خلیج گرگان در سال های اخیر به دلیل مشکلات زیست محیطی مانند پسروی گسترده، همواره مورد توجه قرار داشت اما در ۲ سال اخیر و با تلفات گسترده پرندگان، نگرانی در مورد ادامه حیات آن افزایش چشمگیری پیدا کرد.
یک ماه از مشاهده نخستین مورد تلفات در پهنه سرزمینی گلستان می گذرد و روند جمع آوری پرندگان تلف شده از خلیج گرگان همچنان ادامه دارد .
سازمان دامپزشکی کشور به عنوان متولی اصلی بررسی چنین رخدادهایی در حوزه حیات وحش پس از بررسی و آزمایشات مختلف بوتولیسم را عنوان علت مرگ پرندگان مهاجر اعلام کرده است .
مشاهدات میدانی خبرنگار ایرنا از سواحل گلستان نشان می دهد که حدود ۵۰ کیلومتر از نوار ساحلی خلیج گرگان در محدوده نوکنده ، بندرگز و بندرترکمن با این تلفات روبرو هستند و لاشه ها به صورت روزانه توسط محیط‌بانان جمع‌آوری و دفن می‌شود.
هر چند بیشتر لاشه های جمع آوری شده از سواحل متلاشی شده و تعفن نعشی دارند اما در بین هر چند صد لاشه تعدادی لاشه سالم نیز دیده می شود که نشانه استمرار روند بیماری است.
لاشه های تجزیه شده بیشتر پرنده هایی هستند که در مناطق فراساحلی یا محدوده بخش های شرقی مازندران تلف شده و لاشه آنها توسط باد و جریانات آبی به سواحل گلستان می رسد.
در روزهایی که سامانه ناپایدار جوی در گلستان حاکم است و باد و طوفان و مواج بودن دریا اتفاق می افتد تعداد لاشه‌ها بیشتر شده و به تبع آن کار محیط بانان برای جمع آوری پرندگان تلف‌شده سخت تر است.
رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان ترکمن در گفتگو با خبرنگار ایرنا اظهارداشت : تاکنون حدود ۲۰ هزار قطعه پرنده با همکاری نیروهای محیط زیست گلستان و مازندران، دامپزشکی، کانون شکار و همیاران محلی از خلیج گرگان جمع‌آوری و به‌صورت بهداشتی دفن شد.
علی بیانی گفت: سازمان دامپزشکی به‌عنوان مرجع تشخیص بیماری‌های حیات‌وحش با انجام نمونه‌برداری و آزمایش مختلف ویرس شناسی، سم شناسی و میکروبی، علت مرگ‌ومیر پرندگان را بیماری بوتولیسم اعلام کرده است.
رییس اداره حفاظت محیط زیست بندرترکمن ادامه داد :علت شکل‌گیری بوتولیسم در خلیج گرگان دلایل مختلفی دارد که نفوذ سموم و کودهای شیمیایی به پهنه آبی خلیج گرگان ناشی از سیل پارسال گلستان و بارندگی فراوان سال گذشته مازندران از جمله آن است.
وی با اشاره به ضرورت حل مشکل کمی و کیفی آب خلیج گرگان گفت: در حال حاضر حدود ۱۴ هزار هکتار از خلیج گرگان خشک شده و تراز آبی آن نیز بیش از ۲ متر کاهش یافته که باید حق آبه مناسب برای این پهنه آبی منظور شود و ورود پساب خانگی، کشاورزی و صنعتی به این خلیج مدیریت گردد.
وی افزود : فراهم سازی بستر مناسب برای رشد دوباره گیاهان آبزی در کانال های منتهی به خلیج گرگان به عنوان پالاینده های طبیعی از دیگر روش های اثر بخش تداوم حیات این پهنه آبی است.
مدیرکل دامپزشکی گلستان هم با اشاره به استمرار تلفات پرندگان مهاجر آبزی در خلیج گرگان با ظن ابتلا به بوتولیسم نسبت به احتمال سرایت مرگ و میر این پرندگان به آبزیان هشدار داد.
