کرونا،انسان‌گرایی و فضای مجازی درهمایش ادبیات کودک ۱۴۰۰ بررسی می‌شود

سعید حسام‌پور سه‌شنبه ۲۳دی‌ماه در گفت‌ و گو با ایرنا اضافه کرد: اندیشه پساانسان‌گرایی به‌منزله واکنشی به انسان‌گرایی مسلط در علوم انسانی ظاهر شده است و روزبه‌روز بر گستره و ژرفای آن افزوده می‌شود که این رخداد زمینه را برای تحولی ژرف در علوم انسانی و تربیتی فراهم آورده‌است.

وی بر آن است که هم‌اکنون، متأثر از تحولی که پساانسان‌گرایی در مفهوم انسان، رابطه‌ انسان و طبیعت، رابطه‌ انسان و جامعه و روابط انسان‌ها با هم ایجاد کرده، برداشت‌ها از مفهوم کودکی نیز دگرگون‌ شده و این دگرگونی رهاوردهای نظری و عملی نوینی برای نظام‌های تعلیم و تربیت و نیز ادبیات کودک به همراه آورده است.

عضو هیات علمی دانشگاه شیراز در این میان به پژوهش‌های جهانی در این زمینه اشاره کرد و اظهار داشت: برای نمونه ویکتوریا فلنگن (۲۰۱۷) تلویحات پساانسان‌گرایی را در ادبیات کودک بررسی کرده و کارین موریس (۲۰۱۶) همین کوشش را در قلمرو فلسفه برای کودکان به انجام رسانده‌است و براساس این نظریات، به نظر می‌رسد مخاطب نهفته‌ ادبیات کودک دیگر آنی نیست که پیش‌تر تصور می‌شد.

او در ادامه همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ و شرایط دشوار، تجربه‌نشده و پیچیده‌ای آن را نمونه‌ای از مواجهه بشر با واقعیت‌هایی تلخ برشمرد و عنوان کرد: تجربه‌های عمیق و همه‌گیر مرگ، ترس، دوری و تنهایی که همگی برای انسان دردناک و جبران‌ناپذیرند، راهی جز بازبینی ژرف در سبک زندگی، در باورها و تصورات، در فلسفه و ایدئولوژی برای او باقی نمی‌گذارد.

دبیر علمی هشتمین همایش ملی ادبیات کودک و نوجوان با اشاره به اینکه این رویداد تلخ در ادبیات کودک بازتاب یافته است، بیان داشت: با عبور از دوران کرونا فرصتی تازه برای بازنگری در آنچه رخ داد و در نتیجه در ارکان مادی و معنوی زندگی انسان به وجود خواهد آمد.

حسام‌پور همچنین درباره گسترش فناوری‌های دیجیتال و فضای مجازی نیز در زمانه کنونی، گفت: این فناوری‌های جمعی که در دوران پیشاکرونا با رشد حیرت‌انگیز خود بر پدیده‌هایی مانند تعلیم و تربیت، کتاب، هنر و ادبیات، سرگرمی و ارتباطات تأثیری عمیق گذاشته بود، با وقوع کرونا با سرعت بسیار فزاینده‌تری به رشد و غلبه‌ خود ادامه داد و برهمه جنبه‌های زندگی  فردی و اجتماعی انسان مسلط شد.

این پژوهشگر حوزه ادبیات کودک با بیان اینکه سلطه فضای مجازی در دوران پساکرونا نیز همچنان استمرار خواهد یافت، اظهار کرد: حتی گروهی از افراد، که پیش از این ضرورتی برای استفاده از فناوری دیجیتال و فضای مجازی به شکلی گسترده احساس نمی‌کردند، در این دوران،  به دلیل ضروت‌های حرفه‌ای یا برای غلبه بر احساس تنهایی، دوری و ترس به آن تن داده‌اند و به تبع این تن دادن از امکانات شگفت‌انگیز این پدیده آگاه و به آن علاقه مند شده اند و خوگرفته‌اند.

عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با اشاره به اینکه سه محور یادشده به دلیل اهمیت فراوان در زندگی کودکان و نوجوانان موضوعات اصلی همایش ادبیات کودک در سال ۱۴۰۰ است، گفت: بر این اساس، محورهای همایش امسال، «ادبیات کودک: پساانسان‌گرایی، پساکرونا و جهان در شرایط مجازی» در نظر گرفته شده است.

حسام‌پور پیشنهاد کرد: پژوهشگران این حوزه با بازبینی در نقد و نظریه‌ موجود ادبیات کودک و آثار خلاق منتشرشده در این قلمرو به تحولات یادشده توجه کنند و   چگونگی نقد پساانسان‌گرایی به ادبیات کودک مدرن و تاثیر آن در بررسی آثار ادبی و هنری در قلمرو ادبیات کودک را از نظر بگذرانند.

وی همچنین بررسی و مقایسه نمونه‌ای آثار پساانسان‌گرا در ادبیات کودک و نوجوان ایران و جهان، تحلیل آثار منتشرشده برای کودکان و نوجوانان در ایران و جهان درپیوند با کرونا، تاثیرتحولات دوران پساکرونا بر نقد و نظریه و نیز آثار خلاق ادبیات کودک، تاثیر تحولات عصر دیجیتال بر ادبیات کودک و پیش‌بینی مسیر آن در آینده، ضرورت آینده‌نگری دست‌اندرکاران ادبیات کودک و نوجوان در نظر و عمل با توجه درهم‌تنیدگی سه رخداد یادشده یعنی پیدایی اندیشه‌ی پساانسان‌گرایی، رسیدن به دوره‌ی پساکرونا و دیجیتالی‌شدن را از دیگر محورهایی دانست که شایسته است پژوهشگران به آن بپردازند.

دبیر علمی هشتمین همایش ملی ادبیات کودک و نوجوان از استادان، دانشجویان، منتقدان، پژوهشگران و هنرمندان ادبیات کودک کشور دعوت کرد که تا ۱۵اسفندماه ۱۳۹۹ با پرداختن به موضوع‌های پیشنهادی، مقالات خود را به نشانی پست الکترونیکی  koodak@rose.shirazu.ac.ir  ارسال کنند.

حسام پور ادامه داد: نتایج تا ۲۹ اسفندماه 99 اعلام می‌شود و همایش در ۲۹ و ۳۰ اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ برگزار خواهد شد.

 مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز موسسه ای علمی - پژوهشی است که زیر نظر معاونت پژوهشی دانشگاه شیراز اداره می شود. این مرکز در سال ۱۳۸۴ تاسیس شده است. مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز انجام پژوهش های بنیادین در حیطه ادبیات کودک و نیز کمک به انجام این پژوهش ها را هدف اصلی خود می داند. بر این اساس، این مرکز در پی گسترش و ژرفا بخشیدن به پژوهش و به تبع آن نظریه و نقد در ادبیات کودک است.