تهاجم کرونا به زبان پارسی؛ از زبان مادری پاسداری کنیم

پرسش این است آیا کرونا فقط سلامت جان آدمیان را نشانه رفته است یا سلامت فرهنگ و ادب پارسی نیز در تیررس کرونا قرار دارد؟

چرا باید افرادی که در کارزار کرونا مسوولیت مراقبت از جان و سلامت جامعه را بر عهده دارند با وسواس و حساسیت از این مهم مراقبت کنند اما کسانی که برای مراقبت از فرهنگ فارسی مسوولیت دارند در مقابل یکه‌تازی کرونا در عرصه فرهنگ سکوت کنند و به آسانی اجازه دهند واژه‌هایی چون پروتکل، ماسک، شیلد، پاندمی و دیگر واژه‌های بیگانه سوار بر کرونا در عرصه فرهنگ رخنه کنند؟

همانگونه که فناوری اطلاعات واژه‌های بیگانه را به آسانی به فرهنگ ما وارد کرد و برای استفاده از اینترنت، رایانه، گوشی موبایل و تبلت به آسانی از واژه‌های بیگانه استفاده می‌کنیم و حاضر نیستیم به جای دانلود و آپلود از پیاده سازی و بارگُذاری بهره گیریم و نفوذ این واژه‌ها بسیار خزنده و مخملی وارد فرهنگ ما شد با تداوم شرایط کنونی باید منتظر باشیم که کرونا نیز زهر خود را روی فرهنگ فارسی بریزد.

بی تفاوتی در برابر یکه تازی کرونا در فرهنگ پارسی موجب می‌شود واژه ها و جستارهای بیگانه بسیار خزنده و مخملی به خورد کودک دبستانی تا دانشجو و استاد و همه افراد جامعه داده شود.

واژه‌هایی مانند پاندمی کرونا، پروتکل‌های بهداشتی، ماسک و شیلد در روزهای اول غریب و بیگانه می‌نمایند و اگر برای جایگزینی آنها فکری نشود، خودمانی می‌شوند و در فرهنگ فارسی جای می‌گیرند و ما را به جایی می‌رسانند که مانند واژه‌های "مرسی" و "اوکی" دل کندن از آنها برایمان بسیار دشوار می‌شود.

از این رو کارگزاران و کارشناسان فرهنگ و ادب فارسی و به ویژه مسوولان فرهنگ و ارشاد اسلامی در استان‌ها، مدیران و مسوولان آموزش و پرورش، استادان دانشگاه بیش از پیش وظیفه دارند در مقابل یک تازی کرونا در عرصه‌ فرهنگ واکنش نشان دهند و از ورود واژه‌های بیگانه به فرهنگ فارسی و سوار بر کرونا جلوگیری کنند.

روابط عمومی مراکز بهداشت و درمان و دانشگاه‌های علوم پزشکی، خبرنگاران، دبیران و سردبیران رسانه‌ها به همه افرادی که در تولید، ویرایش و انتشار اخبار دستی دارند نیز در این عرصه مسوولیت دارند تا از حریم فرهنگ و زبان پارسی مراقبت کنند.

بیشتر مواقع خبرهایی که از سوی روابط عمومی‌ها تولید می‌شود بدون کوچکترین ویرایش و باز آفرینی در رسانه‌های دیداری، شنیداری و نوشتاری باز پخش می‌شود، حجم این اخبار به حدی زیاد است که رسانه‌ها فرصت ویرایش بیشتر را بر روی آن پیدا نمی‌کنند از این رو همان اخبار تولیدی روابط عمومی را باکمترین ویرایش در رسانه منتشر می‌کنند ؛ همین جاست که واژه‌های بیگانه در انبوه خبرها منتشر و باز پخش می‌شود و مردم نیز آن را می‌بینند، می خوانند و می‌شنوند و نفوذ واژه بیگانه در فرهنگ فارسی رخ می‌دهد.

