به گزارش ایرنا، مرکز ایران و فرانسه (سمن فرانسوی، تاسیسِ سال ۱۳۹۵) با همکاری مؤسسه فرهنگی نگارستانِ اندیشه و مرکز دانشگاهی مطالعات و پژوهش‌های ایرانی در آلزاس فرانسه، وبینار «زبان فارسی، ابزار گفت وگوی بین فرهنگی» را برگزار کرد و در این ویدئو کنفرانس که به زبان فرانسه و با حضور علاقمندان زبان و فرهنگ کشورمان برگزار شد استادانی از کشور ایران و فرانسه به ایراد سخنرانی پرداختند.
سید علیرضا خلیلی رئیس مرکز ایران و فرانسه، ضمن سپاس از حضور حاضرین در این برنامه و قدردانی از اساتید سخنران، به معرفی مختصر این مرکز و فعالیتهای گذشته آن پرداخت و سپس این برنامه با مقدمه ای از معرفی زبان فارسی و میراث بزرگ ادبی و فرهنگی آن و تاکید بر اهمیت زبان و ادبیات فارسی به عنوان یکی از ابزارهای گفتگوی بین فرهنگی توسط سید وحید یعقوبی پژوهشگر حوزه فرهنگ و ادبیات فرانسه و دبیر علمی این نشست، ادامه یافت.
زبان فارسی به عنوان یک زبان دیپلماتیک نقش برجسته ای در روابط ایران و فرانسه دارد
پروفسور فرانسیس ریشارد، ایران شناس، نسخه پژوه برجسته فرانسوی و مدیر سابق بخش هنر اسلامی موزه لوور پاریس در بخش نخست سخنان خود در پاسخ به سوالی در خصوص ویژگی های زبان فارسی و شناخت آن در غرب و کشور فرانسه به تاریخچه زبان فارسی در این کشور پرداخت.
وی با اشاره به رابطه فرانسویان و اصطلاحات زبان فارسی که به قرون ۱۳ و۱۴ میلادی بر می‌گردد، اظهار داشت: متاسفانه از این تبادل، آثار آنچنان مکتوبی به جای نمانده اما بعد از رنسانس، فرانسه در شمار اولین کشورهایی بود که در زمره شناخت و ترجمه زبان و ادبیات فارسی قرار می گیرد.
وی افزود: در فرانسه زبان فارسی و ترجمه های آثار آن از قرون ۱۶ به بعد میلادی قوت بیشتری به خود می گیرد تا در قرن ۱۷ میلادی به طور رسمی نیز سه نفر به عنوان فرستاده به ایران برای فراگیری زبان فارسی اعزام می شوند، روندی که با علاقه به ترجمه شعر و ادب فارسی تا قرن هجدهم ادامه می یابد تا در این قرن نیز تاسیس مدرسه زبانهای شرقی که زبان فارسی به طور رسمی در آنجا تدریس می شد را نقطه عطفی در روابط بین فرهنگی دو کشور بدانیم، آنهم در دوره ای که مجموعه آموزش دستور فارسی تقریبا مدون شده و البته زبان فارسی به عنوان یک زبان دیپلماتیک نیز نقش برجسته ای در روابط دو کشور ایفا می کند.
شعر و ادب فارسی زبان رسمی دربار در برخی کشورها بوده است
پروفسور بیک باغبان، استاد ممتاز دانشگاه استراسبورگ فرانسه و رئیس مرکز دانشگاهی مطالعات و تحقیقات ایرانی آلزاس فرانسه با تاکید بر اهمیت موضوع ایران و اولویت شناخت دقیق از آن در خصوص هر گونه تبادل بین فرهنگی به تبیین جایگاه ایران پرداخت.
وی با توصیف کشور ایران در جهان کنونی و گذشته آن و اشاره به شخصیتها، دانشمندان، فیلسوفان و شاعران فارسی و نقش آنان در تاریخ جهان، ارتباط ایرانیان در عرصه های مختلف با اروپا را در موضوعاتی نظیر تبادلات هنری، دینی و ادبی و علمی در قرنهای مختلف قبل و بعد از اسلام را بسیار مهم توصیف کرد و بیان داشت: شعر و ادب فارسی در قرون متمادی در بسیاری از سرزمینها رونق دارد و حتی در برخی دوره ها و در سایر کشورها به عنوان زبان ادبی و حتی رسمیِ دربار شناخته می شود.
