌کنیم و هم فشار افزایش تقاضای مقطعی به بازار وارد نمی‌شود که خود بر تشدید تورم موثر است.

وی این را هم گفت که البته این رفتار یک تعهد اخلاقی شهروندان به یکدیگر است که صرف نظر از اینکه چه کسانی مسبب این شرایط سخت اقتصادی شده‌اند، با همدیگر مدارا کرده و زیست درست اجتماعی را انتخاب کنیم.

این تحلیلگر اقتصادی افزود: با این وجود در شرایطی که یک کالا نایاب می‌شود، شاهد هجوم مردم به فروشگاه‌ها برای خرید و انبار کردن همان کالا هستیم؛ این پدیده فقیر و غنی نمی‌شناسد و ممکن است به همان میزان که در مناطق مرفه‌نشین پایتخت مردم برای خرید آن صف بکشند، در جنوب شهر هم مقابل فروشگاهها برای خرید آن صف های طولانی تشکیل شود.

رستمی این مشکل را ناشی از نگرانی از قحطی در جوامع بشری می‌داند که مختص ایران یا تهران نیست و در جامعه ای ممکن است به اشکال مختلف روی دهد کما اینکه در هفته‌های آغازین شیوع کرونا در جهان مشکل کمبود دستمال توالت در آمریکا و اروپا فراگیر شد.

وی تاکید دارد که از طبقات متوسط درآمدی بیشتر انتظار است که رفتار اجتماعی خود را مدیریت کنند، زیرا اگر آنها برای خرید روغن ۶ ماه خود حاضرند در صف های طولانی منتظر بمانند، اقشار ضعیف شاید نگران تامین همین کالا برای مصرف یک هفته تا یک ماه خود هستند و این هجوم به فروشگاهها به اقشار ضعیف بیشتر آسیب می‌زند.

این کارشناس اقتصادی گفت: یکی از راهکارهایی که دولت ها در شرایط تورمی برای ترمیم سطح معیشتی اقشار حقوق بگیر و دارای درآمد ثابت دارند، ترمیم حقوق و دستمزدهاست کما اینکه از ابتدای امسال تاکنون در کنار ترمیم حقوق فرهنگیان و کارکنان لشگری و کشوری، به تازگی حقوق بازنشستگان نیز با ضرایب جدید افزایش یافته‌است.

رستمی درباره این راهکار دولت‌ها چنین توضیح داد: با افزایش نرخ تورم، بخشی از ارزش درآمدی خانوارها از بین می‌رود و از این رو دولت‌ها در شرایط جهش تورمی سعی می‌کنند با افزایش دستمزد حقوق بگیران ثابت، بخشی از آن را جبران کنند.

وی افزود: البته به جای این سیاست بهتر است همانند ابتدای دولت یازدهم سیاست اقتصادی را به اجرا بگذارد که توانست تورم را مهار و به زیر ۱۰ درصد برساند.

کارشناسان اقتصادی معتقدند که تورم در دنیای امروز مساله پیچیده‌ای نیست و در علم اقتصاد راه‌حل‌های ساده و آزمون شده‌ای وجود دارد که اجرای آنها می‌تواند بار فشار اقتصادی بر آحاد جامعه را بردارد و اقتصاد را به مسیر درست خود هدایت کند.