جریان دائمی زاینده‌رود مطالبه اصفهانی‌ها در روز جهانی تالاب‌ها

به گزارش ایرنا، جمعی از دوستداران و فعالان محیط زیست روز دوشنبه در همایش مجازی هم‌پیمان با تالاب گاوخونی، شرکت کرده و مطالبات خود را برای محافظت از این عرصه حیاتی و ارزشمند زیست محیطی مطرح و بر تحقق آن تاکید کردند.

این همایش امروز همزمان با پنجاهمین سالگرد کنوانسیون رامسر و  برای گرامیداشت روز جهانی تالاب ها برگزار شد؛ سیزدهم بهمن مصادف با دوم فوریه، روز جهانی تالاب ها نام گرفته است.

گاوخونی پایاب رودخانه زاینده‌رود است و یکی از تالاب‌های بین‌المللی در جلگهٔ مرتفع مرکزی ایران بشمار می‌آید اما این عرصه در ۲ دهه گذشته بدلایل مختلفی با خشکی مواجه شده و در زمان حاضر ۹۶ درصد سطح آن خشک است.

با اینکه حقابه زیست محیطی تالاب گاوخونی در هر سال ۱۷۶ میلیون مترمکعب است اما به‌خاطر بحران مبتلابه زاینده رود و نرسیدن آب رودخانه هم اکنون بخش بسیار کمی از این تالاب بین‌المللی مرطوب است.

حیات ۹۵ درصد تالاب گاوخونی به جاری بودن زاینده رود بستگی دارد اما این رودخانه نیز در سال های اخیر با مشکلات زیادی مواجه بود و بدلایلی از جمله کاهش بارش ها و برداشت های بی رویه و غیر مجاز با خشکی در اصفهان و جاری شدن نوبت بندی رو به رو شد.

با توجه به اهمیت این ۲ عرصه زیست محیطی که سرنوشت آنها بهم گره خورده است، امروز و همزمان با روز جهانی تالاب ها اهالی اصفهان بویژه محدوده تالاب گاوخونی در شرق  این شهرستان خواهان توجه جدی تری به آنها شدند.

بخشدار بن رود از توابع شهرستان اصفهان در همایش مجازی " هم‌پیمان با تالاب گاوخونی " با تاکید بر اینکه این تالاب فقط متعلق به اصفهان نیست، گفت: بر اساس آمار موجود در دهه ۷۰ تا ۹۰۰ میلیون متر مکعب آب نیز وارد این تالاب شد اما سال گذشته که بارش های خیلی خوبی داشتیم فقط حدود ۴۶ میلیون متر مکعب آب به این تالاب رسید.

امید حقیقی افزود: این آمار گویای تاثیر برداشت های نادرست از حوضه آبریز زاینده رود و ایجاد بارگزاری بیش از حد روی این رودخانه است.

وی با بیان اینکه در سال های گذشته پرندگان مهاجر زیادی به تالاب می آمدند اما اکنون تعداد آنها بسیار کم شده است، تصریح کرد: خطاهای انسانی باعث شده تا در کار اکوسیستم (زیست بوم) دخالت شود.

بخشدار بن رود با اشاره به برنامه هایی که برای احیای دریاچه ارومیه اجرا شد، اضافه کرد: این روزها نیز حرف از انتقال آب خلیج فارس برای برخی استان های مرکزی است اما چرا اعتباری برای زاینده رود و تالاب گاوخونی در نظر نمی گیرند.

حقیقی با بیان اینکه ایجاد جریان دائمی آب در زاینده رود از سخنان رییس جمهوری بود، تاکید کرد که تخصیص حقابه تالاب گاوخونی و زاینده رود از مطالبات جدی مردم اصفهان است.

بخش بن رود به مرکزیت شهر تاریخی ورزنه یکی از بخش‌های تابعه شهرستان اصفهان است که تالاب گاوخونی در آن محدوده است.

حشمت الله انتخابی دبیر شورای هماهنگی تشکل های زیست محیطی استان اصفهان نیز در این همایش با اشاره به نقش و جایگاه تالاب گاوخونی در حیات و زیست بوم اصفهان، تاکید کرد: با مرگ زاینده رود و تالاب گاوخونی، هر آنچه در اطراف آنها باشد نیز از بین می رود.

مردم اصفهان فقط حقابه طبیعی خود را می خواهند

خوشه عظیم پور دبیر جشنواره فرهنگی هم پیمان با تالاب گاوخونی نیز در این رویداد با اشاره به اشتیاق و علاقه مردم منطقه اطراف تالاب از جمله ورزنه برای محافظت از این عرصه طبیعی، گفت: لازم است صدای مظلومیت مردم شرق اصفهان بیش از پیش شنیده شود.

وی با بیان اینکه ما قوانین و کارهای تحقیقاتی کافی درباره زاینده رود و تالاب گاوخونی داریم، تصریح کرد: مردم شرق اصفهان به هیچ چیز چشمداشت ندارند و فقط حقابه طبیعی و زیست محیطی خود را می خواهند.

دبیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی و طبیعی ورزنه نیز در این همایش به اهمیت ژئو توریسم ( زمین گردشگری) تالاب گاوخونی اشاره و اضافه کرد: این تالاب در مثلث طلایی اصفهان، یزد و فارس قرار دارد و احیای آن و توسعه زیرساخت های گردشگری و ژئو توریسم می تواند درآمد خوبی برای مردم منطقه داشته باشد.

