در حالی باز شدن راه های جدید ارتباطی در میان کشورهای منطقه بعضا با نگاه های سلبی مواجه می شود که بازار و تجارت جهانی در آینده همچنان به سمت کاهش زمان حمل و نقل و نیز هزینه های حمل حرکت می کند و کشورهایی که در مسیر ترانزیت زیرساخت های خود را تقویت کرده باشند، بیشترین بهره را از مسیرهای جدید می برند.
بر اساس برنامه اعلامی در ترکیه، قطاری که روزهای اخیر از استانبول به راه افتاد، با طی هشت هزار و ۶۹۳ کیلومتر به چین خواهد رسید. این قطار با گذر از تونل زیر دریای مرمره که در سالهای گذشته احداث شده بود در خاک ترکیه دو هزار و ۳۲۳ کیلومتر طی مسیر کرده و وارد خاک گرجستان شده و در گرجستان نیز ۲۲۰ کیلومتر راه خواهد پیمود و بعد از طی ۴۳۰ کیلومتر در خاک جمهوری آذربایجان توسط کشتی در دریای خزر ۴۲۰ کیلومتر طی مسیر کرده و وارد قزاقستان خواهد شد.
قطار یاد شده در خاک قزاقستان سه هزار و ۲۰۰ کیلومتر پیموده و در خاک چین نیز دو هزار و ۱۰۰ کیلومتر طی خواهد کرد تا به مقصد نهایی خود برسد.
منطبق با برنامه اعلامی این قطار در ۱۲ روز به مقصد خواهد رسید و گفته می شود در صورتی که محموله یاد شده از طریق دیگری بجز هوایی حمل می شد برای رسیدن به مقصد از استانبول یک ماه می بایست صرف می کرد.
اولین قطار باری از مسیر چین به اروپا بعد از طی گذشت دو هفته از حرکت خود از سوم اکتبر سال گذشته میلادی از آنکارا گذر کرد.
قطار یاد شده نیز مسیری که قرار است قطار باری ترکیه به مقصد چین بپیماید را طی و محموله بار خود را بعد از گذشتن از خاک بلغارستان، صربستان، مجارستان، اسلواکی به پراگ حمل کرده بود. هدف چین انتقال محموله بار از آن کشور به پراگ در طول ۱۸ روز بود.
چین در انتقال محموله های خود به کشورهای اروپایی از طریق خط آهن بجز مسیر ترکیه امکان استفاده از مسیر قزاقستان، روسیه، بلاروس، لهستان را نیز دارد و امکان حمل بار از این مسیر در ۱۵ روز میسر می باشد. در حال حاضر در این مسیر سالانه ۳۵۰ هزار کانتینر جا به جا می شود.
ترکیه در سالهای اخیر با سرمایه گذاری در مسیر خط آهن قارص، گرجستان ، جمهوری آذربایجان هم درصدد توسعه روابط تجاری خود با این دو کشور برآمده و هم درصدد سهم گیری از تجارت ترانزیت کالا از طریق چین به بازارهای اروپایی می باشد.
ترکیه در این راستا علاوه بر سرمایه گذاری در زیرساختهای ریلی خود و بهبود وضعیت خطوط ریلی خود مسیر جدید قارص- گرجستان را نیز تاسیس کرده است. علاوه بر این برای احداث تونل آوراسیا در زیر دریای مرمره امکان تردد از آسیا به اروپا با عبور از این تونل را فراهم می سازد.
بدلیل فرسودگی و قدیمی بودن مسیر ریلی در مسیر ترکیه، ایران، پاکستان، قزاقستان کالاهایی که توسط قطار از این مسیر به قزاقستان ارسال می شود با یک چهارم سرعت قطارهایی که در مسیر قارص، گرجستان، جمهوری آذربایجان ارسال می شوند، به مقصد می رسند و این نیز زمان ارسال کالا از مسیر ایران ، پاکستان به چین را افزایش می دهد.
مسیر خط آهن قارص، گرجستان به جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۱۷ افتتاح شد . برای انتقال بار از مسیر ترکیه به ایران، بدون طی مسیر دریاچه وان نیاز به ریل گذاری در اطراف دریاچه وان می باشد. در حال حاضر قطارهایی که از مسیر ایران وارد ترکیه می شوند مجبور به گذر از دریاچه وان توسط کشتی هستند و بدلیل اینکه تاسیسات موجود در دریاچه وان نیز به روز نیست مدت زمان طولانی برای بارگیری قطارها به کشتی مورد نیاز است.
احداث خط لوله از ایران به قارص و استفاده از خط آهن قارص به ارضروم هم مسیر حرکت را کوتاه خواهد کرد و هم نسبت به ریل گذاری در اطراف دریاچه وان نیاز به سرمایه گذاری کمتری خواهد داشت. برای استفاده از این مسیر می باید خط آهنی از مسیر خوی تا مرز بازرگان و در خاک ترکیه نیز از مرز ایران تا شهر قارص احداث شود.
