روح و روان نصف جهان خسته در کشاکش آلودگی هوا

به گزارش ایرنا، بسیاری از پزشکان و کارشناسان توسعه پایدار معتقدند که قطع زنجیره آلودگی هوا در کشور علاوه بر علت‌یابی علمی و اصولی و شفافیت در اعلام عمومی ، نیازمند اختصاص سازمان موقت مخصوص برای این امر حیاتی است.

 هوای کلانشهر اصفهان از ابتدا تا ۲۱ دی به مدت ۹ روز در وضعیت ناسالم برای عموم و هفت روز در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت بطوریکه روزهای دهم و یازدهم دی بمنظور حفظ سلامت عمومی و کاهش تماس با آلاینده‌ها به تعطیلی کلانشهر اصفهان و بسیاری از شهرستانهای استان منجر شد.

با توجه به اینکه آلودگی هوا یکی از چالش‌های اساسی کلانشهر اصفهان و شهرهای صنعتی اطراف آن است، کارشناسان تاکید دارند برای برون‌رفت از وضع موجود باید تدابیر اصولی اندیشید و برنامه‌های عملیاتی و راهکارهایی بر اساس تحقیقات علمی و دقیق در پیش گرفت.

بر اساس گزارش مرکز ملی تغییر هوا و اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست، اصفهان در بین هشت کلانشهر ایران (شامل تهران، اصفهان، مشهد، تبریز، کرج، اهواز، شیراز و اراک) رتبه نخست آلودگی هوا را دارد.

عوامل متعددی در سال‌های گذشته برای منشا آلودگی هوای اصفهان نام برده شد از جمله آن می‌توان به صنایع بزرگ و کوچک آلاینده، کانون‌های گرد و غبار در مناطق کویری داخل و خارج استان، خشکی رودخانه زاینده رود و تالاب بین المللی گاوخونی، تردد خودروهای دودزا، افزایش خودروهای تک سرنشین، استفاده از سوخت مازوت و استفاده از وسایل گرمایشی گازسوز اشاره کرد.

با توجه به مطالب منتشره در  شبکه‌های اجتماعی که یکی از دلایل احتمالی تشدید آلودگی هوا  با وجود حدود ۶۵۰ معدن فعال، ۲ هزار واحد سنگبری، ۶۰۰ واحد سنتی تولید آجر، ۷۲ شهرک صنعتی و ۲ میلیون خودرو  در استان، استفاده برخی از صنایع از سوخت مازوت عنوان کردند این موضوع از سوی مسوولان ذیربط رد شده است.

در این پیوند مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت: هیچ مجوزی برای استفاده از مازوت به عنوان سوخت در صنایع و نیروگاه‌های استان صادر نشده است و در صورت گزارش تخلف‌های احتمالی در این زمینه با آن برخورد جدی می‌شود.

منصور شیشه فروش در گفت و گو با ایرنا افزود: با وجود افزایش کم سابقه مصرف گاز در استان در روزهای اخیر و بروز برخی محدودیت ها برای توزیع گاز در بین برخی صنایع و نیروگاه ها اما هیچ اجازه ای برای استفاده از مازوت بدلیل شرایط آلودگی اصفهان داده نشده است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان همچنین از آغاز اجرای هشت طرح عملیاتی و پیشگیرانه برای کاهش آلودگی هوای این استان خبر داد و گفت  این  طرح‌ها و اقدامات متناسب بطور فراگیر در بخش‌های مختلف اجرا و عملیاتی می‌شود تا با مشارکت همه نهادها و مردم شاهد کم شدن آلاینده‌ها باشیم.

مدیرعامل شرکت تولید نیروی برق اصفهان نیز با تاکید بر اینکه تا امروز در نیروگاه های اصفهان و شهید منتظری از سوخت مازوت استفاده نشد، تصریح کرد: با وجودی که با کاهش ۵۰ درصدی توزیع گاز طبیعی در روزهای اخیر مواجه بودیم اما پلمب مشعل های مازوت سوز در این ۲ واحد شکسته نشده است.

