توسعه پوشش گیاهی راهبرد اثربخش برای کاهش آلودگی هوا

به گزارش ایرنا، آلودگی هوا بویژه در شهرهای صنعتی و پرجمعیت به یکی از اصلی‌ترین چالش‌های سال‌های اخیر کشور تبدیل شده است، افزایش شاخص‌های مختلف آلایندگی در این مناطق بخصوص در سال جاری به وضوح به چشم می‌آمد و به حد بالایی رسید تا جایی که اجرای طرح‌های متعدد مقابله با این مشکل را در دستور کار مدیران قرار داد.

به نظر کارشناسان یکی از راهکارهای مقابله با معضل آلودگی هوا افزایش فضای سبز در شهرها و توسعه پوشش گیاهی در اطراف شهرها و مناطق صنعتی است، آنطور که این پژوهشگران مطرح می‌کنند توسعه پوشش گیاهی با کاهش دما و افزایش رطوبت و مهار آلاینده‌های مختلف سلامت شهروندان را در پی خواهد داشت و تا حد زیادی اجازه دیدن آسمان آبی به جای رنگ خاکستری را به مردم می‌دهد.

بر اساس اظهارات مسوولان سازمان محیط زیست، اصفهان آلوده‌ترین کلانشهر کشور به شمار می‌رود و سایر شهرها و مناطق صنعتی این استان نیز همواره با معضل آلودگی هوا بویژه در فصول سرد سال مواجه است بنابراین باید بیش از گذشته با برنامه ریزی و تخصیص اعتبارات کافی در کنار سایر طرح های مرتبط برای توسعه پوشش گیاهی هم اقدام کرد.

نگاهی به وضعیت استان اصفهان از حیث عرصه‌های طبیعی حاکی است که این خطه به مرکزیت شهرستان اصفهان با ۲۴ شهرستان، مساحتی معادل ۱۰.۷ میلیون هکتار دارد که بیش از ۹۰ درصد از این مساحت را معادل ۹.۸ میلیون هکتار عرصه‌های منابع طبیعی و ملی و از این میزان حدود ۴۰۳ هزار هکتار جنگل معادل (۴ درصد)، ۶ میلیون هکتار مرتع معادل (۶۴ درصد) و سه میلیون هکتار بیابان معادل (۳۲ درصد) در بر گرفته است.
جنگل‌های استان اصفهان بطور عمده در ۲ شهرستان فریدونشهر با ۴۰ هزار هکتار و سمیرم با ۲۵ هزار هکتار پراکنده است و سرانه جنگل در کمتر از ۰.۱ هکتار است اما با وجود سطح به نسبت کم از تنوع گونه‌ای خوبی (۳۵ گونه درختی ودرختچه ای) برخوردار است.
این استان از نظر تقسیم بندی نواحی رویشی در ۲ ناحیه رویشی زاگرسی و ایران تورانی قرار گرفته که ناحیه رویشی زاگرسی غرب و جنوب استان را شامل می‌شود و بقیه مناطق استان جزو ناحیه رویشی ایرانی تورانی است.
این استان واقع در مرکز کشور دارای اقلیم خشک و نیمه خشک است و از این پهنه ۳.۲ میلیون هکتار معادل ۳۲ درصد سطح استان را اراضی بیابانی و شنزار تشکیل داده است که به طور عمده در بخش‌های شمالی و شرقی آن پراکنده است.

افزودن ۲۰۰ هکتار دیگر فضای سبز به اصفهان

از سوی دیگر افزون بر سه هزار و ۸۵۰ هکتار فضای سبز در کلانشهر اصفهان وجود دارد و ۲۰۰ هکتار دیگر تا پایان امسال به این رقم اضافه خواهد شد.

بنا به اظهارات معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان، در راستای بهبود کیفیت هوا و کاهش آلودگی باید به توسعه پوشش گیاهی توجه شود و در کنار گسترش اراضی با گیاهان متعدد از داشته‌های فعلی هم بخوبی محافظت کنیم.

