مهرماه امسال همچون سال‌های قبل فضای تالاب کویری اراک از هیاهو و حضور صدها قطعه پرنده مهاجر در گونه‌های های زیبای حال و هوای زندگی داشت و این زیستگاه مهم پرندگان رفته رفته تا اواسط آبان شاهد اوج حضور پرندگان مهاجر شد و صحنه‌های زیبایی خلق شد که سراسر آرامش و شور زندگی بود.
پرواز دسته جمعی گونه‌های مختلف بر فراز تالاب میقان چشم هر بیینده‌ای را به خود خیره می‌کرد اما دیری نگذشت که در واپسین ماه از فصل خزان با شیوع ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، قاب پر نشاط طبیعت بکر تالاب میقان رو به افول رفت و لاشه بی‌جان ده‌ها پرنده به‌ویژه غازهای خاکستری آوای زمستان گذرانی پرنده‌های مهاجر را به پروازی نافرجام بدل کرد.
تالاب میقان اراک در سال ۹۵ با شیوع گسترده از آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان مواجه شد و در آن سال، بیش از ۲ هزار و ۴۰۰ لاشه پرنده از سطح تالاب جمع‌آوری شد اما در سه سال گذشته موردی از این بیماری در این تالاب مشاهده نشده بود.
به گفته مسئولان بیش از۵۰۰ قطعه پرنده تلف شده تاکنون از جای جای تالاب میقان جمع‌آوری و دفع بهداشتی شده است و نگرانی از اوج گرفتن بیماری در روزهای پیش رو و تلفات بیشتر به دغدغه‌ای جدی برای مقامات اجرایی، بهداشتی و زیست محیطی استان مرکزی تبدیل شده و همه نگران هستند با حاکمیت سرمای زمستانی سرنوشت تراژدی غمبار شیوع آنفلوآنزای پرندگان در تالاب میقان اراک چه خواهد شد.
تلفات آنفلوآنزای پرندگان در تالاب میقان فاجعه‌ای زیست محیطی
به سراغ رئیس شبکه مردم نهاد زیست محیطی استان مرکزی رفتیم و دنبال واکاوی دغدغه های زیست محیطی‌ها بودیم که آنان چه راهکارهایی دارند.
«سیاوش آقاخانی» معتقد است: آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان امسال در تالاب میقان قربانی بیشتری می‌گیرد و هرچه برودت هوا بیشتر شود بر شمار تلفات پرندگان افزوده می‌شود و این یک فاجعه‌ای زیست محیطی است.
به گفته این فعال زیست محیطی، طبیعت پرندگان اینگونه است که هنگام سرما تراکم و تجمع بیشتری را ایجاد می‌کنند و نزدیکی آن‌ها در واقع تکمیل بیشتر زنجیره انتقال آنفلوآنزا است و تلفات بیشتر را رقم می‌زند.
آقاخانی به امر نظارت پیرامونی اشاره دارد و معتقد است: ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در تالاب میقان شیوع پیدا کرده و باید مراقبت‌های ویژه در مرغداری‌های اطراف صورت گیرد تا طیور اهلی به این ویروس مبتلا نشوند.
این فعال زیست محیطی، پرندگان مهاجر را سرمایه طبیعی بین المللی میداند و تلاش برای کاهش شدت شیوع به ویژه خارج از محدوده تالاب را امری حیاتی قلمداد می کند.
ورود به تالاب میقان اراک ممنوع / پایش روزانه میزان تلفات
اما مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی در خصوص شیوع ابتدایی این آنفلوآنزا در تالاب این چنین می گوید: با تایید نمونه‌های آزمایشگاهی پرندگان تلف شده و محرز شدن آنفلوآنزای فوق حادپرندگان در تالاب میقان از ۳۰ آبان ماه جاری، لاشه پرنده های تلف شده جمع‌آوری و دفن بهداشتی شده و برای به حداقل رساندن مخاطرات ناشی از شیوع این بیماری، تردد به این تالاب تا اطلاع ثانوی ممنوع اعلام شد.
«رضا میرزایی» می‌گوید: تیم‌های محیط زیست به‌صورت مستمر تمام منابع آبی و سایر مناطق تحت حفاظت استان مرکزی را در خصوص این بیماری رصد می‌کنند.
البته او با ابزار اطمینان از نبود نشانه‌های آنفلوآنزا در خارج از محدوده تالاب تاکید دارد که به جز تالاب میقان هیچ گزارشی مبنی بر مشاهده آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در استان مرکزی دریافت نشده و در سایه مراقبت‌های صورت گرفته سایر مناطق استان مرکزی از این بیماری پاک است.
وضعیت صنعت طیور استان مرکزی در شرایط شیوع چگونه است؟
مدیرکل دامپزشکی استان مرکزی به این سوال پاسخ می دهد که صنعت پرورش طیور استان به صورت سنتی و صنعتی شرایط عادی داشته و موردی از آلودگی مرغداری‌ها و سایر واحدهای پرورش طیور در این استان گزارش نشده است.
