چند هفته از ورود بایدن به کاخ سفید می گذرد و در این مدت شاهد چرخشی آشکار در اظهارات وی در پیوند با برجام بودیم. او که در کارزارهای انتخاباتی به شدت اقدام ترامپ را در خروج از توافق زیر سوال می برد، امروز برای بازگشت کشورش به تعهدات برجامی در پی تعیین شرط و شروط است؛ شروطی متنوع و گزاف که هر کدام از سوی مقامات مختلف کاخ سفید و تروئیکای اروپایی عنوان می شود.
آخرین مواضع برجامی تهران و غرب
بایدن چند روز پیش در گفت‌وگویی با شبکه تلویزیونی «سی‌بی‌اس» اظهار کرد که آمریکا برای بازگشت ایران به میز مذاکره، اول تحریم‌ها را لغو نمی‌کند. رییس جمهوری آمریکا در پاسخ به مجری شبکه که پرسید ابتدا باید غنی‌سازی اورانیوم متوقف شود، با اشاره سر پاسخ مثبت داد.
از طرفی، «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه بایدن نیز شرط و شروط دیگری را بارها از تریبون های مختلف مطرح کرده است. بلینکن در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی «ان‌بی‌سی» از توافقی «محکم تر و طولانی تر» سخن به میان آورد. او مشتاق گنجاندن مسائل موشکی و منطقه ای به توافق هسته ای است.
مطالبات غربی ها در حالی به طور دائم از تریبون های مختلف در حال تکرار است که مسئولان جمهوری اسلامی همواره تاکید می کنند که ایران درباره مفاد برجام دوباره مذاکره نخواهد کرد. از نگاه آنان، آمریکا به دلیل خروج یک طرفه از برجام و ازسرگیری تحریم ها باید اکنون به آن بازگردد و تحریم ها را نیز لغو کند.
در همین ارتباط، چند شب پیش «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان در گفت وگوی ویژه شبکه دو در پاسخ به پرسشی درباره پیش‌شرط دولت جدید آمریکا برای بازگشت به این توافق گفت: به برجام چیزی اضافه و کم نخواهد شد. کل برجام مذاکره شده و اینطور نیست که راجع به مسائل دیگر مذاکره نشده باشد. ایران در برجام هست و آنکه باید به برجام بازگردد دولت ایالات متحده است. ما مراحل مختلفی که در ماده ۳۶ برجام معین شده را طی کرده‌ایم اما رژیم ترامپ بدون هیچ دلیل و بدون طی کردن این مراحل ماده ۳۶ برجام را نقض کرد.
بیانات صبح یکشنبه ۱۹ بهمن ماه مقام معظم رهبری در دیدار جمعی از فرماندهان نیروی هوایی و پدافند هوایی ارتش، حجت را بر اعضای برجام تمام کرد. رهبری در این باره تاکید کردند «ایران هنگامی به تعهدات برجامی خود بازخواهد گشت که آمریکا همه تحریم‌ها را در عمل و نه در حرف یا بر روی کاغذ، لغو کند و این لغو تحریم‌ها مورد راستی‌آزمایی ایران قرار گیرد».
پایان محدودیت‌های ایران؛ درد مشترک بایدن و ترامپ
باوجود اینکه بایدن برخلاف ترامپ حامی توافق هسته ای است و در دولت اوباما نقش مهمی در به ثمر رسیدن توافق داشت اما همچون ترامپ نگران پایان محدودیت های برجامی ایران است؛ محدودیت هایی که مهرماه امسال در بخش تسلیحاتی پایان یافت و چند سال دیگر به ترتیب نوبت به فعالیت های موشکی و هسته ای خواهد رسید.
در دولت ترامپ، پایان محدودیت های برجامی همواره یکی از دغدغه های وی و «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه‌اش بود. پمپئو بیست و یکم مردادماه پارسال در یک پیام توئیتری با درج ساعتی با شماره معکوس که پانزده ماه و اندی را نشان می داد، نوشت: «زمان در حال سپری شدن است. این زمانی است که پیش از به اتمام رسیدن مهلت تحریم تسلیحاتی سازمان ملل برای ایران باقی مانده است. ما از متحدان و شرکایمان می‌خواهیم فشار بر حکومت ایران را افزایش داده و رفتار بی‌ثبات‌کننده آن را متوقف کنند.»
ساعتی که پمپئو ترسیم کرده بود، مهرماه امسال را نشان می داد؛ زمانی که در نهایت فرارسید و تحریم های تسلیحاتی ایران به رغم تمام کارشکنی های کاخ سفید لغو شد. بایدن، لینکن و سران تروئیکای اروپا نگران پایان یابی دیگر محدودیت های تحمیل شده بر ایران در قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام هستند.
در متن قطعنامه ۲۲۳۱، بازه زمانی پنج ساله برای مبادلات تسلیحاتی در نظر گرفته شده و که چند ماه پیش در دولت ترامپ به پایان رسید. ضمن این که در قطعنامه مذکور برای فعالیت های موشکی ایران نیز محدودیتی هشت ساله لحاظ شده و بعد از این زمان، فعالیت های ایران در این زمینه به شرایط عادی بازخواهد گشت.
در بند سوم بخش «پیوست ب: اعلامیه» قطعنامه‌ای که شورای امنیت اواخر تیرماه ۹۴ صادر کرده در ارتباط با مسائل تسلیحاتی و موشکی ایران آمده است: از ایران خواسته می شود تا هشت سال پس از «روز قبول توافق» یا تا زمانی که آژانس گزارشی مبنی بر تایید «نتیجه گیری گسترده تر» ارایه کند، هرکدام زودتر حادث شود، هیچ فعالیتی مرتبط با موشک های بالستیکی طراحی شده برای قابلیت حمل سلاح های هسته ای، شامل پرتاب با استفاده از چنین فناوری های موشک های بالستیک، صورت ندهد.
بنابراین در قطعنامه، موشک های بالستیک مطرح شده اند که قابلیت حمل کلاهک های هسته ای داشته باشند. این در حالی است که موشک های ایران با چنین هدفی طراحی نشده اند و جنبه دفاعی دارند.
جدا از فعالیت های تسلیحاتی و موشکی، یکی دیگر از نگرانی‌های آمریکا به «بند غروب برجام» ارتباط می یابد؛ بندی که برپایه آن پس از ۱۰ سال ایران می تواند سانتریفیوژهای غنی‌سازی را افزایش دهد و پس از ۱۵ سال نیز اجازه دارد بر حجم اورانیوم کمتر غنی شده خود بیافزاید. بند مورد نظر یکی از مهمترین دستاوردهای رایزنان هسته ای ایران بود که در طول مذاکرات دو ساله به دست آمد.
بند غروب برجام و پایان محدودیت ها در زمینه فعالیت های موشکی، هراس بر اندام دشمنان منطقه ای ایران افکنده تا با فشار بر بایدن و تروئیکای اروپا، در صدد مذاکرات بیشتر و گنجاندن مسائل دیگر به توافق هسته ای برایند؛ مطالباتی که بیانات مقام معظم رهبری نافرجام ماندن آنها آشکار ساخت.
مقام معظم رهبری بازگشت آمریکا به برجام و لغو تحریم ها را بسترساز اجرای کامل توافق از سوی تهران عنوان و تاکید کردند «این، سیاست قطعی و غیرقابل برگشت جمهوری اسلامی و مورد اتفاق همه مسئولان است و هیچکس از آن عدول نخواهد کرد.»؛ اظهاراتی که راهبرد جمهوری اسلامی و مسیر دیپلماسی کشور مقابل دولت بایدن ترسیم می کند.
نظر شما