افزون ۱۵۵۰۰ هکتار جنگل به ریه‌های تنفسی اصفهان

عبدالرضا مهاجری در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: ۶۰ هزار هکتار جنگل‌های زاگرسی بیشتر در جنوب و غرب استان و ۴۳۰ هزار هکتار جنگل های ایرانی طولانی بیشتر در مناطق شمالی استان وجود دارد که برای مثال در سال گذشته ۱۵ هزار هکتار به جنگل‌های ایرانی تورانی و ۵۰۰ هکتار به جنگل‌های زاگرسی استان با اجرای طرح‌های مرتبط اضافه شده است.

وی کمک به پایداری جنگل‌های طبیعی و ایجاد جنگل‌های مصنوعی را ضروری خواند و افزود: این امر نیاز مبرم اصفهان و مناطق پیرامونی آن است.

آنطور که کارشناسان مطرح می کنند اراضی بیابانی و کانون های انتشار ریزگرد هم از منابع تولید آلاینده ها بویژه در مناطقی چون اصفهان محسوب می شوند، اراضی بیابانی این استان ۱۰ درصد بیابان‌های کشور و ۳۰ درصد منابع طبیعی استان را به خود اختصاص داده است.

براساس مطالعات انجام شده در سال ۱۳۸۹، مساحت سه میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار اراضی بیابانی استان اصفهان، در هشت شهرستان شامل آران و بیدگل، اردستان، اصفهان، برخوار، خور و بیابانک، کاشان، نایین و نطنز پراکنده است.

از پهنه ۱۰.۷ میلیون هکتاری استان اصفهان ۳.۲ میلیون هکتار معادل ۳۰ درصد استان را اراضی بیابانی و شن‌زار تشکیل داده است که به طور عمده در بخش‌های شمالی و شرقی آن پراکنش دارند، مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی به مساحت ۲ میلیون و ۸۳۴ هزار هکتار و کانون های‌های بحرانی فرسایش بادی مساحتی بالغ بر یک میلیون و ۵۰۵ هزار هکتار از سطح استان را به خود اختصاص داده‌اند.

تبدیل ۳۰۸ هزار کانون فرسایش بادی بیابانی به جنگل

در همین ارتباط رییس اداره بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری اصفهان گفت: تاکنون بیش از  ۳۰۸ هزار هکتار از کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در استان تبدیل به جنگل‌های دست کاشت شده است که حدود ۱۵ درصد جنگل‌های بیابانی دست کاشت کشور را تشکیل می‌دهد.

حسینعلی نریمانی در گفت و گو با ایرنا اظهارداشت: مطالعه طرح‌های بیابان‌زدایی در ۹۷۰ هزار هکتار، مالچ پاشی ۳۱ هزار هکتار، احداث بادشکن در یک هزار و ۱۰۰ کیلومتر و اجرای پروژه‌های مشارکتی با مردم در چهار هزار و ۵۰۰ هکتار دیگر اقداماتی به شمار می‌رود که این سال‌ها اجرا شده است.

وی اضافه کرد: مطالعات و تهیه طرح‌های مدیریت مناطق بیابانی و مدیریت جنگل‌های دست کاشت و کانون‌های بحران فرسایش بادی به منظور ارائه راهکارهای و پیشنهادهای اجرایی با اصول علمی ، اجرای عملیات بیولوژیک بیابان‌زدایی مشتمل بر نهال‌کاری و بذرپاشی با گونه‌های مقاوم به شرایط محیطی مناطق، تولید نهال گونه‌های مقاوم به خشکی و شرایط بیابانی و اجرای عملیات مالچ پاشی در مواردی که احیای بیولوژیک منطقه امکان پذیر نیست از جمله اقداماتی است که در سال‌های گذشته در این منطقه انجام شده است.

ناگفته نماند که در کنار کانون های ریزگرد و تولید آلودگی هوا در اصفهان، این خطه در تولید نهال خود یکی از پایگاه‌های اصلی کشور به شمار می‌رود، اصفهان در تولید نهال به عنوان پیشنیازی اساسی در توسعه باغ‌ها و پوشش گیاهی رتبه یک کشور را به خود اختصاص داده است.