رضا خلیلی با اشاره به جاذبه های گردشگری و زمین شناسی منطقه تالاب گاوخونی خواهان توجه بیشتر مسوولان برای احیای تالاب و تخصیص حقابه آن و جلوگیری از تعرض به این عرصه زیست محیطی شد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان در این همایش با تاکید بر اینکه آب و محیط زیست از دغدغه های جدی مدیریت استان است، گفت: زاینده رود در سال های اخیر بصورت نوبت بندی جاری بوده که مشکلاتی مانند تامین نشدن حقابه های کشاورزی و زیست محیطی را ایجاد کرده است.

منصور شیشه فروش با اشاره به اینکه آب ورودی به تالاب گاوخونی از سه مسیر تامین می شد، افزود: بخش عمده آن همان زاینده رود است که بدلیل نوبت بندی جاری بودن آن و کاهش منابع آبی ، چندان ورودی در سال های اخیر نداشت. وی با بیان اینکه از حاشیه غربی تالاب و همچنین سد ایزدخواست هیچ حقابه ای برای تالاب تامین نشده است، خاطرنشان کرد: برای احیای تالاب باید هر سه مقطع بطور همزمان پیگیری شود.

شیشه فروش با اشاره به اینکه نقشه راه احیای زاینده رود و طرح جامع احیای تالاب گاوخونی تدوین شده است، گفت: درخواست ما از وزارتخانه نیرو و سازمان حفاظت محیط زیست این است که این سندها مورد توجه قرار گیرد. 

شماری از مهمانان حاضر در این همایش که بصورت مجازی در ان شرکت کردند نیز با ارسال پیام هایی تاکید کردند که تا کنون مسوولان شعارها و سخنان زیادی درباره زاینده رود و تالاب گاوخونی داشتند و لازم است که هرچه زودتر اجرایی و عملی شوند نه اینکه فقط هر ساله در قالب آمار و ارقام گفته شود.

تشکل‌های مردم نهاد زیست محیطی استان اصفهان نیز با صدور بیانیه ای به مناسبت روز جهانی تالاب‌ها تاکید کردند که تالاب بین المللی گاوخونی جزیی تفکیک ناپذیر از حوضه آبریز به هم پیوسته و یک پارچه زاینده‌رود است که با مرگ آن سایر اندام‌های این پیکره واحد به تدریج خواهند مرد و تاثیراتی زیان‌بار در سطح ملی و فرا منطقه‌ای به دنبال خواهد داشت.

آنها همچنین با تاکید بر مطالبه جریان دائمی زاینده رود و حقابه تالاب بین المللی گاوخونی، خواستند که همه دست‌اندرکاران بخصوص دستگاه‌های کلیدی دولتی و بخش خصوصی مسئولیت اجتماعی خود را در این زمینه به درستی ایفا کنند.

در این بیانیه با استناد به حقابه زیست محیطی تالاب‌ها و میثاق‌های بین المللی که کشورها را ملزم به حفاظت از این عرصه‌ها می‌کنند، رعایت حقابه زیست محیطی تالاب گاوخونی و به ویژه مصوبات اجلاس سیزدهم شورای عالی آب و اجلاس چهارم شورای هماهنگی مدیریت بهم پیوسته منابع آب حوضه آبریز رودخانه زاینده رود مورد تأکید قرار گرفت.

گاوخونی پایاب رودخانه زاینده‌رود است و یکی از تالاب‌های بین‌المللی در جلگهٔ مرتفع مرکزی ایران بشمار می‌آید که منطقه‌ای به وسعت ۴۷۶ کیلومتر مربع را پوشانده و در ۱٣٧ کیلومتری جنوب شرق اصفهان و در ٣۰ کیلومتری شهر ورزنه در مجاورت تپه‌های شنی واقع شده‌ است؛ این تالاب در سال ۱۳۵۴ به عنوان یکی از تالاب‌های ارزشمند ایران در فهرست بین‌المللی کنوانسیون رامسر ثبت شد.

این باتلاق منابع زیستی غنی دارد، پناهگاهی برای پرنده‌های مهاجر و جانوران آبی و منبع درآمد و آسایش ساکنان این منطقه است و به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری محسوب می‌شود؛ از جمله گونه‌های پرنده‌ای که در این تالاب فرود می‌آمدند می‌توان به فلامینگو، انواع اردک‌، مرغابی، غاز، پرستوی دریایی، پلیکان، باتلان و کِشیم اشاره کرد.

مردم محلی ورزنه، نزدیکترین شهر به گاوخونی بر این باورند در گذشته، گاو به مفهوم "بزرگ" و خان به معنای "چاه" بوده است به همین دلیل گاوخونی را "چاه بزرگ" یا " آبگیر بزرگ " قلمداد کرده اند.

کنوانسیون رامسر قدیمی‌ترین توافق محیط زیستی بین دولتهای جهان است که سال ۱۹۷۱ در رامسر ایران به امضا رسید و چارچوبی را برای اقدام ملی و همکارهای بین‌المللی در زمینه حفاظت و بهره‌برداری خردمندانه از تالاب‌ها و منابع آنها را فراهم می‌آورد. بیش از ۲ هزار تالاب در کنوانسیون رامسر ثبت شد که ۲۴ تالاب از جمله گاوخونی متعلق به ایران است.