به گزارش خبرنگار ایرنا، جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب ایالات متحده، روز چهارشنبه گذشته ۱۲ آذر در مصاحبه با نیویورک تایمز به بیان دیدگاه‌های خود درباره موضوعات مختلف از جمله توافق هسته‌ای پرداخت. طی ماههای اخیر مباحثی درباره برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران در محافل سیاسی بین المللی مطرح بوده است بعد از پیروزی بایدن موضوع حفظ تحریم‌های ترامپ هم به فهرست موضوعات مرتبط با ایران اضافه شده است. با این وجود بایدن در مصاحبه اخیر خود گفته است که اولویت او مساله هسته‌ای ایران و بازگشت به برجام است.
با این اوصاف سایه روشن‌های سیاست خاورمیانه‌ای و سیاست ایرانی جوبایدن کم کم روشنتر می‌شود. موضع گیری بایدن مبنی بر اینکه اولویت او مسئله هسته‌ای و بازگشت به برجام است حاکی از واقع بینی وی و فاصله گرفتن از خواسته‌ها و آمال و آرزوهای خیالی است که از گوشه و کنار برخی دولتها مقامات کشورها مطرح می‌کنند. با توجه به آنکه تهران پس از خروج ترامپ در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ و کارزار فشار حداکثری ترامپ همچنان دراین توافق باقی مانده و در سال‌های اخیر به تنهایی هزینه حفظ برجام را متحمل شده است.
حالا زمان آن رسیده که اگر طرف‌های برجام و دولت آمریکا اراده لازم را دارند، این اراده را به منصه عمل رسانه و تعهدات بر زمین مانده خود را اجرا کنند. جمهوری اسلامی ایران از زمانی که کاهش تعهدات هسته ای خود را در قالب پنج گام عملی کرد بارها و در مقاطع مختلف تاکید کرده که این گامها بازگشت پذیر است و هر گاه طرف‌های برجام حاضر شوند به تعهدات خود برگردند ایران هم تعهدات خود را اجرا خواهد کرد. درهفته‌های اخیر هم موضع رسمی و صریح تهران این بوده که برجام توافقی است که بعد از مذاکرات طولانی بسته شده و الان باید امضا کنندگان آن به تعهدات خود عمل کنند.
توافق هسته‌ای ایران و کشورهای ۱+۵ یکی از مهمترین دستاوردهای دیپلماسی قرن حاضر نام گرفته است. جمهوری اسلامی با امضای این توافق بین المللی و اجرای تعهداتش حسن نیت خود را به جامعه جهانی نشان داده و طبیعی است که انتظار داشته باشد پاسخ مقتضی از باب عمل به وفای عهد شرکای برجام را هم دریافت کند.
مبنای رفتار دولتها در نظام بین الملل شخصیت حقوقی دولتهاست. دولت ترامپ در یک عهد شکنی اشکار و بدون در نظر گرفتن این که عهد شکنی چه‌آسیبهایی به وجهه آمریکا می زند از تعهدات و قراردادهای بین المللی که عناصر مقوم و نظم دهنده نظام بین الملل بود بیرون رفته و از تعهدات آمریکا عدول می کرد. در برجام هم ایران با نمایندگان دولت آمریکا مذاکره کرده و توافق را با مشارکت سایر شرکای برجام امضا کرده بود. حالا هم بایدن باید با بازگشت به برجام و عمل به تعهدات دولت‌آمریکا حسن نیت دولت مبتوع خود را اعلام کند.
نشریه فارن پالیسی در تحلیلی در این مورد نوشته است؛ اگرچه جو بایدن در مبارزات انتخاباتی خود چندین بار اعلام کرده است که به توافق هسته‌ای با ایران که دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸/۱۳۹۷ از آن خارج شد، باز خواهد گشت اما تحقق این وعده برای او و کسانی که امید دارند توافق ۲۰۱۵/۱۳۹۴ احیا شود، دشوار خواهد بود. بایدن از ۲۰ ژانویه / ۱ بهمن رسماً اداره امور را در دست می گیرد و برای اجرای این برنامه خود فرصت زیادی نخواهد داشت چراکه حسن روحانی که دولتش توافق نامه هسته ای را امضا کرده، تنها حدود پنج ماه پس از این تاریخ در قدرت خواهد بود.
به نوشته این شریه جو بایدن برای امکان‌پذیر کردن بازگشت دوباره به برجام باید از تعیین پیش‌شرط‌هایی که ایران آنها را نخواهد پذیرفت خودداری کند و کار را سخت‌تر نکند و زمان بازگشت به برجام را طولانی نکند.
در ادامه این تحلیل آمده است که اگر بایدن پیش شرط‌های به جز برنامه هسته ای ایران مانند پرداختن به برنامه موشکی ایران را مطرح کند کسانی را که امیدوارند دوباره توافق احیا شود را ناامید خواهد کرد.
موضوع دیگری که توسط تونی بلینکن، نامزد بایدن برای سمت وزیر امور خارجه و جک سالیوان، نامزد مشاور امنیت ملی مطرح شده این است که پیش از بازگشت ایالات متحده به توافق هسته ای، ایران باید به تعهدات برجامی خود بازگردد، این موضوع نیز با توجه به اینکه این آمریکا بود که در ابتدای امر از برجام خارج شد و با توجه به بی‌اعتمادی تهران نسبت به ایالات متحده مشکل ساز خواهد بود. آمریکا ابتدا باید اقدامات اولیه را برای بازسازی اعتماد از دست رفته در مورد ایران انجام دهد در واقع اقدامات مقدماتی اعتماد سازی شرط لازم برای دیپلماسی جدید آمریکا در قبال ایران است.
چندی پیش نیز محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان در این خصوص گفت: لغو تحریم‌ها و بازگشت ایران به تعهدات زمانبر نیست، اگر آقای بایدن بخواهد تعهدات آمریکا را اجرا کند، ما هم می‌توانیم فوراً به تعهدات برجامی خود به صورت کامل برگردیم.
اکنون با شکست سنگین ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده، جامعه جهانی منتظر آن است که دوره یکجانبه گرایی و عدم تعهد این کشور به معاهدات و قوانین بین المللی نیز به پایان برسد و جو بایدن رئیس جمهور جدید آمریکا تلاش کند که با سیاست‌های عاقلانه مسیر بازگشت مجدد کشورش به توافقات بین المللی از جمله برجام را هموار سازد. کشورهای مختلف در اروپا و آسیا گرفته تا ایران با توجه به پیشینه سیاسی بایدن و شناخت او از تعاملات بین المللی خواستار آن هستند تا با جبران یکه تازی ها و قانون شکنی‌های ترامپ، در مسیر تعامل و مذاکره با جامعه جهانی گام بردارد و فصل جدیدی در مناسبات واشنگتن با جهان آغاز کند.
نظر شما