بهتر است این را هم بدانیم که با تداوم شرایط کرونا و حتی با مهار این بیماری و به دنبال آن با آمدن واکسن کرونا، استفاده از واکسن و بگو مگو ها و چالش هایی که به دنبال خواهد داشت، تاخت و تاز کرونا در عرصه فرهنگ ادامه می یابد و در هر برهه ای باید شاهد ورود واژه های بیگانه و نامأنوس به فرهنگ فارسی باشیم.

این تجربه در سال‌هایی که بیماری‌هایی مانند وبا، دیفتری، کزاز و مالاریا جامعه ما را درگیر کرد یا  در سال‌های نه چندان دور که بیماری‌هایی مانند ایدز و هپاتیت در جامعه گسترش یافت، تکرار شد و شاهد ورود واژه‌های بیگانه و نفوذ این واژه‌ها در عرصه فرهنگ بودیم، این واژه ها اکنون به حدی در فرهنگ فارسی جای گرفته است که برایمان سخت است به جای واکسیناسیون از واژه مایه کوبی استفاده کنیم.

اهمیت مراقبت از زبان فارسی و جلوگیری از نفوذ واژه‌های بیگانه را با نیم نگاهی به نقش زبان فارسی در پیوند نسل‌ها و تبارهای ایرانی بیشتر می‌توان دریافت.

استاد میرجلال‌الدین کزازی پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی در نوشتاری نقش زبان فارسی در یگانگی و پیوند نسل‌ها را اینگونه بیان کرده است.

در روزگار ما زبان پارسی دری با هر دید و داوری همان رشته پیوند است، تیرها و تبارهای ایرانی را در پهنه ایران زمین به یکدیگر می‌پیوندد در این روزگار پُرآشوب که روزگار گسستن‌هاست و فرهنگ بیگانه رسانه‌ای و جهان چنگ در افکنده است ما ایرانیان چون آن ملتی دیرینه با پیشینه و فرهنگ و تاریخی بسیار کهن و گرانسنگ بیش از هر زمانی دیگر در تاریخ خویش به پیوند و همبستگی و یکپارچگی نیاز داریم و از همین رو به زبان پارسی که استوارترین رشته پیوند ماست و نیرومندترین و کارسازترین ابزار همدلی و همبستگی مان به شمار می‌رود نیازمندیم پس باید آن را به هر شیوه که می‌توانیم گرامی داریم. 

پیشینیان ما زبان پارسی را چونان زبان فراگیر فرهنگی و ادبی در سرودن و نوشتن به کار گرفته‌اند و به یاری هنر کارساز و توان آفرینندگی و ذوق سرشار خویش زبان پارسی را بیش از پیش پایه بخشیده‌اند.

زبان پارسی در میان همه تیره‌ها و تبارهای ایرانی، زبان شکرین، شیوا و شورانگیزبوده است که در سایه هنر شگرف و پسند والا و فرهنگ گرانسنگ ایرانی، مهین و برین پای ترین سامانه ادبی جهان در آن پدید آمده است و بی هیچ گمان و گزافه، برترین و پُرآوازه ترین سرمایه و گنجینه فرهنگی و اجتماعی ایران گردیده است. 

خبرنگار ایرنا در نشستی با دکتر مهرزاد لطفی رییس دانشگاه علوم پزشکی شیراز، موضوع لزوم مراقبت از زبان و فرهنگ فارسی در کارزار با کرونا و جلوگیری از رخنه واژه‌های بیگانه به فرهنگ فارسی در عرصه بهداشت و درمان را گوشزد کرد.

رییس دانشگاه علوم پزشکی شیراز با پذیرفتن اینکه باید بیشتر و بهتر از آنچه تاکنون گذشته است از زبان و فرهنگ فارسی مراقبت کنیم و جلوی رخنه واژه‌های بیگانه در کارزار کرونا به فرهنگ فارسی را بگیریم این موضوع را به همه کسانی که در عرصه بهداشت و درمان مسوولیت تهیه و تدوین اخبار را بر عهده دارند تذکر داد و گوشزد کرد.