دوچرخه‌سواری زنان در پایتخت؛ چشم‌انداز و چالش‌ها

به گزارش ایرنا، اگر نگاهی به گوشه کنار شهرمان بیاندازیم، لابلای دود، آلودگی هوا و سر و صدای موتورها و خودروها که خیابان ها را به محاصره خود درآورده اند، می توان رکابزنانی را دید که با این مشقت استفاده از دوچرخه را به هر وسیله ی نقلیه ای ترجیح می دهند.

واقعیت این است که دوچرخه سواری در خیابان های کلانشهری همچون تهران که در طول زمان برای حرکت خودروها مناسب سازی شده، با ۲ مشکل اساسی روبرو است؛ نخست برنتافتن حرکت دوچرخه سواران - چه مرد و بویژه زنان - در خیابان های اصلی توسط برخی رانندگان و مشکل دیگر، نبود مسیر امن، یکپارچه و پیوسته ویژه این وسیله نقلیه پاک است.

دوچرخه سواری بانوان ممنوع نیست

زنان دست کم نیمی از جمعیت پایتخت را تشکیل می دهند و علاوه بر حق زندگی، کار و آموزش، به طور قطع حق دوچرخه سواری هم دارند؛ حقی که غلامحسین اسماعیلی سخنگوی قوه قضاییه نیز سال گذشته مُهر تایید بر آن زد و در جمع خبرنگاران با رد ممنوعیت دوچرخه‌سواری زنان، گفت: برای ما دوچرخه و خودرو مهم نیست، عفاف و حجاب مهم است.

به گفته او، بی‌حجابی در داخل خودرو یا روی موتور و دوچرخه هیچ تفاوتی ندارد بنابراین دوچرخه‌سواری برای ما موضوعیت ندارد بلکه آنچه موضوعیت دارد، رعایت عفاف و حجاب است.

با این پیش شرط قانونی، حق دوچرخه سواری برای زنان محفوظ است اما با این وجود نمونه هایی از توهین و ایجاد مزاحمت و نبود مسیری امن برای بانوان پا به رکاب در شهر طی سالیان اخیر مشاهده شده است؛ البته اختلال در حرکت مسیر دوچرخه سواری فقط مختص زنان نیست و بسیاری از دوچرخه سواران مرد نیز از ایجاد مزاحمت از موتوری ها تا وانتی ها گلایه دارند.

در این رابطه کارشناسان امر معتقدند که ایجاد یک فرهنگ و کنار آمدن با آن همواره نیاز به زمان و البته آموزش دارد که به نظر می رسد با فرهنگ سازی و افزایش روز افزون تمایل به دوچرخه سواری مشکلات فرهنگی در این زمینه در یک بازه زمانی کاهش یابد.

حرکت از خودرو محوری به انسان‌محوری

مشکل دوم در راه دوچرخه سواران اما طراحی نشدن مسیر ویژه دوچرخه در طول پیدایش و گسترش شهر تهران است؛ از سوی دیگر چاله چوله های خیابان ها و فضا ندادن خودروها و موتورسیکلت ها به دوچرخه سواران در معابر اصلی مخاطرات استفاده از دوچرخه را ۲ چندان کرده است.

از یاد نبرده ایم که چطور "ونوس زرین خاه"، بانوی رکابزن و عضو هیات دوچرخه سواری تهران حین دوچرخه سواری در تقاطع بزرگراه شیخ فضل الله و حکیم و بر اثر تصادف با خودرویی که از پشت به وی زد، جان خود را از دست داد.

▲ "ونوس زرین خاه"، بانوی رکابزن و عضو هیات دوچرخه سواری تهران که بر اثر سانحه تصادف جان باخت

اما چاره چیست و چه باید کرد؟ در این زمینه معاون فنی و عمرانی شهرداری به ایرنا می گوید: بنابر طرح تفصیلی پایتخت، روزی ساخت بزرگراه‌ها و معابر تمام می‌شود و باید نگاه انسان‌محوری جایگزین خودرو محوری شود؛ زیرا در دنیا نیز وضعیت به این منوال است و مردم به فکر کیفیت در زندگی هستند.

بهراه، چاره راه

او تعدد خودرو در خیابان را موجب کاهش کیفیت زندگی دانسته و اضافه می کند: ۱۰۰ سال است در تهران کار توسعه انجام می‌دهیم اما همیشه معابر از انسان‌ها گرفته و به خودروها داده شده است؛ ما می‌خواهیم ۵۰۰ کیلومتر پیاده‌راه و مسیر دوچرخه بسازیم و اسم آن را گذاشته‌ایم «بهراه».

