اضافه وزن کودکان تأثیر هورمون رشد را کم می‌کند

 دکتر مریم معتمدی  در گفت وگو با خبرنگار ایرنا در تعریف کوتاهی قد در کودکان افزود:زمانی کودکی دارای مشکل کوتاهی قد است که قد آن زیر منفی سه انحراف استاندارد (standard deviation) یا سه تا منحنی پایین تر از نورم مربوط به سنی که در آن هست باشد. یا اینکه بچه ای منفی دو (standard deviation) کم تر از نورم مربوط به سن خود باشد و در طول یک سال آن اندازه مورد نظر قد نکشیده باشد.

وی ادامه داد: به طور کلی اگر کودک در هر سنی در طول سال رشد قدیاش کمتر از پنج سانتیمتر باشد؛ کودک دارای مشکل قدی است.

معتمدی بیان کرد: کودکانی که کمبود هورمون رشد دارند سن استخوانی آنها از سن تقویم، بیش از  دو سال عقب تر است در نهایت تست هورمون رشد از آنها گرفته می شود و اگر کمبود این هورمون را نشان داد هورمون رشد برای آنها تجویز می شود.

به گفته وی گاهی کودکان کمبود رشد قد دارند اما در بررسی های آزمایشگاهی کمبود هورمون رشد نشان داده نمی شود که به آن  کوتاهی قد بدون علت گفته می شود. اگر در این افراد تخمین زده شود که قدشان به آن حد از بزرگسالی نمی رسد قطعا هورمون رشد تجویز می شود.

این متخصص اطفال، غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی جهرم استان فارس گفت:بر اساس مراجعات بیماران، بیشترین علت کوتاهی قد در کودکان جهرمی به ترتیب مسئله ژنتیک، کمبود آهن و ویتامین D است.

معتمدی با اشاره به اینکه ژنتیک نقش مهمی در افزایش قد کودکان دارد گفت:  خیلی از کوتاهی های قد به ژنتیک باز می گردد که می بایست آن را مورد بررسی قرار داد و کودک تحت نظر پزشک باشد.

به گفته وی بعد از ژنتیک، تغذیه، عوامل هورمونی و هورمون تیروئید بسیار بر رشد قدی کودک تاثیر گذار است. اگر کودکی دارای بیماری های مزمن مانند قلبی، کلیوی و کبدی باشد هورمون رشد در این کودک تاثیر کم خواهد داشت.

این پزشک گفت: در رشد قدی کودکان تغذیه مناسب، ورزش روزانه به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه که ضربان قلب را افزایش دهد، خواب به موقع و کافی بسیار موثر است. والدین توجه داشته باشند که خواب کودکان نباید دیرتر از ساعت ۱۰ شب باشد زیرا هورمون رشد در اواسط خواب عمیق ترشح می شود.

وی اضافه کرد: خوراکی های حاوی پروتئین مانند گوشت قرمز و سفید، تخم مرغ، لوبیای قرمز، لبنیات شامل شیر، ماست و ...، سبزی های تیره رنگ مانند اسفناج و کلم بروکلی و مصرف مکمل های کلسیم و ویتامین D در رشد قدی کودکان تاثیر بسزایی دارد. خانواده ها توجه داشته باشند که فقر آهن، کمبود پروتئین، کلسیم و ویتامین دی باعث توقف رشد کودک می شود.

این پزشک متخصص دانشگاه علوم پزشکی جهرم گفت: مسئله ای که امروزه بیشتر با آن مواجه هستیم و تاثیر زیاد بر کوتاهی قد بچه ها دارد چاقی است. اضافه وزن باعث ترشح بیشتر هورمون رشد می شود اما تاثیر آن را در کودکان کم می کند.

وی ادامه داد:کودکان کوتاه قد باید هر چه سریعتر برای دریافت آمپول هورمون رشد اقدام کنند حتی از سه سالگی برای کودکانی که مشکل قدی دارند آمپول هورمون رشد شروع می‌شود. هر چقدر این روند زودتر آغاز شود تاثیر هورمون رشد در کودک بیشتر و مقدار هورمونی که کودک باید مصرف کند کم تر خواهد بود. 

معتمدی با اشاره به شروع قاعدگی در دختران و تاثیر آن بر رشد قد آنها گفت: شش ماه بعد از آغاز قاعدگی صفحات رشد بر اثر هورمون استروژن شروع به بسته شدن می کند. در بهترین حالت انجام ورزش و خواب خوب می تواند باعث رشد ۴ الی ۵ سانتی متری قد در دخترانی که قاعده شدن شود.

وی با بیان این مطلب که بلوغ زودرس مانعی برای رشد قدی کودکان است گفت: دختری که قبل از هفت سالگی نشانه های بلوغ در او دیده شود و پزشک  تخمین زند که قاعدگی دختر دو سال بعد اتفاق میافتد و قد کودک کوتاه است، قطعا آمپول هورمون برای جلوگیری از این روند تجویز می‌شود.

به گفته این متخصص؛ بلوغ زودرس در دختر ها شایعتر و علت آن در اکثر موارد ناشناخته است. ثابت شده است که مواردی مانند اضافه وزن، غذاهای فرآوری شده و لوازم آرایشی در بلوغ زودرس تاثیر زیاد دارد.

وی علت جلوگیری از روند بلوغ زودرس را ایجاد فرصت برای افزایش قد کودک دانست و گفت: تجویز آمپول هورمون برای متوقف کردن روند قاعدگی، به خودی خود افزایش قد به همراه ندارد بلکه این کار باعث ایجاد فرصت می شود که کودک در کنار توصیه هایی که ذکر شد مانند داشتن تغذیه مناسب، ورزش و خواب به موقع رشد قدی داشته باشد. توجه داشته باشید که پسران هم مانند دختران دچار بلوغ زودرس می شوند که آمپول هورمون برای متوقف کردن بلوغ زودرس آنها تجویز می شود.

به گفته وی  آمپول های هورمون که برای جلوگیری از بلوغ زودرس تجویز می شود عوارض خاصی ندارند که فقط افزایش وزن و کاهش تراکم استخوان خواهد داشت که در کنار آن کلسیم و ویتامین دی تجویز می شود. برای جلوگیری از افزایش وزن انجام ورزش الزامی است.