وزارت خارجه فرانسه در بیانیه ای اعلام کرد که این کشور در ۱۷ دسامبر (۲۷ آذر) به عنوان ۲۳ امین عضو به طور رسمی وارد اتحادیه کشورهای حاشیه اقیانوس هند (Indian Ocean Rim Association - IORA) شده است. در این بیانیه آمده است:
" این عضویت نشانگر اراده فرانسه برای حضور بیشتر در حوزه های اقیانوس هند و اقیانوس آرام است. ورود فرانسه به این اتحادیه به جهت توسعه اقتصادی، امنیت دریایی، مقابله با تغییرات آب و هوایی، حمایت از تنوع زیستی و تقویت مبادلات انسانی و فرهنگی بوده است. با وجود بیش از یک میلیون شهروند فرانسوی ساکن در حوزه اقیانوس هند، عضویت در این اتحادیه منطقه ای، افزایش حضور فرانسه در این منطقه را در پی خواهد داشت."
این بیانیه خود بیانگر برخی اهداف آشکار و اعلام شده دولت فرانسه برای افزایش حضورش در منطقه اقیانوس هند در زمینه های اقتصادی، امنیتی، زیست محیطی و فرهنگی است. اما در پس این برنامه های رسمی و رسانه ای شده، تلاش فرانسه برای تثبیت حضورش در اقیانوس هند ریشه در تاریخ استعماری این کشور دارد و خبر از سهم خواهی کاخ الیزه در کارزار رقابت نظامی و راهبردی قدرت های جهانی در حوزه اقیانوس هند می دهد.
فرانسه در حال حاضر نیز حضور نظامی قابل توجهی در غرب و جنوب اقیانوس هند دارد. ارتش فرانسه دارای واحدی به نام "نیروهای مسلح منطقه جنوب اقیانوس هند" FASZOI)) است که در جزیره رئونیون و جزیره مایوت از مستعمره های این کشور در نزدیکی ماداگاسکار و موریس مستقر هستند.
این واحد نظامی شامل سه بخش زمینی و هوایی و دریایی می باشد و در حال حاضر حدود ۲ هزار سرباز (مقیم و غیرمقیم) و چندین فروند هواپیمای ترابری و جنگنده و چند ناو و ناوچه پیشرفته در اختیار دارد. همچنین واحدی از نیروهای مخوف موسوم به "لژیون خارجی" که از مزدوران با ملیت های مختلف تشکیل شده است نیز در این منطقه قرار دارند.
در دهه های گذشته مجموعه این نیروها بارها در منطقه شرق آفریقا به خصوص در جیبوتی (۱۹۹۳)، ماداگاسکار (۲۰۰۰)، جزایر کومور (۱۹۸۹ و ۱۹۹۵) و در رواندا (۱۹۹۴) دخالت مستقیم نظامی داشته اند و از سال ۲۰۰۹ نیز در قالب عملیات موسوم به آتالانتا (نام یک زن دریانورد اسطوره ای در یونان باستان) با همکاری اتحادیه اروپا به بهانه مقابله با راهزنی دریایی و جلوگیری از مهاجرت غیر قانونی به گشت زنی دائم در خلیج عدن و اقیانوس هند می پردازند.
در ضمن، فرانسه پنج جزیره موسوم به جزایر اپارس Les îles Éparses)) نیز در آبراه استراتژیک کانال موزامبیک در اختیار دارد که از آنها برای کنترل تردد دریایی در شرق آفریقا استفاده می کند. این جزایر موضوع اختلافات ارضی جدی بین فرانسه و ماداگاسکار هستند. همچنین فرانسوی ها مجموعه ای از جزایر کوچک در قسمت های جنوبی اقیانوس هند و در حوزه قطب جنوب نیز در اختیار دارند که از آنها بیشتر در زمینه گردشگری و صید ماهی و همچنین در امور تحقیقاتی بهره می برند.
البته یک میلیون شهروند فرانسوی که در متن بیانیه وزارت خارجه فرانسه به آن اشاره شده است بیشتر در دو جزیره رئونیون و مایوت سکونت دارند. این دو جزیره در حال حاضر جزو قلمروی فراساحلی فرانسه به حساب می آیند. در ساختار دولت فرانسه، حتی وزارتخانه ای مخصوص برای اداره این سرزمین های استعماری وجود دارد.
رئونیون از اوایل قرن هجدهم تحت استعمار فرانسه قرار دارد. کمپانی هند شرقی فرانسه از این جزیره به عنوان ایستگاهی دریایی در مسیر دسترسی به هند استفاده می کرد و در آن به کشت قهوه و نیشکر و وانیل می پرداخت. تا قبل از ۱۸۴۸ برده داری نیز در رئونیون رواج داشته است.
در این جزیره حدود ۹۰۰ هزار نفر سکونت دارند. جزیره مایوت نیز با جمعیت حدود ۳۰۰ هزار نفر از اواسط قرن نوزدهم تحت حاکمیت فرانسوی ها قرار گرفته است. این منطقه تاریخی و مسلمان نشین در نزدیکی جزایر کومور، پیش از اشغالش توسط فرانسه، به مدت چندین قرن توسط حاکمین شیرازی (ایرانی الاصل) اداره می شد. هنوز هم آثار تاریخی مربوط به آرامگاه امرای شیرازی مایوت در این جزیره قابل مشاهده است که از تاریخ درخشان حضور ایرانیان در اقیانوس هند حکایت دارد.
فرانسه تنها عضو اروپایی اتحادیه کشورهای حاشیه اقیانوس هند (Indian Ocean Rim Association - IORA) است. این اتحادیه در ۱۹۹۵ تاسیس شد و مقر اصلی آن در جزیره موریس قرار دارد. در حال حاضر آفریقای جنوبی رئیس و امارات متحده عربی نائب رئیس این اتحادیه است.
اعضای این اتحادیه بیشتر شامل کشورهای شرق آفریقا، کشورهای دریای عمان، شبه قاره هند و جنوب شرق آسیا هستند. از قاره اقیانوسیه نیز استرالیا تنها عضو این اتحادیه است. البته چین و آمریکا نیز در پی الحاق به این اتحادیه هستند. مجموعه جمعیت کشورهای عضو این اتحادیه بالغ بر ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون نفر است.
جمهوری اسلامی ایران از اعضای اصلی اتحادیه کشورهای حاشیه اقیانوس هند به شمار می رود و حتی در گذشته برای چندین سال ریاست این اتحادیه منطقه ای را نیز در اختیار داشته است.
اقیانوس هند در طول دهه گذشته همواره صحنه رقابت بین قدرت های منطقه ای و جهانی بوده است.
از بین قدرت های آسیایی هند و چین در حال حاضر به شدت در پی گسترش حضور نظامی خود در این منطقه هستند. حضور ناوها و زیردریایی های روسی نیز در اقیانوس هند افزایش یافته است.
ایالات متحده آمریکا نیز پایگاه های متعددی در سواحل این اقیانوس پهناور در اختیار گرفته است. نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در طول سال های گذشته توانسته است نقش فزاینده ای در ایجاد امنیت برای شناورهای تجاری ایرانی و غیر ایرانی در حوزه اقیانوس هند داشته باشد.
نظر شما