بیک باغبان با توصیف تاریخی این موضوع در خصوص چشم انداز آتی زبان فارسی در جهان گفت: وظیفه همگانی است که در جهت توسعه این زبان و فرهنگ کوشا باشیم آنچنان که توسعه آموزش زبان فارسی باید مورد حمایت قرار گیرد و مراکزی که به این کار می پردازند نیز باید تقویت شوند.
زبان خوانشی از فرهنگ و ارزش های یک ملت است
فریده علوی، استاد زبان و ادبیات فرانسه دانشگاه تهران سخنران بعدی این برنامه، بخش نخست سخنان خود را به نقش و اهمیت ترجمه در موضوع گفتگوی های بین فرهنگی اختصاص داد.
وی با تاکید بر موضوع ترجمه که در یک گفتگوی بین فرهنگی و بین المللی ضروری می باشد بر مسئله هویت که از طریق ترجمه نیز از فرهنگی به فرهنگ دیگری نیز انتقال می یابد در این زمینه تاکید کرده و افزود: در این باره باید علاوه بر فهماندن و اشاعه یک فرهنگ به صورت متقابل آن فرهنگ را نیز درک کنیم و اساسا بدون گفتگو انسان به سمت انزوا پیش می رود و در جهالت باقی خواهد ماند، به گفته ابن رشد جهل منشا ترس، ترس منشا نفرت و نفرت منشا خشونت است! بنابراین از این حیث گفتگو یک ضرورت مهم تلقی می شود و در این بین نقش مهم زبان که معرف تاریخ هر قوم و بیانگر ویژگی های آنانست تنها یک ابزار ارتباطات محسوب نمی شود بلکه خوانشی از فرهنگ، هویت و ارزشهای یک ملت خواهد بود.
وی همچنین در این قسمت از سخنان خود با اشاره به رابطه بین فرهنگی ایران و فرانسه از ورای ترجمه به تاریخچه این موضوع در کشور فرانسه پرداخت.
ترجمه آثار سعدی و نقش آن در روابط فرهنگی بخش دیگری از سخنان فریده علوی بود که از منظر وی نقش ترجمه آثار سعدی و بیان اشعار او که غالبا حامل مضامین نوع دوستی و محبت و همدلی با یکدیگر است یکی از شاهدان مثالیست که امروزه و در شرایط کنونی همه گیری جهانی کرونا می توان در این زمینه بدان اشاره کرد.
وی با توصیف خانواده سعدی کارنو و فرانسوا سعدی کارنو رئیس جمهور کشور فرانسه که به موجب عشق و علاقه به زبان و ادبیات فارسی و سعدی این نام را برگزیده بودند آنرا یکی از مصداقها بارز تاثیرات شعر و ادب فارسی نزد فرانسویان دانست.
علوی همچنین افزود: سعدی و آثار او از نمونه های اعلایی هستند که در موضوع گفتگوی بین فرهنگی می توان مطرح کرد که به صورت ماندگار در این عرصه حتی با گذشت جنگهای مذهبی، سقوط سلطنت ها و تحولات و انقلابهای فرهنگی سیاسی هنری، جنگ جهانی، به جاودانگی او خدشه ای وارد نشده آنجا که او توانسته است بین خود با دیگران این گفتگو و ارتباط مستمر را برقرار کند.
ادبیات باید آموزش همراه با لذت باشد
محمد زیار، شاعر، مترجم، استاد زبان و ادبیات فرانسه و رئیس دانشکده زبانهای خارجی دانشگاه آزاد تهران مرکز سخنرانی بعدی این وبینار در بخش اول سخنان خود نیز به موضوع اهمیت ترجمه و بویژه آثار حافظ پرداخت.
