در گزیده ای از گفت وگوی ۱۲ بهمن ۱۳۹۹ روزنامه آرمان ملی با قاسم مومنی کارشناس مسایل بین‌الملل می خوانیم: جنگ قره‌باغ تحولاتی را در عرصه میدانی به‌وجود آورده است که سایر همسایگان را نیز درگیر خود کرده است. امروز شاهد هستیم که مرز جمهوری آذربایجان با ایران تغییر کرده و چند کیلومتری بیشتر شده است و تغییراتی در جغرافیای سیاسی در کنار ایران به‌وجود آمده است. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت‌وگویی با قاسم مومنی، کارشناس مسائل بین‌الملل داشته است که می‌خوانید.
سفر وزیر خارجه کشورمان به قفقاز می‌تواند چه دستاوردهای مثبتی برای کشورمان در پی داشته باشد؟
پس از بحران قره‌باغ و تغییر جغرافیای منطقه، گمانه‌زنی‌های مختلفی درخصوص وضعیت آتی منطقه ایجاد شده است. ایران به‌عنوان یک کشور همسایه در این منطقه که از قدیم حوزه نفوذ ایران شناخته می‌شده و از اهمیت زیادی نیز برخوردار بوده است. درگیری‌ها و تحولات در برخی کشورهای خاورمیانه سبب شد ایران تمرکز خود را به مناطقی غیر از قفقاز معطوف کند اما در شرایط فعلی ضرورت دارد تا با نقش‌آفرینی پررنگ‌تر مانع از نفوذ کشورهای فرامنطقه‌ای به قفقاز شود. خزر، انرژی و مسیر ترانزیت از قفقاز به سمت اروپا بسیار حائز اهمیت است. مسائلی که امروز تحت تاثیر جنگ قره‌باغ در آنها تغییراتی ایجاد شده که مهم‌ترین آنها اتصال ترکیه به بخش مرکزی جمهوری آذربایجان بدون واسطه است. این یک تحول بزرگ بود زیرا دیگر ترکیه نیازی به ایران یا گرجستان برای اتصال به خلیج فارس و پس از آن آسیای میانه، ندارد. در چنین فضایی وزیرخارجه کشورمان به منطقه سفر کرد و در این سفر به تبادل نظر پرداخته است تا ایران نیز با طرح ابتکاری در این تغییر و تحولات نقش‌آفرینی کند، به آن علت که در شرایط تحریم، نیاز به عرصه‌ای برای ارتباط با جهان داریم و این عرصه می‌تواند قفقاز باشد. در این راستا اگر کریدور خلیج فارس به سمت دریای سیاه عملیاتی شود می‌تواند یک پیروزی بزرگ برای ایران در عرصه اقتصادی باشد.
قفقاز می‌تواند مسیری برای شکست تحریم‌ها علیه کشورمان باشد؟
این امر ممکن است و خط راه‌آهن نیز می‌تواند در این عرصه نقش مهمی ایفا کند؛ راه‌آهنی که می‌تواند ایران را به روسیه متصل کرده و یک مسیر ترانزیتی مهم شود. خط راه‌آهنی که در گذشته تخریب و به فراموشی سپرده شد. ترانزیت ریلی ایران از این مسیر می‌تواند خود را به جهان و اروپا متصل کند و تحولات عظیم اقتصادی برای ایران به ارمغان آورد. امروز شرایط به گونه‌ای مهیا شده که ایران می‌تواند از طریق آذربایجان و ترکیه به دریای سیاه متصل شده که خود دروازه ورود به اروپاست که امنیت خوبی دارد و قابل اطمینان‌تر است. این خط راه‌آهن و نقل و انتقال کالا از طریق آن پس از لغو تحریم‌ها به مرحله بسیار شکوفایی خواهد رسید.
مناسبات دوجانبه چگونه باید ترسیم شود تا کشورها تجارت با ایران را بر خطرات آن ترجیح دهند؟
ایران باید در ابتدا نیازهای کشورهای مقابل را شناسایی کند و در این مسیرها گام بردارد و زمانی که کشور مقابل مشاهده کند که می‌تواند از مسیر ایران نیازهای خود را به شکل بهتری برطرف کند، آنها نیز تمایل پیدا خواهند کرد تا با ایران ارتباط برقرار کنند و ضرورت دارد در این عرصه اطمینان‌سازی از طریق دیپلماسی صورت گیرد. کشورهایی نظیر ترکیه، روسیه، ارمنستان، آذربایجان و گرجستان در این عرصه ظرفیت‌های خوبی برای همکاری دارند. باید طبق نیازهای موردی با این کشورها وارد تعامل شویم. معامله کالا به کالا و تبادل مالی محلی می‌تواند در این عرصه راهگشا بوده و به کمک طرفین آید. این شاید بهترین مسیر برای دور زدن تحریم‌ها باشد. ایران امروز با چندین نوع تحریم مواجه است که برای دور زدن آنها باید مسیری بسیار دشوار طی شود. با فرض اینکه بایدن تحریم‌ها را علیه ایران لغو کند باز هم چند ماه زمان خواهد برد اما قفقاز یک مسیر نزدیک و سریع برای گشایش اقتصادی است.
نظر شما