وقتی کرونا حریف برنامه‌های کتابخوانی نمی‌شود

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، شیوع کرونا از اسفند سال گذشته در کنار تمامی آسیب های اقتصادی اختلالی در برنامه ریزی و سیاستگذاری های مختلف اجتماعی اعم از فرهنگی نیز ایجاد کرد مساله ای که نهادهای متولی این حوزه ها را به سمت و سوی راهکارهایی برای تداوم فعالیت ها و قطع نشدن زنجیره های ارتباطی و فلج نشدن امور کشاند.

نهاد کتابخانه های عمومی کشور نیز به عنوان یکی از متولیان موثر عرصه فرهنگ با نقش و رسالت مستقیم در حوزه کتاب و کتابخوانی مردم پس از شیوع کرونا با تداوم برنامه ها به اقتضای شرایط در استمرار برنامه های ترویجی کتابخوانی به تلاش خود ادامه داد.

این نهاد بر اساس قانون تأسیس و نحوه اداره کتابخانه‌های عمومی کشور مصوب ۱۳۸۲ متولی قانونی اداره کتابخانه‌های عمومی در ایران است. پیش از تصویب این قانون کتابخانه‌های عمومی کشور تحت عنوان هیئت امنای کتابخانه‌های عمومی کشور زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اداره می‌شد اما بعد از تصویب این قانون نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور به صورت نهاد عمومی غیردولتی و مستقل آغاز به فعالیت کرد.

بر اساس این قانون، غیر از هفت کتابخانه که در تبصره ۲ ماده ۱۱ استثنا شده‌اند و کتابخانه‌های وقفی که تابع وقفنامه می‌باشند، هر کتابخانه‌ای که می‌خواهد به عنوان «کتابخانه عمومی» در ایران فعالیت کند، باید زیر نظر نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و مطابق با این قانون اداره شود. هفت استثناء این قانون عبارتند از: کتابخانه ملی، کتابخانه‌های آستان قدس رضوی، کتابخانه آستان حضرت معصومه (س)، کتابخانه آستان حضرت عبدالعظیم (ع)، کتابخانه آستان احمدبن موسی (ع) شاه چراغ، کتابخانه آیت‌الله‌العظمی مرعشی نجفی و کتابخانه مجلس شورای اسلامی.

براساس رسالت تعریف شده نهاد کتابخانه های عمومی کشور از اسفند سال گذشته و به دنبال شیوع ویروس کرونا و تعطیلی مراکز فرهنگی و هنری برای ادامه فعالیت ها متناسب با شرایط به برنامه ریزی و تبیین راهکار پرداخت.

مهدی رمضانی معاون توسعه کتابخانه ها و کتاب خوانی نهاد در گفت وگو با خبرنگار ایرنا به تشریح مهمترین اقدامات نهاد پس از شیوع ویروس کرونا در طول یکسال گذشته پرداخت.

وی گفت: اولین اقدامی که نهاد انجام داد تقویت حوزه فضای مجازی و به موازات آن رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی و مورد تاکید وزارت بهداشت در کتابخانه ها بود. 

رمضانی ادامه داد: به دنبال هشدارهای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی برای جلوگیری از انتشار عوامل بیماری‌زا و فراگیرشدن ویروس و تصمیم نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور مبنی بر تعطیلی کتابخانه های عمومی و لغو نشست‌ها، همایش‌ها و برنامه‌های جمع محور؛ با اهدافی چون اشاعه فرهنگ کتابخوانی، ترویج مطالعه کتاب‌ و غنی‌سازی اوقات فراغت، اقدام به طراحی برنامه های فرهنگی و ترویجی کرد.

وی طراحی پویش ها و مسابقات ملی را از اقدامات انجام شده طی این مدت برشمرد و گفت: دهمین جشنواره کتابخوانی رضوی بصورت الکترونیکی در سه رده سنی «کودک»، «نوجوان» و «جوان و بزرگسال»، در سه بخش «فردی» و «گروهی» و «خانوادگی» از طریق سایت و ربات پیام رسان گپ در ۵ قالب نقاشی، پویش کتاب‌خوان مجازی، فعالیت گروهی، داستانک نویسی و چهارگزینه‌ای با مشارکت بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزارنفر برگزار شد.

