به گزارش روز جمعه ایرنا، برخورداری از اقتصادی مستقل از درآمدهای نفتی و یا هر ماده خام دیگری که کشور را در دام تک محصولی بودن گرفتار کند خواسته هر دولتی، به ویژه در دنیای در حال توسعه است.
صحبت از اقتصاد بدون نفت به معنای حذف نفت از اقتصاد نیست، بلکه تأکیدی است بر اینکه بودجه کشور و یا برنامه‌های توسعه نباید بر مبنای درآمد حاصل از خام فروشی نفت تهیه و تنظیم شوند.
این موضوع مهمترین چالش و مسئله اصلی اقتصاد کشور طی هفتاد سال گذشته بوده است. در این مدت تقریباً همه برنامه‌های توسعه و همچنین بودجه‌های سالانه که بر مبنای این برنامه‌ها تهیه، تنظیم و عملیاتی شده‌اند به نوعی وابسته به درآمدهای نفت بوده‌اند.
به همین خاطر مقامات کشور پیوسته بر قطع وابستگی بودجه به نفت تأکید داشته و دارند. این موضوع، محور گفتگوهای جلسه سران سه قوه در عصر روز سه شنبه نیز بود.
حجت الاسلام و المسلمین «حسن روحانی»، رییس جمهوری، حجت الاسلام و المسلمین «سید ابراهیم رییسی»، رییس قوه قضاییه و «محمد باقر قالیباف»، رییس قوه مقننه عصر دیروز بعد از نشست مشترک که به میزبانی دستگاه قضا برگزار شد، بر لزوم قطع وابستگی بودجه به نفت و تامین معیشت و مقابله با کرونا و سلامت مردم تاکید کردند.
حجت الاسلام روحانی گفت: امروز تصمیم گرفتیم بخش اجرا و کمیسیون تلفیق جلسات بیشتری داشته باشد تا بودجه به گونه‌ای تصویب شود که به نفع همه مردم و اقتصاد و رشد و توسعه کشور باشد.
رییس جمهوری اضافه کرد: تلاش همه ما این است که وابستگی بودجه جاری را از نفت برای همیشه ببریم و این کار در این چند سال اخیر به خوبی انجام گرفته است یعنی وابستگی بودجه اجرایی به نفت همواره کاسته شده است و امسال هم همینطور خواهد بود و امیدواریم هزینه‌های جاری ما به نفت وصل نشود و از منابع دیگر تامین شود.
روند وابستگی به نفت در دولت تدبیر و امید کاهشی بوده است
منابع پیش بینی شده حاصل از فروش نفت از سال ۱۳۹۲ تا سال پایان کار دولت تدبیر و امید یکسان نبوده است. در بودجه‌های سالانه این منابع رقم‌های متفاوتی را شامل می‌شود. در سال ۱۳۹۲ کمی بیش از ۵۹ هزار میلیارد تومان بوده است. در سال بعد با اندکی افزایش به حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. بعد از آن تا سال ۱۳۹۸ افزایش قابل توجهی در درآمدهای برآوردشده نفتی مشاهده می‌شود.
با این حال شاخصی دیگر در آخرین ردیف جدول زیر وجود دارد که وابستگی بودجه به نفت در دوره دولت تدبیر و امید را بهتر نشان می‌دهد. در این ردیف حداقل وابستگی بودحه به نفت دیده می‌شود. چنانچه مشاهده می‌شود روند وابستگی بودجه به نفت از ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۸کاهشی بوده است. در سال ۱۳۹۲ حداقل وابستگی ۴۲.۴ بوده اما در سال ۱۳۹۵ این رقم به ۲۷.۳ درصد کاهش می‌یابد.
البته درآمدهای نفتی دولت طی ۸ سال گذشته کمتر از میزان برآورد شده در بودجه بوده است. آمارهای ارائه شده نشان می‌دهد از ابتدای سال ۱۳۹۲ تا پایان بهار سال ۹۷، بیش از ۲۹۴ میلیارد و ۲۷۲ میلیون دلار نفت به فروش رفته است. در این دوره زمانی بالاترین درآمد نفتی ایران در سال ۱۳۹۶ به دست آمده که این میزان درآمد برابر با ۶۵ میلیارد و ۸۱۸ میلیون دلار است.
هر چند در سال ۱۳۹۲، میزان درآمد نفتی ایران برابر با ۶۴ میلیارد و ۵۴۰ میلیون دلار بود اما این رقم با کاهش قیمت نفت در سال ۱۳۹۳ به ۵۵ میلیارد و ۴۰۶ میلیون دلار کاهش یافت. این روند کاهشی در سال بعد نیز ادامه داشت و به حدود ۳۱ میلیارد دلار رسید.
اما با به نتیجه رسیدن برجام، ایران توانست در سال ۱۳۹۵ صادرات نفت را حدود ۴۱ درصد افزایش دهد و درآمدهای نفتی را به بیش از ۵۵ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار برساند. سپس در اولین سال شروع به کار دولت دوازدهم در سال ۱۳۹۶ میزان درآمد حاصل از فروش نفت به حدود ۶۵ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار رسید.
بعد از آن در سال ۱۳۹۷ با خروج آمریکا از برجام روند نزولی درآمدهای نفتی شروع شد به طوری که درآمد نفتی دولت به شدت کاهش یافت.
در این مورد اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهوری ایران گفته بود که «کل درآمد نفتی کشور در سال ۱۳۹۸ به دلیل شدت تحریم‌های آمریکا، در حدود ۸ میلیارد دلار بوده است».
از اواخر سال ۱۳۹۸ موضوع کرونا نیز مزید بر علت شد و در سال ۱۳۹۹ تحریم‌ها و کرونا دست به دست هم دادند و درآمدهای نفتی را باز هم کاهش دادند. بر اساس گفته «محمد باقر نوبخت»، رئیس سازمان برنامه و بودجه «درآمد نفتی ایران امسال به زیر ۹ میلیارد دلار می‌رسد».
در مجموع برآورد می‌شود که کل درآمدهای نفتی دولت تدبیر و امید تا سال ۱۴۰۰ به ۳۵۰ میلیارد دلار برسد که کمی بیشتر از نصف درآمدهای نفتی دولت‌های نهم و دهم است. بنابراین، می‌توان گفت که در ۸ سال گذشته بودجه کشور کمتر از گذشته به نفت وابسته بوده است.
نظر شما