توسعه کشت دانه‌های روغنی از جمله "کنجد، گل آفتابگردان، گلرنگ" و به خصوص "کلزا" به عنوان یکی از محورهای مهم خودکفایی در تولید و تامین امنیت غذایی کشور در شرایطی مورد تاکید سیاستگذاران می‌باشد که هم‌اینک افزون بر ۸۰ درصد دانه‌های روغنی مورد نیاز ایران وابسته به واردات است.
امنیت غذایی در حالی مقوله‌ای بسیار مهم و یکی از ارکان توسعه پایدار است که جمعیت نزدیک به هشت میلیارد نفری جهان تا سال ۲۱۰۰ میلادی به ۱۱ میلیارد نفر خواهد رسید و این امر نیازی انفجارگونه را در حوزه تولید، تامین و توزیع غذا پیش روی بشر در همه کشورها می‌گذارد.
چنانکه تحلیل ها نشان می‌دهد تا سال ۲۰۵۰ میلادی نیاز به محصولات کشاورزی در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا ۱۵۰ درصد بیشتر از اینک می‌شود، تحلیلی که نتیجه آن تاکید حیاتی بر برنامه‌ریزی فوری و دقیق برای رفع نیاز به غذا از طریق کشاورزی است.
"روغن خوراکی" در این میان از اقلام اساسی و نیازهای ضروری در فهرست غذایی بشر محسوب می‌شود لذا تولید محصولاتی همچون دانه‌های روغنی در کشورمان برای تامین نیاز ایرانیان، علاوه بر پاسداری از امنیت غذایی می‌تواند تولید داخلی ملی را در راستای اقتصاد مقاومتی و به سمت خودکفایی هدایت نماید.
بر همین اساس کشت دانه روغنی "کاملینا" با ویژگیهایی همچون کم‌آب‌بری، در کنار کشت دیگر انواع دانه‌های روغنی به صورت جدی در دستور کار وزارت جهاد کشاورزی دولت جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته و بارقه‌ای از امید را در عرصه خودکفایی روغن خوراکی برانگیخته است.
با توجه به طرح کشت دانه‌های روغنی همزمان با پدیده کم‌آبی و وقوع خشکسالیهای ممتد، کشت "کاملینا" می‌تواند دروازه جدیدی را به روی کشور در زمینه تولید داخلی روغن خوراکی بگشاید.
کاملینا با نیاز آبی کمتر از دیگر دانه‌های روغنی
دانه‌های روغنی در بین محصولات زراعی از اهمیتی خاصی برخوردارند بطوری که پس از غلات دومین منبع غذا در جهان محسوب می‌شوند.
در این میان "کاملینا یا کتان‌کش" گیاهی است که کشت آن ظرف سالهای اخیر به عنوان یک دانه روغنی در ایران آغاز شده است
گرچه روغن نباتی بیشتر از فرآوری دانه‌های روغنی نظیر سویا، آفتابگردان، پنبه دانه، بادام زمینی و کلزا به دست می‌آید اما اینها نیاز آبی بالایی دارند و کشت آنها از ابعاد گوناگون همچون شرایط کشت و وضعیت اقلیمی با محدودیتهایی روبرو است.
مهمترین مزیتهای گیاه دارویی روغنی کاملینا که از جمله نباتاتی است که سالهای اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده "قابلیت کشت پاییزه و برداشت در اواخر فروردین، نیاز آبی کم، سازگاری بهتر با تغییرات اقلیمی منطقه، مقاومت فوق‌العاده در برابر خشکی و سرمای بهاره، حساسیت کمتر به آفات و نداشتن حساسیت به ریزش محصول در زمان برداشت" است.
این گیاه مقاومت بالایی نسبت به آفات رایج در میان دانه‌های روغنی همچون "سوسک گرده‌خوار" دارد. ظرفیت عملکرد تولیدی کاملینا نیز به اثبات رسیده لذا به عنوان گزینه مناسب در تناوب با غلات دانه‌ریز مطرح شده که میانگین کنونی تولید آن در کشورهای اروپایی دو تا ۲.۵ تن در هکتار است.
نظر به تاریخچه محدود کشت آن در ایران، برداشت کنونی کاملینا از مزارع کشورمان عملکرد یک تا یک و نیم تن در هکتار بوده است.
مجری طرح ملی کشت گیاه کاملینا در ایران می گوید: روغن گیاه کاملینا جزو کیفی‌ترین روغنها محسوب می‌شود زیرا مرکب از ۴۰ درصد امگا ۳ و ۲۰ درصد امگا ۶ بوده و ۹۵ درصد اسیدهای چرب اشباع مفید، در روغن آن موجود است.
دانیال کهریزی افزود: به همین خاطر، روغن حاصل از گیاه کاملینا علاوه بر مصرف خوراکی، کاربرد دارویی نیز دارد زیرا خاصیت ضدسرطانی آن به اثبات رسیده است.
وی ادامه داد: کنجاله کاملینا نیز می‌تواند به عنوان خوراک مناسب دام، طیور و آبزیان مورد استفاده قرار گیرد.
مجری طرح ملی کشت گیاه کاملینا در ایران گفت: این گیاه در برابر سرما، گرما، خشکی، شوری خاک، آفتهای نباتات و امراض گیاهی بسیار مقاوم است.
وی به کاشت و برداشت سابقه‌دار کاملینا در قاره اروپا اشاره و بیان کرد: این گیاه به روشهای علمی اصلاح و بومی‌سازی شده ظرف سالهای اخیر با همکاری مراکز تحقیقاتی و دانشکده‌های کشاورزی در استانهای مختلف ایران کشت شده و سازگاری آن در دیمزارهای کشورمان به اثبات رسیده است.