سعید محسنی در گفت و گو با ایرنا  افزود: هفته گذشته نیز تعدادی از مسوولان قضایی و اجرایی از جمله دادستان، مدیرکل حفاظت محیط زیست و مدیرکل مدیریت بحران استان از نیروگاه های اصفهان و شهید محمد منتظری بازدید کردند و با تایید پلمب والوهای مازوت این نیروگاه‌ها از مصرف نشدن مازوت در فرآیند تولید برق اطمینان یافتند.

تاکید بر اطلاع‌رسانی شفاف درباره علت آلودگی هوا

در این راستا جمعی از اعضای جامعه پزشکی استان در نامه‌ای خطاب به استاندار اصفهان خواهان رسیدگی فوری مسوولان به موضوع آلودگی هوا و درخواست بررسی و اطلاع رسانی شفاف به مردم شدند.

نویسندگان این نامه با یادآوری اینکه آلودگی هوای اصفهان طی هفته‌های اخیر، به وضعیت بسیار خطرناکی رسیده و متاسفانه طی سالهای گذشته نیز اصفهان همواره با این معضل روبرو بوده است، گفتند: به نظر می‌رسد اقدامات انجام شده تاکنون نتیجه‌ قابل قبولی نداشته است.

آنان در این نامه تصریح کردند: از طرفی کاهش نیافتن آلودگی هوا با وجود تعطیلی مدارس و مراکز آموزشی و کاهش تردد خودروها نسبت به سنوات قبل، بیانگر  شفاف نبودن گزارش های کارشناسی پیشین و توجیه نادرست علت اصلی آلودگی بوده و فاش شدن استفاده از مازوت بعنوان سوخت در بعضی کارخانه ها بر اساس گفته‌های نمایندگان مجلس و رییس سازمان حفاظت محیط زیست موید این نبود شفافیت است که لازم است در اسرع وقت نسبت به توقف این روند غیر علمی و غیر اخلاقی اقدام  شود.

آلودگی هوا سلامت شهروندان تهدید کرده است

جامعه پزشکی استان با اظهار تاسف از اینکه شاخص آلودگی در بعضی ساعت حتی به بالای ۲۰۰ هم رسیده است‌ بیان داشتند: این وضع نه تنها سلامت شهروندان را در معرض خطر جدی قرار می‌دهد بلکه تاثیرات خود را بر نسلهای آینده نیز برجا خواهد گذاشت.

آنها، تشدید عفونتهای حاد تنفسی( که به ویژه با توجه به شیوع بالای بیماری کووید ۱۹ در کشور، می‌تواند بحران را عمیق تر کند)، بیماری مزمن انسدادی ریه، سرطان ریه، جهش‌های ژنتیکی که می تواند فرد را مستعد انواع بدخیمی‌ها کند، افزایش غلظت خون که پیامد آن می‌تواند افزایش سکته‌های قلبی و مغزی باشد، سقط جنین، مرده‌زایی، تاثیرات روحی روانی از عوارض بسیار خطرناک آلودگی هوا و آثار جبران‌ناپذیر آن است.

جامعه پزشکی استان در پایان از استاندار درخواست کردند با رسیدگی عاجل به این موضوع، اجازه ندهد که سلامت شهروندان بیش از این در معرض آسیب قرار گیرد.

ضرورت تاسیس سازمان مربوط

مدرس مدیریت توسعه و توسعه پایدار دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان گفت: قطع زنجیره چالشهای زیست محیطی به ویژه آلودگی هوا، خشکسالی، سیل، فرونشست زمین، زلزله و چنین موارد مهمی نیازمند تاسیس وزارتخانه و یا سازمانی جدید با عنوان محیط زیست و توسعه پایدار است.

رضا اسماعیلی روز شنبه در گفت و گو با ایرنا افزود: به لحاظ مدیریتی و سازمانی در ایران کوچک‌ترین سیستم برای مدیریت محیط زیست در نظر گرفته شده است در حالی که برحسب وظایف متناسب با شدت مشکلات این حوزه باید پارلمان و دولت وزراتخانه یا سازمانی جدیدی را به این امر اختصاص دهند.

وی اضافه کرد: این موضوع باید توسط نمایندگان مجلس یا در قالب لایحه به دولت عرضه شود تا بتوان تداوم مساله و زنجیره مشکل را قطع و یا کاهش داد.

