چابهار نقطه اتصال هند به کشورهای منطقه

رسانه های منطقه‌ای در گزارشهایی اعلام کرده اند که نخستین تجهیزات بندری به ارزش ۸.۵ میلیون دلار از هند وارد بندرچابهار در ایران شده است.

به گزارش  ایرنا از پایگاه  هندی  "ایندیا تودی" ، نخستین محموله تجهیزات استراتژیک تخلیه و بارگیری بندر چابهار در راستای فعال سازی قرارداد تجهیز و بهره‌برداری از بندر شهیدبهشتی بین سازمان بنادر و دریانوردی و طرف هندی به ارزش ۸.۵ میلیون دلار امروز وارد این بندر شده است.

ورود این محموله هند به بندر چابهار حاکی از آن است که دهلی نو  نمی‌تواند موقعیت منطقه‌ای و استراتژیک ایران را به عنوان دروازه ورود این کشور به آسیای مرکزی و حتی کوتاه‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه دسترسی به روسیه و اروپای شرقی نادیده بگیرد.

پایگاه خبری هندی «ویون»( WION) نیز در گزارشی نوشته است: تجهیزاتی که از هند وارد بندر چابهار شده است، برای تجهیز بندر و ارائه خدمات تخلیه و بارگیری کالا در فاز یک طرح توسعه بندر شهید بهشتی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

گفتنی است هند اگرچه پیوندهای عمیق تاریخی و فرهنگی فراوانی با ایران دارد، اما تحت فشارهای شدید دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا روابط اقتصادی اش را با تهران را کاهش داده بود.

در دولت ترامپ، هند اجازه داشت کالاهایی را از طریق چابهار به افغانستان انتقال دهد، اما این معافیت اجازه انتقال کالا از هند به آسیای مرکزی از طریق ایران را نمی‌داد.

همچنین دولت پاکستان از سال گذشته با مشارکت چین طرح عمرانی و توسعه بندر «گوادر» در ایالت بلوچستان را آغاز کرد. مقامات آمریکایی بارها مشارکت اسلام‌آباد و پکن در قالب طرح راهروی مشترک اقتصادی پاکستان و چین موسوم به "سی پک" که توسعه بندر گوادر یکی از اصلی‌ترین اهداف آن می‌باشد، را هدف انتقاد قرار دادند.دهلی نو به عنوان رقیب سنتی پاکستان از منتقدان اصلی مشارکت اقتصادی پاکستان و چین است.

به رغم تمام موارد فوق، هند همچنان می‌داند برای رشد و بالندگی خود نیازمند حرکت با نظام بین‌الملل است. بنابر این اگرچه به نظر می‌رسد پیوند این کشور با آمریکا راهبردی است، اما نمی‌تواند ایران را نادیده گرفته و خارج از رویکرد و نگاه استراتژیک به روابط خود با تهران بنگرد.

هند به خوبی واقف است که چابهار، بندری است که در جایگاه ارتباطی ایران در منطقه و به ویژه در کریدور شمال-جنوب و همچنین کریدور «کتای» که ایران، افغانستان، تاجیکستان و قرقیزستان را به یکدیگر وصل می‌کند، نقشی بسیار کلیدی ایفا می کند.

به گفته تحلیلگران، هند که یکی از قدرت‌های نوظهور اقتصادی در جنوب آسیا با طرح استراتژی بلندمدت در راستای توسعه بازارهای داخلی به شمار می‌آید، همواره تلاش داشته است به بازار افغانستان و آسیای میانه بپیوندد. این کشور همواره در رقابت با چین و پاکستان بوده و می کوشد با سرمایه‌گذاری در بندر چابهار میزان نفوذ اقتصادی و سیاسی‌اش در منطقه افزایش دهد که بندر گوادر در مسیر ترانزیتی چین و پاکستان یکی از این راههاست.

درحال حاضر، هند به رغم تحریم های شدید آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، تنها کشور خارجی حاضر در توسعه طرح بندر چابهار است.

نشست سه جانبه:

پایگاه خبری «دی.ان.ای» هند نیز امروز در گزارشی با اشاره به برگزاری اولین نشست سه جانبه هند و ایران و ازبکستان در ماه گذشته میلادی در باره پروژه استراتژیک توسعه بندر چابهار در دسامبر ۲۰۲۰، نوشت: این دیدار نشان دهنده علاقمندی کشورهای منطقه به احیای این طرح است.

در این دیدار سه جانبه  مقامات سه کشور در خصوص بهره برداری از این بندر برای تجارت، مقاصد ترانزیتی و ارتقای اتصال منطقه ای بحث و گفت وگو کردند.

همچنین کشورهای هند، ایران و ازبکستان قرار است بر اساس پیشنهاد دهلی نو در حاشیه «اجلاس بین المللی دریایی» در ژانویه ۲۰۲۱ به میزبانی هند برگزار شود، «روز چابهار» را گرامی بدارند.

بر اساس این گزارش، در حال حاضر کشورهای زیادی علاقه مند به توسعه همکاری با ایران در بندر چابهار هستند.

هند همچنین تصمیم دارد از افغانستان نیز دعوت کند تا در نشست آتی مربوط به توسعه بندر چابهار بپیوندد که پیش تر به صورت سه جانبه برگزار شد.

کارشناسان بر این باورند احیای مذاکرات هند و ازبکستان با ایران درباره چابهار در ارتباط با گزارش‌هایی انجام می شود مبنی بر اینکه جو بایدن رئیس جمهوری منتخب آمریکا در حال بررسی تعامل دوباره با ایران در باره موضوع هسته ای است.

تحرکات دیپلماتیک:

«سابرامانیام جایشانکار» وزیر امور خارجه هند روز ۱۸ شهریورماه سال جاری در مسیر سفر به روسیه برای شرکت در نشست وزرای خارجه کشورهای عضو «سازمان همکاری شانگهای» سفری کوتاه اما مهم به ایران داشت و با «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه دیدار کرد.

این در حالیست که دو روز پیش از آن هم سرتیپ «امیر حاتمی» میزبان وزیر دفاع هند بود. این سفرها نشان از اهمیت نقش و جایگاه ایران برای هند در منطقه و جهان است.

با نگاهی به این دیدارها می توان دریافت افزایش چشمگیر تحرکات دیپلماتیک میان دولت دهلی‌نو و تهران را در چند ماه گذشته نظاره گر شد که می‌تواند نوید بخش تمایل دو کشور برای توسعه روابط همه جانبه باشد.  

کارشناسان بر این باورند هند از یک سو نگران رکود فعالیت اقتصادی خود با ایران است و از دیگر سو تمایل ندارد جای خالی‌اش را در دیپلماسی ایران، چین پر کند.

در پایان می‌توان گفت با توجه به اهمیت نقش فرامنطقه‌ای بندر چابهار و اشتیاق کشورهای خارجی برای سرمایه گذاری در این بندر، هند می کوشد با توسعه همکاری‌های خود با ایران، گوی سبقت را از رقبایش برباید.