دانشگاه از دیرباز محل تلاقی افکار گوناگون بوده است، چهارراه حوادثی که همه گروه‌ها و تفکرها را با گرایش‌ها و اندیشه‌های مختلف گرد هم آورده و حتی در برهه‌های زمانی حساس نیز توانسته تاریخ‌آفرینی کند.
دانشجویان با همین منوال، از آذرماه ۱۳۳۲ که در فضای حکومت نظامی بعد از کودتای ۲۸ مرداد، واقعه ۱۶ آذر را رقم زدند تا امروز بر نقش خود با عنوان جهت‌دهنده به مسیر حرکت‌های سیاسی و اجتماعی پافشاری کرده‌اند و نام شهدای روز دانشجو احمد قندچی، مصطفی بزرگ‌نیا و مهدی شریعت‌رضوی را گرامی داشتند.
به گزارش ایرنا، روز ۱۴ آذر ۱۳۳۲ با ورود «دنیس رایت» کاردار جدید سفارت انگلیس به ایران دانشجویان دانشکده‌های حقوق و علوم سیاسی، دندانپزشکی، فنی، پزشکی و داروسازی در دانشکده‌های خود تظاهراتی علیه رژیم کودتا (۲۸ مرداد) و مقاصد آن بر پا کردند که در روز ۱۵ آذراین تظاهرات به‌خارج از دانشگاه کشیده شد و ماموران انتظامی در زد و خورد با دانشجویان، شماری را مجروح و گروهی را دستگیر کردند. مجموعه این رویدادها و اعتراضات پیگیر دانشجویان پس از کودتا، که یکی از مهمترین قطب‌های متحرک و مخالف دولت را تشکیل می‌داد، رژیم را بر آن داشت که در آستانه ورود نیکسون معاون وقت رئیس‌جمهوری آمریکا به تهران، اقتدار خود را به آنها نشان دهد تا ورود نیکسون در کمال آرامش برگزار شود.
از این رو در یک اقدام کم سابقه در روز ۱۶ آذر ۱۳۳۲، نیروهای لشکر ۲ رزمی به دانشگاه تهران اعزام شدند. نوع واحد نظامی اعزامی به دانشگاه، شیوه‌های بهانه‌جویی و نوع عملکرد و حتی تشویق‌های بعدی مهاجمان به دانشگاه تهران از سوی ارتش و ارتقای درجه آنها از عواملی هستند که نشان‌دهنده قصد قبلی دولت برآمده از کودتا برای سرکوبی دانشجویان در آستانه ورود نیکسون بود.
دکتر مصطفی چمران که خود از دانشجویان دانشکده فنی بوده و در روز حادثه در کلاس حضور داشته در خاطرات خود این روز را این گونه توصیف می‌کند: صبح شانزده آذر هنگام ورود به دانشگاه، دانشجویان متوجه تجهیزات فوق‌العاده سربازان و اوضاع غیر عادی اطراف دانشگاه شده و وقوع حادثه‌ای را پیش‌بینی می‌کردند. دانشجویان حتی‌الامکان سعی می‌کردند که به هیچ‌وجه بهانه‌ای به دست بهانه‌جویان ندهند، از این رو دانشجویان با کمال خونسردی و احتیاط به کلاس رفتند و سربازان به راهنمایی عده‌ای کارآگاه به راه افتادند.....دکتر سیاسی(رئیس وقت دانشگاه تهران) اظهار داشت که اینجا سربازان جانباز هستند [ اشاره به سربازان ویژه فدایی شاه به نام دسته جانباز دارد] و از مقامات بالاتر دستور می‌گیرند و از این جهت من قادر نیستم کاری انجام دهم. سربازان به دانشکده‌ها حمله کردند و بدین ترتیب سه تن از دانشجویان به نام‌های «مهدی شریعت رضوی، احمد قندچی و مصطفی بزرگ‌نیا» به شهادت رسیدند و ۲۷ نفر دیگر دستگیر و عده زیادی مجروح شدند.
حادثه ۱۶ آذر ۱۳۳۲ به‌عنوان یک روز «مقاومت تاریخی» در تاریخ دانشگاه تهران ثبت شد. از آن پس همه ساله، دانشجویان دانشگاه تهران و دیگر دانشگاه‌های ایران مراسمی به یاد شهیدان آن روز بر پا کردند. تا آنکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی روز ۱۶آذر به‌عنوان «روز دانشجو» در تاریخ ایران گنجانده شد.
با این حال، هرگز در روزهایی منتهی به این یادروز، دانشگاه‌ها تا بدین‌حد سوت و کور و خالی نبوده‌اند. شاید تنها چیزی که می‌توانست شور و حضور را از دانشگاه‌ها برباید همین بیماری همه‌گیر بحران‌زا بود. آذرماه ۱۳۹۹، دانشگاه شیراز همچنان روی دانشجو را به خود ندیده است و شیوع ویروس کرونا، حتی دانشجویان تازه‌وارد را از قدم زدن در هوای دانشگاه و چشیدن طعم کلاس‌هایش محروم کرده است.