رمضانی گفت: همچنین برگزاری مسابقه نقاشی «کرونا را شکست میدهیم» با حضور ۱۲ هزار و ۴۰۰ نفر، پویش هر کتابدار یک کتابخوان؛ ویژه کتابداران و کارکنان نهاد، برگزاری مسابقه آموزشی و جشنواره «مرورنویسی» ویژه کتابداران و کارکنان نهاد، پویش «کتابخوانان عاشورایی» و پویش «خادم ارباب کیست» درماه محرم و صفر، مشارکت در برگزاری اولین جشنواره کشوری داستان کوتاه با موضوع سیره رفتاری و نقش شهید حسن باقری در دوران دفاع مقدس بر مبنای جلد سوم کتاب روایت زندگی شهید، نوشته سعید علامیان و برگزاری مسابقه طریقت سلیمانی در سطح ملی با محوریت استان کرمان و ستاد بزرگداشت سردار دلها از دیگر برنامه های اجرایی از سوی نهاد کتابخانه ها طی دوران شیوع کرونا بود.

راه اندازی پیک کتاب و ارسال درب منزل

معاون توسعه کتابخانه ها و کتابخوانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور به برگزاری پویش ها و برنامه های ادارات کل کتابخانه های عمومی استان های مختلف از جمله مازندران، آذربایجان غربی، البرز، خراسان رضوی، فارس، کرمان، کرمانشاه و همدان و... اشاره و تاکید کرد: طرح پیک کتاب در استان های کشور با هدف توسعه خدمات غیرحضوری در کتابخانه‌ها و ارسال کتاب درب منازل و دسترسی به پایگاه‌های اطلاعاتی با ارائه بیش از یکهزار و ۸۰۰ پایگاه معتبر خارجی و داخلی نیز در ۱۰ درصد از کتابخانه‌های عمومی سراسر کشور اجرا شد.

رمضانی به طراحی بستر ارتباطی با کتابداران و کتابخوانان در پیام رسان ها اشاره کرد و افزود: با بهره‌گیری از ظرفیت پیام‌رسان‌های داخلی و شبکه اجتماعی اینستاگرام، باهدف کاهش فاصله با کتابخوانان و کتابداران، دو کانال با عنوان شبکه مجازی کتابداران و کتابخوانان با اهدافی چون ایجاد هم افزایی، تبادل تجربه، اطلاع‌رسانی فوری برنامه‌ها، ارائه محتوای آموزشی و... ایجاد شد که در حال حاضر بیش از ۱۱ هزار نفر از اعضاء از محتوای شبکه کتابخوانان استفاده می نمایند. موضوعات روز، معرفی کتاب، قصه گویی، شعرخوانی، آشنایی با فعالیت‌های کتابخانه‌های عمومی، انتشار فایل‌های PDF، کاردستی، بازی و سرگرمی، کارتون کتاب، این چند کتاب و ... از جمله آنهاست که نتیجه تلاش های کتابداران ما در فضای مجازی، از این بستر به دست مخاطبان و اعضاء می رسد.

معاون نهاد کتابخانه های عمومی کشور جلسات مجازی مشاوره، سخنرانی در موضوعات متنوع (روانشناسی، تربیت فرزند، تحکیم روابط خانوادگی، مدیریت زمان، انتخاب کتاب خوب،...)، رونمایی و نقد کتاب، نشست ها و گفتگوهای فرهنگی، نشست‌های کتاب‌خوان، جلسات ادبی و محافل ادبی، نمایش‌خوانی، کارگاه‌های آموزشی، سرگرمی (بازی، کاردستی، اوریگامی)، قصه گویی و... در راستای استمرار فعالیت‌های فرهنگی و ترویجی در فضای مجازی اجرایی شد.

رمضانی توسعه خدمات رسانی به اعضاء، لغو جریمه دیرکرد در ایام تعطیلی کتابخانه‌های عمومی، فراهم کردن امکان دسترسی اعضای فعال کتابخانه‌های عمومی به برخی خدمات سرویس‌دهندگان مجموعه‌های کتاب‌ الکترونیکی و امکان پیش ثبت نام آنلاین، جستجوی منابع کتابخانه، رزرو منابع و تمدید منابع بصورت اینترنتی از طریق سامانه مدیریت کتابخانه‌های عمومی را نیز از جمله اقدامات برشمرد.