وی افزود: از آنجا که در سفرنامه ها ی مستشرقین نیز نام حافظ همواره به همراه سایر شاعران بلند آوازه ایرنی به میان آمده است این پرسش به میان می آید چرا در امر ترجمه به اندازه سعدی و همزمان با او به آثار حافظ پرداخته نشده و اینکه چرا اشعارحافظ با یک تاخیر زمانی به ترجمه در آمدند؟ در مرتبه اهمیت به ترجمه آثار فارسی در سیر زمانی ابتدا سعدی قرار دارد چون اساسا روح حاکم بر اشعار او انطباق بیشتری با جنبه های کلاسیک داشت و البته در این بین نیز ابتدا بوستان و گلستان او به ترجمه در آمد و این بدان علت بود که این دو اثر پاسخ گوی نیاز کلاسیک ها بود و از این منظر که ادبیات می بایست همزمان آموزش و در عین حال لذت بردن باشد حکایات سعدی این موضوع را به خوبی پوشش می دهد و منطبق با شرایط آنان بود.
زیار ادامه داد: اما از سوی دیگر و بعد ها باید دانست که حافظ با رومانتیک ها قرابت بیشتری دارد و اولین بار ۱۳ غزل حافظ از یک نسخه انگلیسی به فرانسه ترجمه شد و در پایان قرن ۱۹ مجموعه کاملتری به همراه ترجمه و تفسیر از ان انتشار یافت. وی با توصیف سیر تحول ترجمه حافظ به چگونگی تکامل و کمال ترجمه اشعار حافظ از ابتدا تا به انتها پرداخت.
ادبیات فارسی حامل پیام های جهانی است
در ادامه پروفسور ریشارد نیز در خصوص نقش ترجمه آثار فارسی به فرانسه در روابط فرهنگی ایران و فرانسه در سالهای اخیر و در آینده افزود: تکنیک های ترجمه پیشرفتهای زیادی داشته هر چند آثار فراوانی از فارسی به فرانسه ترجمه شده اما در عین حال ناکافی است چراکه ادبیات فارسی یک ادبیات جهانی است و حامل ارزشها و پیامهای جهانی است و در این زمینه نیز کیفیت ترجمه را نیز باید هر چه بیشتر ارتقا بخشید.
دکتر زیار در این باره و در خصوص آخرین اثر خود که در حال نگارش است نیز بیان داشت: در خصوص تاریخچه ترجمه قرن هجدهم یک قرن طلایی در ترجمه آثار فارسی به فرانسه می باشد اما در قرن بیستم این روند کاهش پیدا می کند ولی با این حال در این میان تولد دیگری روی می دهد که می توانم آن را ادبیات فارسیِ کلام فرانسوی بنامم. به عبارت دیگر ایرانیانی که به زبان فرانسه می نویسند و تالیف دارند یعنی ادبیات فارسی از زبان فرانسه، موضوعی که در درون خود نیز موجب انتقال فرهنگ ایرانی در قالب نوشته های فرانسوی می شود.
زیار در موضوع این وبینار همچنین بیان داشت: یکی از ابتکارات می تواند آثار سینمایی باشند که از آثار بزرگ ادبی فارسی اقتباس شده باشند مانند شاهنامه و یا حکایت سعدی که در گفتگوهای فرهنگی بین ایران و سایر کشور ها بسیار سودمند خواهند بود.
در انتهای این برنامه پروفسور بیک باغبان با اشاره به اهمیت موضوع آموزش زبان فارسی در کشور فرانسه به فعالیتهای سالیان اخیر خود تا پیش از بازنشستگی در دانشگاه استراسبورگ و سپس راه اندازی مرکز دانشگاهی مطالعات و پژوهش‌های ایرانی در آلزاس پرداخت و با اشاره به نقش موثر بنیاد سعدی به عنوان متولی آموزش زبان فارسی در جهان و همکاریهای این مرکز دانشگاهی با بنیاد سعدی بر ادامه آنها تاکید کرد.
این برنامه در پایان با پرسش و پاسخ حاضرین خاتمه یافت.
نظر شما