در حال حاضر قطارهایی که از ترکیه حرکت می کنند امکان گذر از خاک ایران و ورود به پاکستان را دارا هستند ولی بدلیل فرسودگی خطوط ریلی در پاکستان و نیز ناامنی های موجود در مناطق گذر خطوط ریلی ترجیح به استفاده از مسیرهای روسیه، قزاقستان به چین و یا ترکیه، گرجستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان و چین می باشد.
اوایل فروردین ماه سال ۱۳۹۸ نخست وزیر پاکستان از تلاش اسلام آباد برای گسترش همکاری های ریلی در منطقه به ویژه با ایران خبر داده بود، موضوعی که اکنون در دستور کار وزارت راه آهن طرف پاکستانی قرار گرفته و هدف آن نیز توسعه همکاری ها با همسایگان، تجارت منطقه ای، ترویج گردشگری و همچنین احیای قطار اسلام آباد-تهران- موسوم به قطار باری اکو است.
عمران خان در آن دوران اعلام کرد که دولت طرح جدید احداث خط آهن کویته - تفتان را تکمیل خواهد کرد که هدف آن توسعه ارتباط ریلی با ایران است.
پاکستان نیز که درصدد گرفتن سهمی از ترانزیت کالا از مسیر چین به اروپا و بالعکس است درصدد ایجاد خط زیلی ویژه ای در ایالت بلوچستان است که ۶۱۲ کیلومتر آن منتهی به مرز تفتان ( گذرگاه مرزی میرجاوه ایران) می شود.
لازم به ذکر است، خط آهن کویته زاهدان، بخش مهمی از طرح بزرگ 'قطار اکو' است که در صورت اجرا، اسلام آباد-تهران-استانبول از طریق خط آهن با هم متصل خواهند شد. مجموع طول مسیر ریلی کویته تا زاهدان ۷۳۲ کیلومتر است که بخش عمده آن در خاک پاکستان قرار دارد.
قطار کانتیربر اکو براساس توافق سه جانبه میان اسلام آباد، تهران و آنکارا در سال ۲۰۰۹ فعالیت خود را رسما آغاز کرد و اولین قطار در روز چهاردم اوت همان سال (۲۳ مرداد ۱۳۸۸) از اسلام آباد و از مسیر ایران عازم ترکیه شد.
فعالیت این قطار تا دسامبر سال ۲۰۱۱ ادامه یافت. دولت پاکستان در نوامبر سال ۲۰۱۳ تفاهم نامه ای با راه آهن ترکیه برای از سرگیری تردد قطار باربری میان دو کشور با هدف ارتقای مبادلات تجاری امضا کرد اما هنوز از آغاز فعالیت مجدد آن خبری نیست.
عادل کارا اسماعیل اوغلو وزیر ارتباطات و زیرساختهای ترکیه در گفت وگو با پایگاه اینترنتی حریت در ارتباط با حرکت اولین قطار باری از مسیر استانبول به چین گفت: حرکت این قطار نوید یک دوره جدید در صادرات را برای ترکیه می دهد.
کارا اسماعییل اوغلو با تاکید بر اینکه ترکیه در طول ۱۸ سال گذشته زیرساختهای ارتباطی خود را با طرحهای مختلف تقویت کرده و بهبود بخشیده است هدف ترکیه را جایگیری در بین ۱۰ اقتصاد برتر جهان خواند و گفت با بهره برداری از این مسیر به این هدف یک گام دیگر نزدیکتر شده ایم.
اسماعیل گولله، رییس مجلس صادرکنندگان ترکیه نیز در ارتباط با بهره برداری از این مسیر و اعزام اولین محموله بار از ترکیه به چین توسط خط آهن گفت: تاکنون قطارهای چین این مسیر را مورد استفاده قرار می دادند ولی استفاده از مسیر یاد شده برای صادرکنندگان ترکیه بسیار اهمیت دارد.
به گفته گولله با بهره برداری از مسیر یاد شده در صادرات ترکیه افزایش چشمگیری مشاهده خواهد شد.
این روند نشان می دهد که تمامی کشورهای منطقه از جمله ترکیه عزم خود را برای انتخاب بهترین مسیرها برای انتقال کالاها جزم کرده اند و با بهره گیری از فناوری های پیشرفته و سرمایه گذاری مناسب تلاش می کنند تا خطوط ارتباطی خود را به شرق و غرب گسترش دهند. بنابراین کشورهای منطقه چنانچه بخواهند در آینده سهم خود را در بازارهای جهانی و منطقه ای حفظ و یا ارتقا دهند، می بایست به هر وسیله ممکن سرمایه ها و برنامه های خود را معطوف و متمرکز یافتن مسیرهای مطمئن و جدید در خطوط سه گانه هوایی، زمینی ( ریلی و جاده ای) و دریایی نمایند.
نظر شما