فرد معلول به کسی گفته می‌شود که از نظر ذهنی و جسمی کم‌توان باشد و نقص عضو او در کارایی و عملکردش تاثیرگذار باشد، این افراد شامل ناشنوایان، نابینایان، معلولین جسمی، حرکتی و ذهنی است.
احترام، اشتغال، آموزش، مشارکت اجتماعی و سهولت برای حضور در اجتماع مهم ترین و طبیعی ترین حق معلولان است که هر ساله از زبان آنان و از طریق تریبون های مختلف اعلام می شود.
۱۳ آذر ماه مصادف با سوم دسامبر به عنوان روز جهانی معلولان نام‌گذاری شده و هرساله برنامه های مختلفی توسط بهزیستی به اجرا در می آید و امسال نیز این برنامه ها با رعایت پروتکل‌های بهداشتی از ۱۳ تا ۱۹ آذر ماه اجرایی خواهد شد.
براساس بند ۲ قانون جامع حمایت از حقوق معلولان، تمامی وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، موسسات و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظفند در طراحی و احداث ساختمان‌ها و اماکن عمومی و معابر و وسایل خدماتی به نحوی عمل کنند که امکان دسترسی و بهره‌مندی معلولان مانند افراد عادی به این مجموعه ها فراهم شود.
همچنین براساس تبصره یک این ماده، وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و موسسات و شرکت‌های دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی موظفند برای دسترسی و بهره‌مندی معلولان، ساختمان‌ها و اماکن عمومی، ورزشی و تفریحی، معابر و وسایل خدماتی موجود را در چارچوب بودجه‌های مصوب سالانه خود مناسب‌سازی کنند.
اختصاص حداقل سه درصد از مجوزهای استخدامی (رسمی، پیمانی و کارگری) دستگاه‌های دولتی و عمومی اعم از وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها، موسسات، شرکت‌ها و نهادهای عمومی و انقلابی و دیگر دستگاه‌هایی که از بودجه عمومی استفاده می‌کنند به افراد معلول واجد شرایط، جزو موارد مهم این قانون است.
ترحم، کم توجهی به مناسب سازی معابر، سهم ناچیز اشتغال و غیره تنها درد معلولیت را سنگین می کند و موجب انزوای بیشتر این افراد در جامعه می شود و باید پرسید که تا چه اندازه قانون حمایت از معلولان به درستی اجرا می شود و چه مشوق هایی ایجاد شده تا کارفرمایان برای استخدام معلولان رغبت داشته باشند و آیا همه دستگاه های اجرایی خود را مکلف به استخدام این افراد می دانند؟
بخش هایی از قانون بر زمین مانده است
«سجاد سنجری»، یکی از نابینایان کرمانشاهی است که به ایرنا گفت: برخی از موارد مربوط به قانون جامع حمایت از معلولان هنوز اجرایی نشده، در یکی از همین موارد مصوب شده تا معلولین شاغل کم تر از ۱۰ ساعت در هفته کار کنند، اما اکثر ادارات این مصوبه و بخشنامه را رعایت نمی کنند و گمان می کنم این قانون تنها در سازمان بهزیستی رعایت شده است.
وی از بی توجهی اکثر ادارات به قانون استخدام سه درصدی معلولان به عنوان مشکل دیگر یاد کرد و در قالب یک پیشنهاد به مسوولان، گفت: بسیاری از اموری که به تصمیم گیری در حوزه معلولان منجر می شود نیاز به کار کارشناسی دارد و بهتر است از نقطه نظرات معلولان در این جلسات استفاده شود تا کاری که انجام می شود دقیق تر و بهتر باشد.
وقتی که مناسب سازی هم استاندارد نباشد
او افزود: شیب تند برخی از معابر که به عنوان مناسب سازی برای معلولان و جانبازان ساخته شده آنان را به مشقت می اندازد و از سوی دیگر گاه در مسیری که برای معلولان در نظر گرفته شده شاهد نصب تیر چراغ برق، ایجاد کیوسک مطبوعاتی، فعالیت دستفروشان و یا توقف خودرو می شویم.
این معلول کرمانشاهی یادآور شد، مشکلات مناسب سازی هنوز پابرجاست در برخی مواقع نیز مسیر نابینایان به تیر چراغ برق منتهی می شود مسیر نابینا باید به گونه ای باشد تا با خیال آسوده در آن حرکت کند.
معلول می تواند کارآفرین شود
«ناهید شیخه پور» یک کارآفرین کرمانشاهی است که از ناحیه چشم دچار معلولیت است ولی توانسته از طریق کشت زعفران برای حدود ۲۰ نفر اشتغالزایی ایجاد کند.