«صبوری» این را نیز می گوید که از ۱۲ هزار کیلومتر پیاده‌راهی که در تهران داریم شاید کمتر از ۱۰ درصد قابل تردد باشد اما ما می‌خواهیم ۵۰۰ کیلومتر پیاده‌راه به صورت پیوسته ایجاد کنیم که مناسب‌سازی برای معلولان، مسیر برای دوچرخه‌سواری و مبلمان شهری و فضای سبز در آن دیده شده است.

به گفته معاون شهردار تهران، خیلی از معابر پایتخت پیاده‌راه ندارد و هدفگذاری شده در یک بازه ۲۰ ساله پیاده راه های شهر تکمیل و  استانداردسازی و مجهز به مسیر ویژه دوچرخه سواری شود.

او یادآوری می کند: تاکنون بیش از ۹۱ کیلومتر از پیاده‌راه‌های پایتخت بهسازی و مسیرهای دوچرخه سواری در آن ایجاد شده است.

صبوری اضافه می کند: طرح بهراه هم اکنون در حدود ۱۹۰ کیلومتر از معابر پایتخت در حال اجرا است و به لحاظ پراکندگی جغرافیایی، تمام مناطق ۲۲گانه شهر تهران را در بر می گیرد.

معاون فنی و عمرانی شهرداری تهران در عین حال فراهم ساختن ۵۰۰ کیلومتر پیاده راه استاندارد، برای شهری که از ۱۲ هزار کیلومتر معبر پیاده رو برخوردار است را به مثابه قرار گرفتن در نقطه آغاز راه ارزیابی کرد.

تهران ۱۷۰ کیلومتر مسیر امن دوچرخه سواری دارد

در این ارتباط «پیروزحناچی» که از زمان آغاز فعالیت به عنوان شهردار تهران به پویش سه‌شنبه‌های بدون خودرو پیوسته است و با دوچرخه در این روز تردد می کند، گفته است: پایتخت ۱۷۰ کیلومتر مسیر امن دوچرخه سواری دارد که قرار است مسیر امن دوچرخه سواری به زودی تا ۵۰۰ کیلومتر افزایش یابد.

او همچنین با رد نگاه جنسیتی به دوچرخه سواری تاکید دارد: وضعیت سلامت در تهران خوب نیست و آمارها نشان می‌دهد مشکلاتی همچون چاقی، فشار خون، دیابت و افزایش ذرات معلق آلوده در هوا رو به افزایش است بنابراین نگاه ما به حمل‌ونقل با دوچرخه، در جهت حفظ سلامت است.

حناچی این را هم گفت که برای حل مشکل استفاده زنان از دوچرخه، طرح دوچرخه سواری خانوادگی، اسکوتر برقی و افزایش سرویس‌دهی به پارک‌های مخصوص بانوان پیش بینی کردیم که امیدواریم حساسیت‌های مربوطه را کاهش دهد.

به گفته شهردار تهران، دوچرخه مُد (نوع) اصلی حمل و نقل نیست اما پیامی برای تغییر شیوه زندگی است.

از سوی دیگر هم علی محمد مختاری مدیرعامل سازمان بوستان ها و فضاهای سبز تهران به ایرنا می گوید: پنج بوستان پایتخت مختص بانوان است و در این بوستان ها تلاش کردیم تا مسیرهای پیاده روی و دوچرخه سواری ایجاد کنیم.

او در عین حال یادآوری می کند: تعدادی از بوستان های پایتخت از جمله چیتگر پیست دوچرخه سواری دارد و فارغ از جنسیت به شهروندان خدمت رسانی در این حوزه انجام می شود.

مختاری خاطرنشان می کند: چندی پیش هم با راه اندازی و افتتاح مسیر چهار کیلومتری دوچرخه در بوستان "گفت‌وگو"، ممنوعیت ورود دوچرخه به این بوستان برطرف شد.

به گزارش ایرنا، ایجاد مسیرهای امن برای دوچرخه سواری که در قالب طرح پیاده راه سازی پیوسته در حال انجام است می تواند تا حدی زیاد از دغدغه دوچرخه سواران کم کند؛ این موضوع زمانی جذاب تر می شود که تا پایان سال و بنابر وعده مسئولان شهری در هر ۲۲ منطقه تهران چهار کیلومتر مسیر پیوسته و امن برای رکابزنان خواهیم داشت.