هجدهمین اجلاس «آلبا»؛ تمرکز آمریکای لاتین بر محور مقابله با کرونا

به گزارش یکشنبه ایرنا از تارنمای شبکه تله سور آمریکای لاتین، سران کشورهای عضو اتحادیه به منظور مقابله با همه‌گیری کووید ۱۹، شانزدهمین سالروز «اتحادیه بولیواری برای مردم آمریکای لاتین در راستای توافق تجاری مردمی» (ALBA-TCP) را این بار به صورت مجازی برگزار می‌کنند.

اتحادیه آلبا در ۱۴ دسامبر سال ۲۰۰۴ به عنوان طرحی ابتکاری از سوی «هوگو چاوز» رئیس جمهوری سابق ونزوئلا (۱۹۹۹-۲۰۱۳) مطرح و در توافق با «فیدل کاسترو» رهبر پیشین کوبا شکل گرفت. به دنبال برقراری هشتمین دور اجلاس اعضای آلبا در سال ۲۰۰۹، پس از آن این نشست‌ها تقریباً هر ساله برگزار شده است.

جمعیت کشورهای حوزه آلبا حدود ۷۴ میلیون نفر و مساحت آن بالغ بر دو میلیون و ۶۰۰ هزار کیلومترمربع است. مقر آلبا در کاراکاس پایتخت ونزوئلا قرار دارد. اعضای ۱۰ گانه آلبا شامل ونزوئلا ، کوبا، بولیوی، نیکاراگوئه، هندوراس، اکوادور، دومنیکن و چند کشور کوچک حوزه کارائیب تشکیل می دهند. جمهوری اسلامی ایران به همراه سوریه و هائیتی نیز از اعضای ناظر این اتحادیه هستند.

در این گردهمایی مجازی که با حضور تمام روسای جمهوری کشورهای عضو و ناظر برگزار می شود، موضوعات مختلفی مورد بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت. «میگل دیاز-کانل» رئیس جمهوری کوبا در رأس هیأت کوبایی در این نشست حضور خواهد یافت.

موضوعات موردبحث این دوره اجلاس آلبا

دولت‌های آمریکای لاتین از این فرصت برای تجزیه و تحلیل وضعیت منطقه و تقویت روابط سیاسی- اقتصادی کشورهای عضو بهره خواهند برد. همچنین تجربیات و چالش‌های هریک از دولت‌ها درخصوص مقابله با اثرات همه گیری را نیز در میان خواهند گذاشت.

از موضوعات قابل توجه در دستور کار این نشست، گرامیداشت شانزدهمین سالگرد تأسیس اتحادیه و همچنین بازگشت دوباره بولیوی پس از یک سال به این اتحادیه است.

با گذشت حدود یک سال از شبه کودتا در بولیوی علیه دولت اوو مورالس و تشکیل دولت موقت بولیوی با رویکرد آمریکایی، در نتیجه انتخابات ماه گذشته در این کشور ، بار دیگر حزب مورالس به انتخاب مردم پیروز شد و «لوئیس آرسه» رئیس جمهوری جدید بولیوی، به انتخاب مردم، جنبش «به سوی سوسیالیسم» را به عرصه قدرت بازگرداند و بولیوی را در مسیر احیای اقتصادی قرار داد. این موضوع به ویژه با بازگشت مورالس (رهبر حزب سوسیالیسم) از تبعید یکساله به کشورش اهمیت بیشتری پیدا کرد.

به نوشته تله سور، لوئیس آرسه به عنوان یک اقتصاددان خوب، برای تجدید قوا در زمینه سیاست منطقه‌ای و شکوفایی مجدد قراردادهای تجاری به سازمان‌ها و اتحادیه‌های آمریکای جنوبی مانند اوناسور، پتروسور و آلبا (ALBA) روی آورد. به این ترتیب بولیوی پس از کنار گذاشتن دولت موقت یکساله جنینه آنیس از حزب راستگرا، بار دیگر در ۲۰ نوامبر ۲۰۲۰ به اتحادیه آلبا بازگشت.

پیشینه اتحادیه آلبا

اتحادیه آلبا (اتحاد بولیواری برای مردم آمریکای ما)، در تاریخ ۱۴ دسامبر سال ۲۰۰۴ با توافق هوگو چاوز رئیس جمهوری فقید و وقت ونزوئلا و «فیدل کاسترو» رئیس جمهوری فقید و وقت کوبا و به منظور مقابله با استیلای ایالات متحده و منطقه تجارت آزاد آمریکا (آلکا) در هاوانا پایتخت کوبا تشکیل شد.

در سال‌های بعد کشورهای دیگری همچون بولیوی (۲۰۰۶)، نیکاراگوئه (۲۰۰۷) و هندوراس (۲۰۰۸) به این گروه پیوستند.
اعضای ۱۰ گانه آلبا شامل ونزوئلا ، کوبا، بولیوی، نیکاراگوئه، هندوراس، اکوادور، دومنیکن و چند کشور کوچک حوزه کارائیب تشکیل می دهند. جمهوری اسلامی ایران به همراه سوریه و هائیتی نیز از اعضای ناظر این اتحادیه هستند.