تعطیلی راهبرد اصولی نیست 

این پژوهشگر اجتماعی با بیان اینکه توسعه پایدار به عنوان ضرورتی حیاتی در حد نان شب و برقراری سلامت نیازمند کشتیبان دیگر و در نظر گرفتن سازمانی دیگر است گفت: ۱۰ سالی است که سیاستمداران و دولتمردان کشور در مواجهه با مشکلات زیست محیطی از جمله آلودگی هوا از راهبرد تعطیلی استفاده می‌کنند.

وی با بیان اینکه تلازم زمانی تعطیلات با زمانهای آلودگی بیشتر در آذر و دی روی میدهد گفت: این روند در دولت دوازدهم نیز همانند دولت قبلی در زمان افزایش آلودگی هوا و در شرایط جدید کرونایی نیز همچنان از همان الگو استفاده می‌شود.

مدرس مدیریت توسعه و توسعه پایدار دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان افزود: آنچه یکسان است باقی ماندن مساله و تداوم مشکل آلودگی در شهرهای بزرگ و صنعتی است.

وی با بیان اینکه یکی از هنرهای ایرانیان حفظ مساله در مدت طولانی است گفت: به طوری که مشکل امروز ما در حوزه‌های مختلف با مشکل ۳۰ سال پیش به لحاظ ماهیت تغییر چندانی نیافته اگرچه شدت مشکل افزایش یافته است.

اسماعیلی با اشاره به اینکه بتازگی سیستم قضایی هم به جمع متولیان رفع مشکل آلودگی هوا اضافه شده و پدیده زیست محیطی را می‌خواهد کیفری کند گفت: برآیند این روش‌ها تشدید و پیچیده‌تر شدن مشکل زیست محیطی و توسعه پایدار است.

وی، مشکل اصلی را رعایت نکردن قانون استقرار صنایع در فاصله ۱۲۰ کیلومتری شهرهای بزرگ و کم کردن فاصله به ۵۰ کیلومتر عنوان کرد و گفت: از نظر مکان‌یابی صنایع کم‌ترین اطلاعات جغرافیایی لحاظ نشده است و آن جهت وزش باد است زیرا اکثر بادها از غرب به شرق می‌وزد و بسیاری از کارخانه‌ها در بخش غربی شهرها ساخته شده است.

 تاثیر جدی آلودگی هوا بر جان و روح مردم 

عضو هیات مدیره مجمع خیرین بهداشت و سلامت اصفهان با اشاره به پیامدهای آلودگی هوا در کلانشهر اصفهان گفت: آلاینده‌های جوی بر جسم و روح مردم این شهر تاثیر گذاشته است.

مرتضی میرلوحی در گفت و گو با ایرنا افزود: امروز در سومین هفته متوالی قرار داریم که هوای اصفهان و تعدادی از شهرهای اطراف به شدت آلوده است و ایستگاه‌های نمایش آلودگی در بسیاری از روزها به رنگ قرمز و نارنجی هستند.

وی اضافه کرد: هرچند اصفهان سالهاست با این وضعیت تکراری روبرو است و چاره‌ای اساسی و به ویژه تاثیرگذار برای رفع آن تاکنون اندیشیده نشده است.

میرلوحی به مردم توصیه کرد که با توجه به عواقب، عوارض و اثرات کوتاه مدت و مدت بلندمدت آلودگی هوا و همراه گشتن با ویروس کرونا با جدیت مراقب سلامتی خود و اطرافیانشان باشند.

ضرورت اتخاذ تدابیر فوری  

عضو هیات مدیره مجمع خیرین بهداشت و سلامت اصفهان از رسانه‌ها درخواست کرد که نسبت به اطلاع‌رسانی سریع وشفاف درباره روزهای آلوده، شدت آلودگی و توصیه‌ها به مردم کوتاهی نکنند زیرا خروج از منزل در این شرایط برای افراد دارای بیماری پیش‌زمینه‌ای، سالمندان کودکان، زنان باردار و دیگر اقشار جامعه به شدت خطرناک است.

وی از مسوولان خواست تا چاره‌ای اساسی و فوری برای رسیدگی به معضل آلودگی هوا که خشکی زاینده‌رود در آن بی‌تاثیر نیست بیندیشند زیرا آستانه تحمل مردم در این شرایط شیوع ویروس کرونا به شدت پایین آمده و بار بیماری‌های ناشی از ۲ وضعیت بسیار بالاست.

