سمنانی‌سرایان معاصر را بیشتر بشناسیم

به گزارش ایرنا، زبان و گویش‌های محلی هر منطقه بخشی از ریشه‌های فرهنگی آن منطقه است که گاهی تاریخ قرن‌های متمادی را در خود نهفته دارد. 

ماندگاری زبان فارسی در گرو ماندگاری این گویش‌ها و زبان‌های محلی است، زیرا گویش‌ها و زبان‌های محلی یکی از منابع مهم تغذیه زبان فارسی و سرشار از واژه‌هایی هستند که می‌تواند جایگزین واژه‌های بیگانه رایج شود.

یکی از اقدامات پرفایده در راستای نگهداری و حفظ زبان‌های محلی، خلق آثار مکتوب نثر و یا نظم به این زبان یا گویش‌هاست.

«سمنانی سرایان معاصر» کتابی از گزیده آثار ادبی نثر و نظم ۲۴ نفر از ادیبان معاصر سمنانی‌زبان به همراه معنای فارسی آن است که به کوشش محمدحسن جواهری گردآوری شد.

در این کتاب همچنین زندگی‌نامه و شرح حال کوتاهی از هر شاعر نوشته شده و پرویز پژوم شریعتی نیز آواهای زبان سمنانی را در ابتدای کتاب نگاشته و آذرخش جواهری ویراستار این کتاب است.

برشی از کتاب

قافیه‌هایی که در فرهنگ عامه کم رنگند هم چون (آکله - akela یعنی خوره و جزام، مله mala محلات ثلاث سمنان، کامله Kamela - کامل و درست و ...) شعر را به سوی سخته شدن و زبر کردن پیش می برد، در نتیجه امکان استفاده از سهل ممتنع، کم و گاه ناممکن شده است، با دوری از سمنان، در فضایی که با گویش تنگاتنگ در رابطه نیست و پارسی تکلم کردن، بی شک این اتفاق می افتد.

استفاده از آرایه های ادبی در اشعار اولیه پناهی کم رنگ است و بیشتر در سطح زبان در حرکت می باشد.

ته دل آتش مره، ای ناکم اگر   (ta del āteš mērē, i nāköm ager) 

دلت آتش می گیرد، اگر ذرهای

غمی هُشتون تره بایون دد جان  (qami höštön tara bāyūn dada jān)

غم خود را به تو بگویم، برادر جان

زندگی پی، ایه عمری بتتون (zandegi pi,iya ömri betetūn)

به دنبال زندگی عمری دویدم

هنه آرو ژو هوایون دد جان ((hane ārū žö hevāyun dada jān

امروز، همچنان در آرزوی آن هستم

ترانه های تغزلی او به این گویش رویکردی دیگر دارد. گرایشی به سوی شعر فاخر سمنانی، هرچند تعابیر آن در شعر پارسی به فراوانی به چشم می خورند و بار فولکوریک در آنان کمرنگ است.

درباره نگارنده

جواهری، شاعر، نقاش و داستان‌نویس حوزه کودکان در سال ۱۳۳۶ در سمنان متولد شد. پدر و مادرش هر دو هنرمند و موسیقی‌شناس بودند. وی دانش‌آموخته رشته اتومکانیک و از نقاشان نسل دوم نوگرا است.

پژوم شریعتی نیز عضو انجمن فرهنگ و گویش‌های کومش (استان سمنان) بود و نقش مهمی در معرفی و شناخت زبان و گویش‌های سمنانی داشت. وی با نگارش کتاب مشترکی با خالصی، دیگر پژوهشگر فرهنگ بومی سمنان، زمینه تدریس زبان و گویش سمنانی در دانشگاه های این استان را فراهم کرد.

مجموعه دوجلدی واژه‌نامه زبان باستانی سمنانی، «آداب نگارش زبان سمنانی» دستور زبان سمنانی، «تاریخچه دوهزار ساله گویش باستانی سمنانی»، «فرهنگ لغت سمنانی»، داستان آفرینش و تاریخ اساطیری ایران در باورهای کهن ایرانی، از شاخص‌ترین کتاب های منتشر شده مرحوم پرویز پژوم شریعتی است.