مکمل‌های کلاژن؛ واقعیت یا مبالغه‌ ای تبلیغاتی؟

کلاژن پروتئین اصلی بدن انسان است که در استخوان‌ها، پوست، تاندون‌ها و سایر بافت‌های پیوندی بدن یافت می‌شود.

تاکنون ۲۸ نوع از کلاژن در بدن انسان شناسایی شده است که انواع I، II و III بیشترین فراوانی را داشته و ۸۰ تا ۹۰ درصد از تمام کلاژن بدن را تشکیل می‌دهند. انواع I و III عمدتا در پوست و استخوان‌ها یافت می‌شوند و نوع II عمدتا در مفاصل وجود دارد.
بدن انسان به طور طبیعی کلاژن تولید می‌کند؛ اما این ماده به صورت مکمل‌های خوراکی نیز تولید و عرضه شده است. در این گزارش میزان اثرگذاری مکمل‌های کلاژن بر اساس مستندات علمی مورد بررسی قرار گرفته است.

بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۱ میلادی در نشریه Food Hydrocolloids منتشر شده است بخش عمده کلاژن مورد استفاده در مکمل‌ها از حیوانات به ویژه گاو و ماهی تامین می‌شود. این مکمل‌ها دارای ساختار شیمیایی متفاوتی هستند؛ اما معمولا حاوی انواع I، II و III یا ترکیبی از هر سه نوع هستند.

به گزارش انجمن بین‌المللی تحقیقات آرتروز در نشریه Osteoarthritis and Cartilage مکمل کلاژن به یکی از سه شکل زیر عرضه می‌شود:
۱- کلاژن هیدرولیز شده: این نوع کلاژن با عنوان کلاژن هیدرولیسات یا پپتیدهای کلاژن نیز شناخته می‌شود و به اجزای پروتئینی کوچکتر موسوم به اسیدهای آمینه تجزیه می‌شود.
۲- ژلاتین: کلاژن موجود در ژلاتین به صورت جزئی به اسیدهای آمینو تبدیل می‌شود.
۳- کلاژن خام: در حالت پروتئین‌های کلاژن دست نخورده باقی می‌مانند.
بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۹ میلادی در دو نشریه  Nutrients و Frontiers in Nutrition منتشر شده است کلاژن به صورت هیدرولیز شده، به طور موثر در بدن جذب می‌شود.
نکته قابل توجه این است که تمام صورت‌های کلاژن در جریان گوارش به اسیدهای آمینه تبدیل شده و سپس در بدن جذب می‌شوند و مجددا برای تولید کلاژن و سایر پروتئین‌های مورد نیاز بدن به کار گرفته می‌شوند. در واقع بدن نیازی به مصرف مکمل کلاژن ندارند و این ماده را به صورت طبیعی و با استفاده از آمینواسیدهای حاصل از تجزیه پروتئین‌های مصرف شده در رژیم غذایی، تولید می‌کند.
با وجود این بر اساس تحقیقاتی که در سال ۲۰۱۹ میلادی در نشریه Nutrients‌ منتشر شده، مصرف مکمل‌های کلاژن می‌تواند موجب بهبود تولید این ماده بدن شود.

در کنار مکمل‌های این پروتئین، تامین آن از طریق مواد طبیعی است. هشت ماده غذایی که موجب افزایش تولید کلاژن طبیعی در بدن می‌شوند در ادامه شرح داده شده است:
۱- سوپ قلم: این غذا با جوشاندن استخوان‌ها و بافت‌های پیوندی مرغ، قلم گاو یا سایر حیوانات تهیه می‌شود و حاوی مقادیر زیادی کلاژن است.
۲-ژلاتین: یک منبع غنی از کلاژن است که می‌توان آن را در رژیم غذایی روزانه به صورت مستمر مصرف کرد.
۳- تخم مرغ: سفیده تخم مرغ حاوی گلیسین و پرولین است که آمینواسیدهای اصلی تشکیل دهنده کلاژن محسوب می‌شوند. زرده تخم مرغ هم حاوی مقادیر زیادی ویتامین D و چربی‌های سالم است که موجب حفظ سلامت پوست و عضلات می‌شوند.
۴- مرکبات: مصرف مرکبات تازه موجب تامین ویتامین C مورد نیاز برای تولید طبیعی کلاژن در بدن می‌شود و تاثیر قابل توجهی بر افزایش تولید این ماده دارد.
۵- بروکلی: این گیاه هم منبع غنی از ویتامین C است و مصرف آن به صورت خام یا پخته موجب افزایش تولید کلاژن در بدن می‌شود.
۶- سبزیجات سبزبرگ: این سبزیجات نیز حاوی مقادیر زیادی ویتامین C هستند و مانند مرکبات و بروکلی موجب افزایش تولید کلاژن می‌شوند.
۷- آجیل: این دانه‌های خوشمزه علاوه بر انواع پروتئین‌ها، عناصری مانند روی را که برای تولید کلاژن ضروری هستند، به بدن می‌رسانند.
۸- قارچ: این گیاه نیز حاوی مقادیر زیادی روی است و تولید کلاژن در بدن را افزایش می‌دهد.

منابع:

پایگاه خبری نیچر

پایگاه خبری کلینیک مایو

پایگاه خبر هلث لاین