با وجودی که در سال‌های گذشته برنامه های مختلفی برای مقابله با این پدیده از جمله طرح جامع کاهش آلودگی هوای اصفهان اجرا شد اما به گفته کارشناسان، اجرا نشدن مصوبه‌ها و نبود مدیریت یکپارچه و تحقیقات علمی جامع و کامل برای حل آلودگی هوا باعث شد تا این کلانشهر هرچه بیشتر در سیاهه آلودگی هوا فرو رود و وضع آنقدر بغرنج شود که تعطیلات ناشی از همه گیری بیماری کووید ۱۹ در سال جاری نتوانست این غول سیاه را سر جای خود بنشاند.

 مدرس علوم ارتباطات دانشگاه جامع علمی کاربردی استان اصفهان گفت:رسانه‌ها، به ویژه رسانه‌های اجتماعی باید الهام بخش مردم در راستای تشکیل کمپین‌ها و طرح‌های کاهنده آلودگی هوا و ایجاد آگاهی از اجرای قانون‌های مبارزه با این معضل باشند و مردم را از دلایل و منابع آلاینده هوا آگاه سازند.

معصومه رشیدی در گفت و گو با ایرنا افزود: رسانه‌ها، نقش مهمی در همکاری میان نهادهای مختلف دولتی و غیر دولتی در زمینه کاهش آلودگی هوا، انجام فعالیت سازمان یافته در جهت آموزش، افزایش دانش درباره تهدیدهای منابع آلوده کننده هوا و ایجاد آگاهی از اجرای قانون‌های مبارزه با این معضل دارند.

وی خاطرنشان کرد: بسیاری از افراد در شهرهای با آلودگی بسیار زیاد، از دلایل و تأثیرات جدی آلودگی هوا آگاه نیستند و این می‌تواند تا حدودی مربوط به پوشش رسانه‌ای باشد که منعکس کننده شواهد و مدارک جاری نیست.

رشیدی اضافه کرد: امروزه جهان با مشکلات زیست محیطی متفاوتی مانند تغییرات آب و هوایی، کاهش لایه ازن، گسترش کویرها، گرم شدن کره زمین، انقراض گونه‌های حیاتی و از میان رفتن جنگل‌ها روبرو است که بسیاری از آنها از رفتارهای غیرمسوولانه نسبت به محیط زیست ناشی می‌شود.  

به گفته رشیدی آلودگی هوا، یکی از مهمترین مسائل زیست محیطی است که نه تنها سلامت انسان بلکه همه موجودات زنده را به خطر می‌اندازد و این آلودگی زمانی رخ می‌دهد که غلظت گازها و ذرات مضر در هوای تنفسی آنها افزایش یابد.

این پژوهشگر گفت: گزارش جدید یک مؤسسه بهداشت عمومی مستقر در آمریکا می‌گوید، رسانه‌های جنوب و جنوب شرقی آسیا با گزارش سطحی، ناکافی یا نادرست این معضل، نتوانسته‌اند درک عمیقی از مخاطرات آلودگی هوا به وجود آورند و اکثر اخبار پیرامون آلودگی هوا، اطلاعات مربوط به تأثیرات عمده بر سلامتی و یا تأثیر مهم و عمقی آن بر روی جمعیت‌های آسیب‌پذیر را حذف کرده‌اند. ‌   

کلانشهر اصفهان از ابتدای امسال تا پایان مهر چهار روز هوای پاک، ۱۷۲ روز سالم، ۳۸ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز ناسالم برای عموم داشت که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته تعداد روزهای هوای پاک از ۱۹ به چهار روز کاهش یافت و در مقایسه با سایر کلانشهرهای کشور، کمترین روزهای پاک را به خود دید و این مشکل فراگیر همچنان بر ادامه دارد.

بسیاری از کارشناسان و مردم تاکید دارند باید برای رفع گره کور آلودگی هوای اصفهان علاوه بر اجرای قانون و مشارکت همه بخشهای جامعه، تدابیر علمی و علمی اتخاذ کنند تا مردم این دیار از شر این مشکل فراگیر آسوده شوند.