دانشگاه شیراز ۱۴هزار دانشجو در تمام مقاطع، کارشناسی، ارشد ناپیوسته و دکتری دارد که قریب به ۶هزار دانشجوی آن به‌تازگی در مقاطع جدید این دانشگاه پذیرفته شده‌اند. این دانشگاه از ابتدای سال تحصیلی که در آبان ۹۹ شروع شد، اعلام کرد که برای صیانت از جان دانشجویان، کارمندان و استادان، رویه آموزش مجازی را پی گرفته است و تا رفع کامل این بلای جهانی در همین مسیر فعالیتش را ادامه خواهد داد.
آموزش‌ها مجازی، فعالیت اداری مجازی، گردش در فضای دانشگاه مجازی، کتابخانه‌ها مجازی و فعالیت‌های دانشجویی هم تقریبا تعطیل است و از ابتدای سال تاکنون رویدادی که باعث ایجاد شور و حرکت دانشجویی شود در دانشگاه شیراز دیده و خبرساز نشده است، تشکل‌ها به نگارش جسته و گریخته بیانیه‌هایی یکسان و واکنش‌هایی یکسان‌تر درباره حوادثی مشخص از جمله ترور دانشمند هسته‌ای شهید فخری‌زاده اکتفا کرده‌اند و دوری از فضای دانشگاه سبب شده از فعالیت‌های جمعی نیز باز بمانند، برخی تشکل‌های دانشگاه شیراز البته تاکنون به هیچ رویدادی واکنشی نشان نداده‌اند و خبری از فعالیت آنها نیست.
آغاز دیرهنگام سال تحصیلی به‌ویژه برای جدیدالورودها باعث شد انتخابات انجمن‌ها و تشکل‌های دانشگاه شیراز با تاخیر برگزار شود و نتایج برخی از آنها همچنان نامعلوم باشد. به‌نظر می‌رسد فضای مجازی و بیگانگی آن و سختی‌های کنار آمدن با درس‌خواندن به شیوه‌ای کاملا دورادور، تمام ذهن دانشجویان را اشغال کرده است و صدایی از فعالیت‌های دانشجویی پررنگ بلند نمی شود.دستکم صفحات و کانال‌های مجازی دانشجویان دانشگاه شیراز این مدعا را تایید می‌کند.
پای فضای مجازی ناچار به برنامه‌های روز دانشجو هم باز شده است؛ به هر روی دانشجویان قدیمی‌تر تلاش کردند به‌گونه‌ای دوری از فضایی را که بخش مهمی از انرژی جوانی و نشاط آنها را تغذیه می‌کرد، جبران کنند.
فراخوان جمع‌آوری عکس برای تهیه کلیپ خاطرات دانشجویی شاید تلاشی برای زنده‌کردن روزهای حضور باشد و غنیمت شمردن بودن در کنار هم، برگزاری مسابقه‌ای با موضوع چرایی شکل‌گیری جنبش‌های دانشجویی، نشست پرسش و پاسخ با حضور اعضای هیات رییسه دانشگاه بزرگداشت روز دانشجو، کرسی آزاداندیشی با موضوع "جنبش دانشجویی، گذشته، حال و آینده"، برگزاری نشست سیاسی، مسابقه‌های گوناگون طنز و خاطره از جمله برنامه‌هایی است که معاونت فرهنگی دانشگاه شیراز با همکاری انجمن‌های دانشجویی و البته به‌صورت غیرحضوری برگزار می‌کند.
معمولا در سال‌های پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری که مهمترین رویداد سیاسی هر چهار سال به‌شمار می‌آید، دانشگاه‌ها هر روز محلی برای گفت‌وگو و برگزاری کرسی‌های مختلف بودند و جایگاه گمانه‌زنی‌های سیاسی و پیش‌بینی‌های اجتماعی و محلی برای به چالش کشیدن کاستی‌ها و نقدهای پرشور بدل می‌شد و درنهایت نقش دانشجویان را می‌شد در روز انتخابات و در بزنگاه مهم تصمیم‌گیری مشاهده کرد.
با تداوم وضعیت فعلی و تقلیل برنامه‌های اجرایی تشکل‌ها به برگزاری جشن‌های روز دانشجو و چند نشست سیاسی مجازی با موضوعات تکراری و مناسبتی، به نظر می‌رسد که گروه‌های مختلف دانشجویی، انجمن‌ها و تشکل‌ها دانشگاه شیراز باید راه‌های تازه‌ای برای جبران ایجاد فضاهای پرجنب‌وجوش و مبتنی بر گفتمان اندیشگانی فراهم سازند که البته جذب بسیاری از دانشجویان به‌خصوص تازه‌واردها ممکن است کمی سخت باشد.
همانگونه که آموزش مجازی تنها، درمانی برای روزهای دوری از کلاس‌های درس است، دیدارهای مجازی هم آنچنان که باید حلقه ارتباطی دانشجویان را محکم نمی‌کند و فقط زمینه‌ای است برای فراموش‌نشدن صدای آنها.
کار دشواری که دانشجویان احتمالا تا پایان سال تحصیلی جاری در شهریورماه ۱۴۰۰ بر عهده دارند، بهره‌گیری از فضای مجازی با فرصت‌یابی از طریق خلاقیت‌هاست تا مسیر اجتماعی و سیاسی که دانشگاه را باعنوان صدای نسل جدید به بدنه جامعه پیوند می‌داد، باز هم جان گیرد و نقش‌آفرینی کند.
نظر شما