انتخابات در پاکستان و مثلث دولت‌های فدرال، ایالتی و محلی

به گزارش ایرنا، در کشور جمهوری اسلامی پاکستان دوره مجالس ملی، ایالتی، دولت و ریاست جمهوری ۵ ساله است.

«آصف علی زرداری» و «ممنون حسین» روسای جمهوری پیشین پاکستان به ترتب در ۹ سپتامبر ۲۰۱۳ (۱۸ شهریور ۱۳۹۲) و ۸ سپتامبر ۲۰۱۸ (۱۷ شهریور ۱۳۹۷) کاخ ریاست را پس از ۵ سال دوره ریاست جمهوری بر اساس قانون اساسی پاکستان ترک کردند.

زرداری از حزب مردم اولین رئیس جمهوری پاکستان بود که توانست دوره ۵ ساله حکومت خود را تکمیل کند. پس از آن ممنون حسین به عنوان دوازدهمین رئیس جمهوری منتخب نمایندگان مردم پاکستان در مجالس ملی و مجالس ایالتی انتخاب شد و وی شهریور ۹۷ این پُست را به «عارف علوی» رئیس جمهوری فعلی پاکستان تحویل داد.

اتمام ۲ دوره ۵ ساله دولت‌های قبلی در پاکستان نشان از بهبود نظام مردم سالاری در این کشور است. این کشور دارای یک نظام جمهوری فدرال است که دولت‌های ملی، ایالتی و محلی آن را تشکیل می‌دهند.

دولت‌های محلی مشروعیت خود را از قانون اساسی پاکستان می‌گیرند و همچنین هر ایالت نیز قوانین مختص خود را دارد. انتخابات شوراهای شهری و روستایی نیز دربرگیرنده دولت‌های محلی است.

در ۴ ایالت پاکستان از جمله منطقه گلگیت بلتستان در شمال این کشور و منطقه کشمیر (تحت مدیریت دولت اسلام‌آباد) چیزی حدود ۱۲۹ شورای منطقه‌ای (شهر و روستا) وجود دارد. آخرین انتخابات برای تعیین نمایندگان شوراهای شهر و روستان به ترتیب در سال ۲۰۱۳ و سپس در ۲۰۱۵ برگزار شد.

مجلس سنای پاکستان

هر ۳ سال یکبار انتخابات برای تعیین ۵۰ عضو جدید مجلس سنای پاکستان برگزار می‌شود، این در حالی است که بر اساس مصوبه سال ۲۰۱۰ قانون اساسی پاکستان، ۴ کرسی مجلس سنای این کشور به اقلیت‌های مذهبی در این کشور تعلق دارد. آخرین انتخابات مجلس سنا نیز ۱۳ اسفندماه امسال برگزار شد و روزهای گذشته رئیس و نایب رئیس جدید این مجلس نیز توسط نمایندگان آن انتخاب شدند.

در انتخابات مجلس سنای پاکستان سناتورها توسط نمایندگان مجلس ملی و ۴ پارلمان ایالتی انتخاب می‌شوند. وظیفه اصلی اعضای این مجلس، برقراری توازن و صلح در بین ایالت ها و تقویت و ترویج امور این مناطق است. سناتورهای مناطق قبایلی پاکستان نیز توسط نمایندگان این مناطق در پارلمان ملی انتخاب می‌شوند و تعداد سناتورهای ۴ ایالت پاکستان ﴿سند، پنجاب، بلوچستان و خیبرپختونخوا﴾ نیز یکسان خواهد بود.

انتخابات مجالس ملی، نخست وزیر و رئیس جمهوری

در پاکستان شخص مورد نظر برای تصاحب کرسی ریاست جمهوری کشور، با معرفی از سوی حزب حاکم و پس از آن با کسب اکثریت 'آرای نمایندگان مجالس ملی و ایالتی' به عنوان رئیس جمهوری پاکستان انتخاب می‌شود.

روند انتخاب نخست وزیر هم بر عهده 'مجلس ملی' است. نمایندگان مجلس ملی در انتخابات درون پارلمانی، به ۲ نامزد معرفی شده از سوی حزب حاکم و جناح مخالف رای می‌دهند و معمولا نامزد معرفی شده از سوی حزب حاکم به دلیل اینکه حزب حاکم بیشترین کرسی را در مجلس دارد، در این انتخابات پیروزی می‌شود و کرسی نخست وزیری را تصاحب می‌کند.