کهریزی به امکان تولید بذر دانه روغنی کاملینا در داخل کشور نیز اشاره و بیان کرد: برای خرید بذر کشت کاملینا هر سال نیاز به واردات نخواهیم داشت که این موضوع هزینه‌های تولید را کاهش خواهد داد لذا با توجه به وارداتی بودن درصد بالایی از روغن خوراکی، همین مزیت توسعه کشت کاملینا را به عنوان یک گیاه روغنی در ایران توجیه می‌کند.
وی افزود: با توجه به ویژگیهای مهم کاملینا همچون نیاز به آب کم، کشت پاییزه و سازگاری با اقلیم منطقه، می‌توان امیدوار بود توسعه کشت این گیاه گامی موثر در جهت اقتصادی‌شدن کشاورزی و ایجاد اشتغال پایدار نیز باشد.
مجری طرح ملی کشت گیاه کاملینا در ایران گفت: در صورتی که بازار مصرف این دانه روغنی هم تامین فراهم آید ظرفیت توسعه کاشت آن به خوبی در سطح کشور مهیا است.
دو هزار هکتار سطح زیرکشت
مجموع ویژگیهای مثبت گیاه روغنی کاملینا و با توجه به منویات موکد مقام معظم رهبری در مورد تلاش مسوولان برای خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی موجب شده تا به نوعی در زمره اولویتهای وزارت جهاد کشاورزی قرار گیرد.
وزیر جهاد کشاورزی اخیرا بر کشت گیاه کاملینا در سطح دو هزار هکتار از مزارع کشور تاکید اجرای کامل آن را برای سطوح ابلاغی زیر کشت در استانها بااهمیت توصیف کزده است.
کاظم خاوازی افزود: باید اجازه داد گیاهان روغنی مانند کاملینا و کنجد جای خود را در تقویم زراعی ایران باز کنند.
وی ادامه داد: وزارت جهاد کشاورزی به عنوان تامین کننده امنیت غذایی کشور می‌بایست بطور جدی وارد عمل در این خصوص شود.
وزیر جهاد کشاورزی گفت: در شرایط سخت کنونی که چشم مردم برای تولید مواد غذایی به وزات جها کشاورزی دوخته شده، این وزارتخانه نیز با تمام توان به این عرصه ورود پیدا می‌کند.
خراسان رضوی پیشتاز کشت گیاهان روغنی، مجری شایسته طرح کاملینا
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: در راستای توسعه کشت دانه‌های روغنی با توجه به وابستگی شدید کشور به واردات روغن، چند سالی است که توسعه کشت گیاهان روغنی بطور جد در دستور کار قرار گرفته است.
غلامحسین ساربان افزود: پس از توجه جدی به کشت دانه‌های روغنی "کلزا، گلرنگ و کنجد" هم‌اینک موضوع کشت دانه روغنی کاملینا نیز مورد توجه قرار گرفته است.
وی به پیشتازی همیشگی خراسان رضوی در توسعه کشت دانه‌های روغنی در کشور اشاره و بیان کرد: امسال ۲۲ هکتار کشت کاملینا برای دومین سال متوالی در خراسان رضوی اجرایی شد که استقبال خوب کشاورزان خراسانی را نیر در پی داشت.
معاون سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی عملکرد محصول کاملینا را در هر هکتار در این استان دو تن ذکر و بیان کرد: قیمت هر کیلوگرم بذر این دانه روغنی ۲۵۰ هزار ریال است و فرآوری هر کیلوگرم از این دانه ۲۹ تا ۴۰ درصد روغن تولید می‌کند.
وی گفت: حجم قطعی کنونی روغنگری از دانه کاملینا در خراسان رضوی ۳۲ درصد است.
حمایت کشاورز، لازمه گسترش و جهش تولید
ساربان در ادامه گفتگو با خبرنگار ایرنا افزود: باید برای گسترش کشت گیاه کاملینا از کشاورزان حمایت شود بطوری که به عنوان مثال اشتباهاتی که در زمینه خرید تضمینی محصول کلزا و تاخیر در پرداخت طلب کشاورزان رخ داد، در خصوص دانه روغنی جدید تکرار نشود.
ساربان ادامه داد: همچنین می‌بایست با تامین بهنگام بذر کاملینا و تشویق حمایتگرانه کشاورزان، نسبت به ترویج و توسعه کشت این گیاه و دیگر دانه‌های روغنی اقدام شود.
وی گفت: خودکفایی ملی در تولید روغن خوراکی نیازمند همت والای بخش کشاورزی و لازمه آن حمایت همه‌جانبه از کشاورزان است.
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی افزود: استان قدس رضوی امسال در خصوص خرید دانه روغنی کلزا همکاری خوبی انجام داد و با مسوولیت "شرکت کشاورزی رضوی" قرار شد این محصول با قیمت بالاتری از کشاورزان خراسانی خریداری شود.
وی ادامه داد: تجربه تلخ پارسال در خصوص کلزا با وجود خرید ۱۰ هزار و ۱۰۰ تن محصول توسط شرکت بازرگانی دولتی ایران حاصل تاخیر ۷۰ روز در پرداخت مزد کشاورزان بود.
ساربان گفت: در صورتی که خرید اینگونه محصولات مهم کشاورزی از شکل دولتی آن خارج شده و مسوولیت عملی کار به کارخانه‌های روغن‌کشی واگذار شود قیمت واقعی کلزا و دیگر دانه‌های روغنی بهتر کشف می‌شود.
وی افزود: دولت می‌بایست همزمان با چنین اقدامی نسبت به فرهنگ‌سازی برای مصرف و مدیریت و حمایت از کاشت، داشت و برداشت اقدام نماید.
نظر شما