وی گفت: تولید محتوای ترویجی از دیگر اقداماتی بود که در این ایام انجام گرفت: انتشار الکترونیکی جلد هفت تا ۱۰ کتاب هدهد سفید؛ پخش انیمیشن ۱۰ قسمتی آقا و خانم کتابدار با محوریت کتابدار، کتابخانه و مراجعان کتابخانه‌های عمومی است، در بستر فضای مجازی (کانال نهاد در پیام رسان بله، سروش و گپ و صفحه اینستاگرام نهاد و شبکه پویا)، تولید محتوا و انتشار مجموعه ۱۰ قسمتی کتابخوان تلویزیونی و تولید آیتمهای تولیدی، آموزشی، ترویجی و محتوایی تصویری توسط ادارات کل استانی از دیگر اقدامات این ایام بوده است.

وی به برگزاری نخستین سوگواره «ده شب ده محفل» اشاره کرد و گفت: همزمان با ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان، حضرت امام حسین (ع)، در دهه اول محرم، نخستین سوگواره مجازی محافل ادبی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با عنوان «ده شب، ده محفل» با محوریت عصر شعر مجازی با حضور شورای ادبی نهاد و محافل ادبی استان‌ها و جمعی از شاعران نام آشنای هر استان در فضای اسکای روم، برگزار شد.

کرونا و بازار داغ وبینارهای فرهنگی

رمضانی برگزاری وبینار علمی ـ فرهنگی مرثیه­ سرایی در ایران و هند با هدف بررسی اهداف نهضت عاشورا در آثار مرثیه­ سرایان با حضور اساتید دانشگاه‌های معتبر ایران و هندوستان (مشارکت محافل ادبی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و رایزنی فرهنگی ایران در هندوستان) در بستر سامانه اسکای روم، برگزاری وبینار بررسی نقش و جایگاه بانوان در گسترش فرهنگ عاشورا، برگزاری برنامه‌های فرهنگی متناسب با سالگرد شهادت سردار سلیمانی، جمع‌آوری نقاشی کودکان با موضوع سردار دلها به منظور پخش بهترین‌ها از شبکه پویا، برنامه‌ریزی به منظور برگزاری ادامه سرفصل های دوره مجازی مشاوره کتابدار در سه ماهه پایانی سال با حضور تمامی کتابداران و کارشناسان ستادی، برگزاری قریب به ۹۶ هزار برنامه ترویجی در فضای مجازی ، معرفی کتاب در فضای مجازی، برگزاری برنامه‌های مجازی شب یلدا در صفحات کتابخانه ها و اجرای برنامه‌هایی چون قصه‌گویی، حافظ خوانی، شاهنامه‌خوانی و... را نیز از دیگر اقدامات برجسته برشمرد.

وی ادامه داد: برگزاری همایش بین المللی کارکردهای اجتماعی کتابخانه های عمومی در تاریخ ۲۴ و ۲۵ آذر با حضور اساتید و چهره های ملی و بین المللی علم کتابداری، مشارکت مادی و معنوی در هفتمین دوره جشنواره روستاها و عشایر کتاب و جشنواره مروجان خواندن، انجام اقدامات و فعالیت های ذیل بصورت زنده در هفته دفاع مقدس، معرفی کتاب من زنده ام توسط نویسنده کتاب معصومه آباد، معرفی کتاب گلستان یازدهم توسط نویسنده بهناز ضرابی زاده، محفل ادبی مجازی «بانوان راوی حماسه» با موضوع نقش زنان در دفاع‌مقدس و برگزاری کرسی آزاداندیشی «زنان، دفاع‌مقدس؛ سبک زندگی اسلامی ایرانی» را از دیگر برنامه های اجرایی نهاد طی این مدت برشمرد.

معاون توسعه کتابخانه ها و کتابخوانی نهاد کتابخانه های عمومی کشور تداوم فعالیت ها و پررنگ تر شدن آنها متناسب با شرایط فعلی را از هم سیاستگذاری های نهاد در ایام پیش رو عنوان کرد.