تولید افزون بر 6.5 میلیون اصله نهال در اصفهان

بر اساس آمار و ارقام اخذ شده از سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان میزان تولید نهال این خطه در مقایسه با ابتدای فعالیت دولت یازدهم بیش از ۱۰۰ درصد افزایش داشته، در سال ۹۲ سالانه حدود ۲ میلیون نهال در استان اصفهان تولید می شد و این میزان هم اکنون به پنج میلیون اصله نهال رسیده است.

افزایش شرکتهای دانش بنیان در ارتباط با تولید نهال و پژوهشهای مرتبط با آن از دیگر نقاط مثبت و قابل توجه در این عرصه در استان به شمار می رود، آغاز فعالیت مجموعه‌های تولیدی تحقیقاتی و شرکتهای دانش بنیان در تولید نهال گواهی شده از جمله دیگر اقداماتی است که در یکی دو سال اخیر در اصفهان شروع شده و به تولید این محصول در سال ۹۸ برای اولین بار در کشور  و بالغ بر ۶۰ هزار اصل نهال منجر شد.

از سوی دیگر بررسی آمارهای مرتبط با تولید انواع نهال غیر مثمر در بخش منابع طبیعی استان از افزایش حدود سه برابری در مقایسه با ۲ سال قبل حکایت دارد.

در سال جاری ۳۳۶ هزار اصله نهال در این منطقه تولید شد و این رقم در سال ۹۷ بالغ بر ۱۲۶ هزار اصله بود، در سه سال اخیر در مجموع افزون بر ۶۵۶ هزار اصله نهال در استان تولید شد که بخش قابل توجهی از آن برای بهبود اراضی طبیعی و توسعه پوشش گیاهی و جنگلی مورد استفاده قرار گرفت.

کاج، سرو، زبان گنجشک، ارغوان، اقاقیا، سنجد و توت از جمله نهال‌هایی است که در استان تولید می‌شود و برنامه اصلی اداره کل پرورش گیاهان منطبق با آب و هوای خشک و نیمه خشک منطقه است تا با کم آبی سازگار باشد.

توسعه پوشش گیاهی اصفهان نیازمند اعتبارات و توجه

آنطور که عضو هیات علمی و دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشکده صنعتی اصفهان گفت:  توسعه پوشش گیاهی در منطقه مرکزی کشور بویژه اصفهان بدلیل کانون های بحرانی و صنایع آلاینده باید بیش از گذشته در دستور کار متولیان امر قرار گیرد.

رضا جعفری در گفت و گو با ایرنا افزود: بهبود کیفیت هوا و پالایش آن، مهار ریزگردها و آلودگی ها و جلوگیری از افزایش کانون های انتشار گرد و غبار از جمله مزایای توسعه پوشش گیاهی و جنگلکاری است.

وی خاطرنشان کرد: نهالکاری در مناطق بیابانی و افزایش سطح جنگل‌های دست کاشت استان نیازمند تامین اعتبارات بیشتر و توجه افزون تر مسوولان است و مطالعاتی نیز باید در مناطق مختلف استان از حیث میزان انتشار آلودگی انجام داد.

عضو هیات علمی و دانشیار دانشکده منابع طبیعی دانشکده صنعتی اصفهان با تاکید بر برنامه ریزی برای مهار آلاینده‌ها به منظور حفظ سلامت مردم و پایداری محیط زیست تصریح کرد: شرق اصفهان بواسطه وجود کانون‌های متعدد آلودگی و ریزگرد نیازمند توجه بیشتر است و حتی به آن باید نگاه فرامنطقه ای داشته باشیم.

استان اصفهان با ۲۴ شهرستان بیش از ۹ هزار واحد تولیدی کوچک و بزرگ با سرمایه ۲۲۱ هزار میلیارد ریال و اشتغال ۲۶۳ هزار نفر، حدود ۸۴۰ معدن در حال بهره برداری با سرمایه گذاری بیش از ۱۰ هزار میلیارد ریال و حدود ۱۸۰ هزار واحد صنفی دارد و بی شک این تعداد از مراکز تولیدی به تاکید کارشناسان روز به روز توسعه می‌یابند و نمی‌توان حجم آلایندگی آنها را نادیده گرفت.