به گزارش ایرنا، ایرج شهبازی شامگاه دوشنبه در سیصدوسی‌وچهارمین نشسست تخصصی مرکز حافظ‌شناسی-کرسی پژوهشی حافظ، یکی از مسائل اندیشه‌سوز مطرح برای علاقه‌مندان به حافظ را چرایی مدح شاهان و وزیرانشان برشمرد.
این حافظ‌پژوه با بیان اینکه برخی، مدح‌های شاعر شیراز را نمونه‌ای از رندی او می‌دانند، اظهار کرد: این رند می‌تواند مصلحت‌اندیش باشد و کرنش کند و در عین‌حال آزاد نیز باشد.
شهبازی با اشاره به اینکه حافظ مانند دیگران، انسانی بوده با خواسته‌ها و تمایل‌های انسانی، گفت: نباید مانند قدیسان با حافظ رفتار کرد یا از او توقع داشت؛ به بیان دیگر توقع عصمت از دیگران، بیهوده است، در همین زمینه، حافظ دچار دو نوع تمایل بوده است، گرایش به تعالی و نیاز دنیایی. او همیشه این دو گرایش را با خود داشته است.
به‌گفته این عضو هیأت‌علمی دانشگاه تهران در داوری بزرگان گذشته، باید شرایط زمانی آن‌ها را نیز درنظر داشت و نباید با ذهنیت امروزی به قضاوت گذشتگان نشست؛ چراکه در گذشته اگر تشویق و حمایت دربارها نبود، بسیاری از شاعران و عالمان از فقر و فاقه به تنگ می‌آمدند و فراغتی برای پرداختن به علم و ادب نداشتند.
وی در ادامه تعداد بیت‌های مدحی حافظ را در مقایسه با کل دیوان او بسیار اندک خواند و ابراز کرد: شاعران مداح وظیفه داشته‌اند که در مناسبت‌های خاص چون شکست، پیروزی، عروسی یا دیگر مناسبت‌ها شعر بسرایند؛ اما اشعار مدحی حافظ هم به لحاظ تعداد و هم محتوا با شعر آنان کاملا متفاوت است.
این حافظ‌پژوه درباره شیوه حافظ در مدیحه‌سرایی توضیح داد و گفت: حافظ معمولا بیت‌های مدحی را بعد از بیت تخلص ذکر می‌کرده، به این ترتیب او بخش مدح را از تنه اصلی غزل خود جدا می‌کرده است، درحالی‌که شاعران مداح، از ابتدای شعر به مدح می‌پردازند.
عضو هیأت‌علمی دانشگاه تهران با اشاره به اینکه حافظ مداحی‌های حافظ از دو نوع خیرخواهانه و عاشقانه است، گفت: با این تفاسیر، البته غلبه بیشتر با مداحی‌های عاشقانه است؛ چراکه از یک سو حافظ از غزل برای مدح استفاده می‌کند درحالی‌که در ادبیات فارسی بیشتر از قالب قصیده برای این منظور استفاده می‌شده است و از سوی دیگر، بررسی درخواست‌ها و ملتمسات حافظ در بیت‌های مدحی‌اش نشان می‌دهد که خواسته‌های او بیشتر خواسته‌های عاشق از معشوق است مانند وصال، لطف، توجه و عنایت.
او ادامه داد: پرهیز حافظ از مدح برخی پادشاهان مانند امیرمبارزالدین درحالی‌که بسیار بانفوذ و قدرتمند بود و نیز بیان مطالب اخلاقی در ضمن مدح، نگاه بی‌تفاوت حافظ را به شاهان زمانش نشان می‌دهد، گو اینکه در جامعه دلخواه او رند در بالای هرم اجتماعی قرار دارد و نه پادشاه.
خواجه شمس‌الدین محمد، ملقب به خواجه حافظ شیرازی و مشهور به لسان‌الغیب در سال ۷۲۶ هجری قمری در شیراز تولد یافت.
این شاعر نامی در دوران جوانی بر بسیاری از علوم مذهبی و ادبی روزگار خود تسلط یافت و به یکی از مشاهیر علم و ادب دیار خود تبدل شد. وی در این دوره افزون بر اندوخته عمیق علمی و ادبی، قرآن را نیز کامل از حفظ داشت و از این رو تخلص "حافظ" بر خود نهاد.
حافظ که در مجامع بین‌المللی نیز شناخته شده است جز دو سفر کوتاه به یزد و جزیره هرمز، هرگز از شیراز خارج نشد. این غزلسرای شهیر در شعر وامدار شاعران پیش از خود، به ویژه شیخ اجل سعدی است.
این شاعر بلند آوازه در سال ۷۹۱ هجری قمری در شیراز چشم از جهان فرو بست.
نظر شما