آلبا سازوکاری تجاری سیاسی است که براساس آن دولت‌های عضو از امتیازات همکاری‌های مشترک برای جبران کمبودها وتقویت اقتصادی کشورها برخوردار می‌شوند.

اهداف آلبا

این سازمان به عنوان سازوکاری برای همکاری در زمینۀ مالی، بانکی و رسانه‌ای در نظر گرفته شده است.

البته دلیل اصلی شکل گیری این اتحادیه به عنوان پاسخ و جایگزینی برای سازمان منطقه آزاد تجارت (ACLA)تأسیس شده از سوی ایالات متحده بود. در واقع رویکرد اصلی این اتحادیه، تقابل با رویکرد مالکانه و امپریالیستی آمریکا بود که بخش بزرگی از این منطقه را حیاط خلوت خود می‌دانست و همواره درصدد مداخله جویی و اختلاف افکنی در میان دولت‌های منطقه برمی آمد.

هوگو چاوز، رهبر فقید ونزوئلا درباره علت شکل گیری این ائتلاف گفته بود: «مدل نئولیبرال نمی‌تواند مدلی برای اتحاد ما مردم آمریکای‌لاتین باشد … برای ما مردم آمریکای‌لاتین، اتحاد و همبستگی و یکی‌شدن، حیاتی‌ترین مسئلۀ موجود است … یا متحد می‌شویم و یا غرق می‌شویم»

چاوز با بیان این سخنان به این نکته اشاره کرد که رمز پیروزی و شعار آلبا، همبستگی و اتحاد و احترام متقابل بین کشورهای عضو این اتحادیه است.

«ماریو بارکرو» سفیر وقت نیکاراگوئه در ایران، به عنوان مصداق عینی این اتحاد و همبستگی، با یادآوری خاطره‌ای جالب از این دیدگاه هوگو چاوز گفت: در سال ۲۰۰۷ نیکاراگوئه ساعات طولانی (تا ۱۴ ساعت) از شبانه روز را در خاموشی و قطع برق سپری می‌کرد.

در همان زمان، کشتی برق‌رسانی از کرۀ جنوبی به سمت ونزوئلا در حرکت بود که هوگو چاوز به محض اطلاع از این بی‌برقی در نیکاراگوئه، دستور داد کشتی حامل ژنراتورهای برق به جای ونزوئلا به نیکاراگوئه برود و مشکل برق این کشور را حل کند.

بارکرو در تعریف آلبا گفت: آلبا در زبان اسپانیایی به معنی سپیده‌دم است و در واقع نیز این چنین است و کشورهای عضو آلبا طلوعی دوباره در آمریکای‌لاتین هستند.

از سوی دیگر، به باور برخی کارشناسان، آنچه که باعث شکل‌گیری آلبا در آمریکای‌لاتین شد تفکرات «سیمون بولیوار» رهبری حماسی ونزوئلا بود که یکی از راه‌های برون‌رفت آمریکای‌لاتین از بحران‌ها را اتحاد و همبستگی بین کشورهای این منطقه می‌دانست.

تارنمای آلبا در معرفی خود، اصول و اهداف جالبی را برشمرده که از جمله آنهاست: تجارت و سرمایه گذاری هدف نیست.

بلکه این توافق، قراردادی ویژه و متفاوت از بقیه کشورهاست که به عنوان کمک و مکمل اقتصادی در میان دولت‌های عضو محسوب می‌شود نه برای رقابت اقتصادی بین آنها… ا. همچنین اقداماتی است برای ترویج توسعه پایدار وفق هنجارهای محیط زیستی و...

دستاوردهای آلبا

- سه کشور ونزوئلا، بولیوی و نیکاراگوئه به سرزمین‌های فارغ از بیسوادی تبدیل شدند.

- تربیت بیش از دو میلیون جوان از کشورهای گوناگون منطقه و آفریقا در مدرسه داروسازی کوبا (اِلام)

- مشارکت در انجام تحقیق و مطالعات درمان روانی ژنتیکی افراد معلول

- تقویت استقلال و حاکمیت ارتباطات از طریق ایجاد شبکه‌های آلبا تی‌وی، شبکه رادیویی جنوب و شبکه تلویزیونی چندملیتی تله سور کاملاً متعلق به آمریکای لاتین

- حمایت‌های مالی آموزشی به کشورهای درگیر در حوادث غیرمترقبه مانند هائیتی در زلزله ۲۰۱۰

- حمایت از کشورهای منطقه برای مقابله با مداخلات سیاسی، کودتاها و تحریم‌های آمریکایی و...

آمریکای لاتین اوخر قرن بیست شاهد بروز و ظهور دولت‌های چپگرای نو بوده و رهبران آن اگرچه با برخی اصول چپ سنتی فاصله گرفته‌اند، اما مانند گذشتگان خود، مبارزه با هژمونی آمریکا را حفظ کرده‌اند که در علت و چرایی این رویکرد باید گفت که این رویکرد ناشی از سیاست‌های آمریکا بوده است.

تشابه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و کشورهای عضو آلبا باعث تقویت روابط ایران با کشورهای حوزه آمریکای لاتین از همان سال‌های آغازین شکل گیری این ائتلاف بوده است که از آن جمله می‌توان به استحکام روابط راهبردی اقتصادی با ونزوئلا در دوره تحریم‌ها اشاره کرد.