دکتر «محسن شانقی» با تاکید بر زنجیره نظارت در واحدهای پرورش طیور مجاور تالاب می‌گوید: از زمان شیوع این بیماری تاکنون حدود ۵۰۰ پرنده مهاجر تلف شده در تالاب میقان اراک جمع‌آوری و دفن بهداشتی شده است.
وی بیان کرد: دامپزشکی استان مرکزی از زمان شیوع این بیماری تاکنون به‌منظور پیشگیری این بیماری در طیور روستایی و صنعتی اقدام به اطلاع رسانی مستمر از طریق دهیاری‌ها به روستائیان و از طریق اتحادیه‌های مرغداری به مرغداران کرده است.
مدیرکل دامپزشکی استان مرکزی تاکید ویژه‌ای بر بهره‌مندی از ظرفیت فضای مجازی دارد و معتقد است: آموزش از طریق فضای مجازی نیز به صورت ویژه ارایه شده و همچنان ادامه دارد و برای پیشگیری از شیوع این بیماری در دامداری‌ها و طیور روستایی، تاکید بر رعایت اصول امنیت زیستی و اصول بهداشتی است.
اما برای جبران زیان احتمالی فعالان تولید طیور چه اقداماتی شده؟
اطلاعات موجود نشان می‌دهد چهار واحد مرغداری صنعتی در شعاع ۱۰ کیلومتری تالاب میقان اراک وجود دارد که براساس آنچه که مسئولان حوزه دامپزشکی می‌گویند، فعالیت این واحدها با حساسیت به طور مستمر پایش می‌شود.
مدیرکل دامپزشکی استان مرکزی به پرسشی مبنی بر چگونگی نحوه حمایت از فعالان عرصه تولید طیور که در این شرایط دچار خسارت می شوند، اینگونه پاسخ می‌دهد: هماهنگی‌هایی با صندوق بیمه کشور برای پرداخت غرامت به مرغداران برای کشتار طیور تخم گذار با سن بالا صورت گرفته که در صورت موافقت به‌زودی این مهم انجام می‌شود.
شانقی تاکید کرد: پایش‌های روزانه از واحدهای مرغداری به‌ویژه در اطراف تالاب میقان اراک انجام می‌شود و یکی از موارد لازم برای کنترل این بیماری حذف اجباری واحدهای تخم‌گذار با سن بالا است.
وی ادامه داد: در زمان شیوع ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان باید جمعیت در معرض خطر را کاهش داد و تمام طیور استان مرکزی در ۵۲ واحد فعال تخم‌گذار این استان علیه بیماری آنفلوآنزا واکسینه شده‌اند و در این راستا مشکلی وجود ندارد.
تلاش برای مهار یک همه گیری زیست محیطی
حمید غیاثی مدیرکل بحران استان مرکزی نیز از اقدامات ستاد مدیریت آنفلوآنزای پرندگان این گونه می‌گوید: از اوایل مهرماه امسال و با احتمال شیوع ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان مهاجر، ستاد مدیریت این بیماری در استان شکل گرفته و باتوجه به شرایط سال‌های پیشین پیش‌آمادگی برای بروز بحران احتمالی آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان وجود داشت.
این مقام مسئول مدیریت بحران گفت: تشکیل نشست مدیریت بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان به فرمانداران شهرستان‌های مختلف استان مرکزی نیز ابلاغ شده است.
به گفته غیاثی؛ در راستای مبارزه با این بیماری، تمام طیور در واحدهای پرورش مرغ تخم گذار استان مرکزی واکسینه شده و مسیرهای دسترسی به تالاب میقان اراک مسدود شده است.
مدیرکل بحران استان مرکزی افزود: حذف واحدهای مرغ تخم‌گذار با سن بالای ۷۰ هفته نیز در دستور کار قرار دارد و این پیشنهاد به تایید دامپزشکی کشور رسیده است.
غیاثی از تشدید نظارت‌ها نیز این چنین می‌گوید: تیم‌های محیط زیست استان مرکزی نیز به‌صورت روزانه تالاب میقان و تمام سدها و بندهای خاکی استان را پایش می‌کنند و تاکنون به جز منطقه تالاب میقان در هیچ نقطه‌ای دیگر از استان شیوع این بیماری گزارش نشده است.
تالاب کویری میقان اراک در ۱۵ کیلومتری شمال شرق اراک واقع شده و به عنوان یکی از زیستگاه‌های مهم کشور است که دارای ۱۴۰ گونه پرنده است که دریاچه فصلی آن علاوه بر نقش محوری در حوزه تنوع زیستی، اثرات مستقیم در مهار کانون‌های تولید شن، نمک و آلایندگی هوای اراک دارد.
کنگر، خوتکا، اردک نوک پهن، فلامینگو، غاز خاکستری، هوبره، تنجه، حواصیل، اردک سبز از جمله پرندگان مهاجر استان مرکزی هستند.
درنای خاکستری از گونه‌های خاص و مهم تحت حمایت بین‌المللی است که تالاب میقان هر سال با آغاز فصل سرما میزبان کوچ موقت این گونه ارزشمند است.
تالاب کویری میقان اراک در مجموع ۲۵ هزار هکتار وسعت دارد که سطح آبگیر آن ۱۰ تا ۱۲ هکتار برآورد می‌شود.
نظر شما