وی در گفت و گو با ایرنا گفت: در روستای «شاهینی» در زمینی به مساحت یک هکتار به کشت زعفران اشتغال دارم و از اشتغالزایی که برای خودم و دیگر افراد ایجاد کرده ام بسیار رضایت دارم و از لحاظ معیشتی مشکلی ندارم.
شیخه پور گفت: در دوران شیوع بیماری کرونا، سازمان بهزیستی و انجمن حمایت از نابینایان، بسته های حمایتی را در اختیار من و دیگر معلولان قرار داده اند.
شیخه پور ادامه داد: بارها به نقص جسمی خود و امثال خود فکر کرده ام ولی نخواسته ام همانند برخی از معلولین، گوشه گیری انتخاب اول و آخرم باشد و تنها زانوی غم بغل گیرم و افسوس بخورم که چرا من همانند دیگران نیستم و تنها داشتن همین روزنه امید، آرزوهای اشتغال آفرینی در روستایم را به ثمر رساند.
مانع از معلولیت شویم
در ادامه معاون امور توانبخشی بهزیستی استان کرمانشاه در گفت و گو با ایرنا، با تاکید براینکه امیدواریم روزی برسد که کمترین معلول را در جامعه وجود داشته باشد، گفت: بهترین کار برای کاهش معلولیت در جامعه، جلوگیری از ایجاد معلولیت است که تصادف، زایمان، بیماری‌های ژنتیکی و مادرزادی از جمله عوامل ایجاد معلولیت‌ها است.
«نیلوفر اختیاری» ادامه داد: معلولینی که در جامعه هستند با توجه به مشکلاتی که وجود دارد معمولا در رفاه نیستند زیرا کمترین حقوق و مستمری را دریافت می‌کنند و بیشتر از قشرهای آسیب دیده جامعه هستند و باید تلاش کنیم تا بتوانیم ازراههای مختلف مانند تهیه وسایل کمک توانبخشی، کلاس‌های آموزشی و مراکز نگهداری، رفاه نسبی را برای این افراد فراهم کنیم.
معاون توانبخشی اداره کل بهزیستی استان کرمانشاه با بیان اینکه بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد معلولیت ها، آگاهی دادن به مردم و خانواده ها است، گفت: اگر در خانواده ای فرد معلولی وجود دارد و یکی از اعضای خانواده قصد ازدواج دارد حتما مشاوره ژنتیک را انجام داده است، در هنگام بارداری نیز آزمایش غربالگری را انجام دهد تا منجر به معلولیت نشود.
بهزیستی تنها در مناسب سازی دخیل نیست
اختیاری در خصوص مناسب سازی شهری برای معلولین، گفت: موضوع مناسب سازی فضاها و اماکن برای تردد و رفاه معلولین فقط به بهزیستی مربوط نمی‌شود و این سازمان به عنوان دبیرخانه ستاد مناسب سازی باعث ایجاد هم افزایی بین دستگاه های اجرایی می‌شود و تقریبا ۲ تا سه ماه، یکبار جلسه ستاد مناسب سازی را با حضور نماینده ادارات در استانداری به ریاست استاندار و یا معاون عمرانی استانداری برگزار می‌کند و همه دستگاه های اجرایی سطح شهر متولی انجام این کار هستند.
وی افزود: به عنوان مثال زمانی که یک کلینیک پزشکی احداث می شود و به بهره‌برداری می‌رسد باید ساختمان و تجهیزات آن طوری طراحی و اجرا شود که یک معلول هم بتواند از خدمات آن بهره مند شود و شهرداری می‌تواند بر این کار نظارت داشته باشد و در صورت انجام کارهای مربوط به مناسب سازی در ساختمان های عمومی نسبت به صدور پایان کار برای آنها اقدام کند.
بیشترین معلولان کرمانشاهی جسمی حرکتی هستند
در ادامه مدیرکل بهزیستی استان کرمانشاه در گفت و گو با ایرنا، از وجود ۴۳ هزار معلول زیرپوشش بهزیستی در استان خبر داد که بیشترین آنها را معلولان جسمی حرکتی هستند.
«فرحناز محمدی» در خصوص اقدامات اداره کل بهزیستی استان کرمانشاه برای پیشگیری از معلولیت ها به آگاه سازی و آموزش های عمومی، اجرای آزمایشات و مشاوره های ژنتیک، اجرای غربالگری گسترده شنوایی سنجی در بدو تولد و بینایی سنجی به منظور شناسایی زودهنگام نقایص موجود و پیگیری درمان آنها اشاره کرد.
محمدی از آگاه سازی والدین با برگزاری کارگاه های آموزشی برای مادران باردار و توزیع دفترک و تراکت خبر داد و گفت: هزینه آزمایشات ژنتیک والدین دارای معلولیت رایگان است.
این مسوول یادآور شد، یک فرد معلول حق دارد همانند افراد عادی به همه امکانات رفاهی جامعه دسترسی داشته باشد و انجام مناسب سازی معابر شهری برای این افراد یکی از مسایل مهمی است که باید مورد توجه باشد.