غلامرضا محرابی اظهار داشت: بر اساس آزمایشات مرکز بیماری شناسی سازمان دامپزشکی، علت تلفات پرندگان در پهنه آبی خلیج گرگان بوتولیسم است که دامنه اثرگذاری این باکتری فقط به پرندگان محدود نمی شود.
وی بیان کرد: وجود باکتری " کلوستریدیوم بوتولینوم " در نمونه لاشه پرندگان جمع آوری شده از میانکاله و خلیج گرگان به اثبات رسیده که تزریق آن به موش و خرگوش آزمایشگاهی منجر به مرگ این گونه ها شد و می‌تواند موجب تلف‌شدن دیگر جانداران از جمله آبزیان شود.
محرابی گفت: تا زمانی که پسروی و کیفیت آب خلیج گرگان به طور ریشه ای حل نشود امکان استمرار تلفات جانداران در سال های آینده نیز وجود دارد.
به گفته وی در نتیجه کیفیت پایین آب خلیج گرگان، اکسیژن محلول در آب تغییر کرده و این عامل بر فعالیت میکروارگانیسم های شناور یا ته‌نشین شده در اکوسیستم های آبی تاثیر می‌گذارد.
مدیرکل دامپزشکی گلستان بیان کرد: در یک ماهه گذشته خلیج گرگان بیش از ۱۰ روز دمای هوای گرم را تجربه کرد که این امر در کنار افزایش روز افزون مواد آلی آب ناشی از ورود پساب و فاضلاب صنعتی و خانگی موجب رشد فعالیت باکتری بوتولیسم می‌شود.
استمرار تلفات پرندگان مهاجر در خلیج گرگان سبب شده تا این روزها تعدادی از اهالی منطقه تحت عنوان حامیان خلیج گرگان در فضای مجازی پویش مردمی تشکیل دهند تا حساسیت عمومی نسبت به این رخداد را افزایش داده و عزم جدی‌تر مسوولان را مطالبه کنند .
بر اساس اطلاعیه رسمی دامپزشکی، کاهش کیفیت و کمیت آب خلیج گرگان از دلایل موثر در ایجاد بوتولیسم در این پهنه آبی است که باید راهکاری برای حل آن اندیشیده شود .
در حال حاضر و بر اساس پایش خبرنگار ایرنا ۲ کانال "آرا" در مجاورت آشوراده و چپاقلی در حدود ۲ کیلومتری شمال جزیره آشوراده وظیفه تبادل آبی دریای خزر و خلیج گرگان را بر عهده دارند که عمق و عرض کم کانال ها در کنار شیب معکوس آنها به سوی خزر سبب شده جریانات آبی این ۲ اکوسیستم به سختی صورت گیرد و فقط در روزهای بارانی و یا زمان مواج بودن دریا به سبب کولاب های موضعی، تبادل آب در این زیستگاه محسوس باشد.
معاون اول رییس جمهور در سفر هفته گذشته به گلستان از تصویب طرح احیای خلیج گرگان در ۷ سال آینده خبر داده و گفته بود با تزریق اعتبار ۹۰۰ میلیارد ریالی شاهد احیای خلیج گرگان خواهیم بود.
طبق اعلام سازمان دامپزشکی پارسال بر اثر بیماری مشکوکی که از بهمن ماه تا اواخر اسفند در تالاب بین المللی میانکاله رخ داد بیش از ۴۵ هزار پرنده مهاجر در گلستان و مازندران تلف شدند.
پناهگاه حیات‌وحش و ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله در جنوب دریاچه خزر و در محدوده جغرافیایی استان‌های گلستان و مازندران واقع شده است.
تالاب بین‌المللی میانکاله دارای ۴۰ هزار هکتار مساحت آبی است که از دهستان میانکاله در شهرستان بهشهر تا آشوراده در استان گلستان گسترده است.
خلیج گرگان از لحاظ اقتصادی و اکولوژیکی دارای اهمیت بوده و در تکثیر آبزیان، ماهیان استخوانی و غضروفی و جذب پرندگان مهاجر زمستانی نقش مهمی دارد.
نظر شما