«عمران‌خان» نخست وزیر فعلی و رییس حزب تحریک انصاف (PTI)، در ۲۷ مرداد ۱۳۹۷ به عنوان بیست و دومین نخست وزیر پاکستان انتخاب شد. حزب تحریک انصاف که تحت رهبری عمران‌خان قرار دارد، در انتخابات سال ۹۷ توانست بیشترین تعداد کرسی‌های مجلس ملی را آن خود سازد.

در پاکستان پس از برگزاری انتخابات مجالس ملی و ایالتی، نمایندگان در تاریخ مقرر شده وارد مجالس شده و سوگند خدمت یاد می‌کنند. پس از آن نمایندگان اقدام به انتخاب روسای مجالس ملی و ایالتی می‌کنند. روند انتخاب به این شکل است که حزبی که دارای بیشترین کرسی در مجالس ملی و ایالتی باشد می‌تواند بالاترین شانس برای تصاحب ریاست مجلس را داشته باشد.

پس از انتخاب رئیس مجلس، وی از کرسی خود به عنوان نماینده حزب استعفا می‌دهد و این اقدام به این معنا است که رئیس مجلس نباید وابسته به یک حزب خاص باشد.

پس از این مرحله، حزبی که بیشترین کرسی را در مجلس داشته باشد یکی از نمایندگان خود را برای تصاحب کرسی نخست وزیری انتخاب می‌کند. در بعضی مواقع حزبی که بیشتری کرسی را در اختیار دارد سعی می‌کند با ائتلاف با برخی از احزابی که دارا تعداد قابل توجهی کرسی در مجلس هستند، موقعیت خود محکم‌تر کرده تا بتواند در رای گیری برای انتخاب نخست وزیر، قاطعانه از نامزد جناح مخالف پیشی گرفته و بدون هیچ نگرانی کرسی نخست وزیری را بدست آورد.

در پاکستان، مردم بطور مستقم در انتخاب نخست وزیر نقش ندارند و این انتخاب توسط نمایندگان منتخب مردم در مجلس انجام می‌شود.

پس از انتخاب نامزد مورد نظر از طرف حزبی که دارای بیشترین کرسی در مجلس ملی است، جناح مخالف نیز نامزد مورد نظر خود را معرفی می‌کند تا این ۲ نفر برای تصاحب کرسی نخست وزیر از طریق کسب آرای نمایندگان مجلس، به رقابت بپردازند.

معمولا اینگونه است که نامزده معرفی شده از سوی حزبی که در انتخابات عمومی بیشترین کرسی را در مجلس کسب کرده است، بر کرسی نخست وزیر می‌نشیند، زیرا نسبت به نامزد جناح مخالف می‌تواند آرای بیشتری در مجلس کسب کند.

نخست وزیر منتخب نمایندگان مجلس، پیش از نشستن بر کرسی نخست وزیری، در مجلس و نزد نمایندگان مردم سوگند خدمت یاد می‌کند و چند روز پس از ادای سوگند، اعضای کابینه‌اش را به اختیار خود برمی گزیند و اعضای کابینه نیازی به رای اعتماد مجلس ندارند.

تاریخ نهایی و زمان برگزاری انتخابات سراسری پاکستان از سوی کمیسیون انتخابات این کشور اعلام و پس از آن مجالس ملی و ایالتی این کشور نیز منحل می‌شوند.

وظیفه دیگر کمیسیون انتخابات پاکستان، بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات عمومی است و کسانی که برای رقابت در انتخابات ثبت نام کرده‌اند، پرونده و سوابق آنان در کمیسیون انتخابات پاکستان مورد بررسی قرار می‌گیرد و افرادی که صلاحیت لازم را برای شرکت در انتخابات نداشته باشند، از سوی این کمیسیون غربال می‌شوند.

روند انتخابات در پاکستان دو تا سه ماه به طول می‌انجامد. طبق قانون اساسی پاکستان، در طول این مدت، یک دولت موقت و یا دولت انتقالی تشکیل می‌شود و مجالس ملی و ایالتی برای روی کار آمدن دولت موقت و فراهم کردن زمینه‌ها برای برگزاری انتخابات سراسری منحل می‌شوند.

با تصویب فرم های نامزدهای انتخاباتی از سوی این کمیسیون، این مصوبه جهت تایید نهایی برای رییس جمهوری پاکستان ارسال می‌شود.

در پاکستان با توافق احزاب حاکم و مخالف، ۳ تا ۵ نفر برای پست نخست وزیری دولت موقت تعیین و تصمیم درباره معرفی نامزد آن پس از رایزنی‌های جداگانه و مشترک اتخاذ می‌شود.