محمدی با اشاره به اینکه قانون جامع حمایت از معلولان در سال ۹۷ در کشور تصویب شده، گفت: در این قانون تمامی نیاز افراد معلول از جمله اشتغال، مسکن، بهداشت و دیگر نیازهای آنها مورد بررسی قرار گرفته و همه مسوولین باید دست به دست هم دهند تا همه بندهای این قانون اجرایی شود.
ثبت نام بیش از سه هزار متقاضی در سایت اشتغال
به گفته این مسوول، سایت اشتغال مددجویان راه اندازی شده و تا به امروز تعداد سه هزار و ۴۰۰ نفر متقاضی در سایت در ۲ بخش متقاضی شغل و متقاضیان تسهیلات ثبت نام کرده اند.
مدیرکل بهزیستی استان کرمانشاه در خصوص قانون حمایت از معلولین در بحث اشتغال گفت: در این قانون برای استخدام معلولان در ادارات و سازمان‌های دولتی و غیردولتی سهمیه سه درصدی وجود دارد که خوشبختانه از سال گذشته جدی شده است و باید معلولان در آزمون‌های استخدامی برای پذیرش ثبت نام کنند.
او اضافه کرد، برای ایجاد اشتغال مددجویان در سال جاری و از محل تبصره ۱۶ تا به امروز تعداد ۵۹۰ مورد پرداختی به میزان ۲۹۵ میلیارد ریال تسهیلات پرداخت شده است.
بهزیستی برای یاری رسانی به اشتغال معلولان چه کرده است؟
محمدی از پرداخت تسهیلات، بیمه خویش فرمایی، پرداخت سهم بیمه کارفرما، مجوز اخذ مراکز غیردولتی زیرمجموعه سازمان، پرداخت کمک بلاعوض جهت ایجاد اشتغال، صدور مجوز به عنوان بخشی از برنامه های بهزیستی در راستای حمایت از معلولان یاد کرد.
وی افزود: از جمله برنامه دیگر سازمان علاوه بر موارد فوق، معرفی متقاضیان به کارگاه های فنی حرفه ای با توجه به تفاهم نامه مشترک سازمان و اداره کل فنی و حرفه ای برای آموزش رایگان معلولان طبق علاقه و توانمندی آنها است.
این مسوول یادآور شد، به منظور حمایت از کارآفرینان و کارفرمایانی که معلولان را استخدام کنند، بسته های تشویقی توسط سازمان درنظر گرفته شده است به این صورت که علاوه بر پرداخت مبلغ قابل توجهی وام با سود چهار درصد به ازای هر نفر، حق بیمه سهم کارفرما نیز به مدت پنج سال پرداخت می‌شود.
بهترین هدیه برای معلولان
در پایان مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری کرمانشاه به ایرنا، اظهار داشت: شاید بهترین هدیه ای که مسوولینِ ذکر شده در قانون جامع حمایت از معلولین، می توانند در روز جهانیِ تکریمِ این عزیزان به آنها اهدا کنند همین باشد که همه با خود عهد ببندند این قانون را به طور کامل در سازمان های خود اجرایی کنند و از ظرفیت های قانونی موجود برای تعالی و بالندگی زندگی این عزیزان استفاده کنند.
«فریبرز نجفی مهر» افزود: زمان آن فرا رسیده که حق ناشنوایان، نابینایان، ناتوانان و کم توانان ذهنی و جسمی را ادا نماییم و جاده های زندگی آنها را بی مانع و هموار سازیم طوری که در جهان پس از کرونا، افراد دارای معلولیت، دنیایی متفاوت را تجربه نمایند و لبخندی همیشگی بر لبانشان ترسیم شود.
وی اظهار داشت: سامانه پیامکی معبر به شماره پیامک ۳۰۰۰۰۱۲۳۲۲ برای طرح مشکلات و مسایل هم استانی های عزیز در خصوص مناسب سازی معابر و اماکن عمومی، محیط های شهری و فضاهای اداری و غیره راه اندازی شده است.
استان کرمانشاه ۲ میلیون نفر جمعیت ساکن در ۱۴ شهرستان، ۸۶ دهستان و ۲ هزار و ۵۹۵ آبادی دارد و ۲.۴ درصد جمعیت کشور در این استان ساکن هستند که از این تعداد ۷۵ درصد در نقاط شهری و ۲۵ درصد در نقاط روستایی زندگی می کنند.
بیش از ۱۶۴ هزار مددجوی زیرپوشش بهزیستی استان کرمانشاه است که از این تعداد ۴۳ هزار نفر دارای معلولیت در زمینه جسمی حرکتی، روانی، شنوایی، بینایی و گفتاری هستند.
گزارش از زهره کریم زاده
