جهان در ۱۳۹۹ / کرونا، دیپلماسی ماسک و واکسن در آسیای مرکزی

به گزارش ایرنا، کشورهای آسیای مرکزی سال ۱۳۹۹ را در بحبوحه تلاش‌ها برای جلوگیری از گسترش ویروس کرونا و همچنین مهار و مبارزه با این ویروس بیماری‌زا سپری کردند و در اواخر سال در تکاپوی اجرای برنامه واکسیناسیون هستند. در کنار مسائل و مشکلات مرتبط با همه‌گیری کووید-۱۹ و دیپلماسی ماسک و واکسن در منطقه، موضوعات دیگری هم در سال ۹۹ در آسیای مرکزی خبرساز شد: از مناقشه‌ها و درگیری‌های مرزی بخصوص بین تاجیکستان و قرقیزستان تا حواشی مرتبط با ادعاهای ارضی احتمالی چین درباره بخشی از خاک تاجیکستان تا بحران سیاسی در قرقیزستان.

با این وجود چند کشور آسیای مرکزی در این سال انتخابات مهمی را نیز برگزار کردند که تعیین کننده سمت و سوی تحولات آینده سیاسی در این کشورها خواهد بود. در این گزارش مهمترین تحولات آسیای مرکزی و همچنین برخی تعاملات مهم ایران با کشورهای منطقه را مرور خواهیم کرد. 

دیپلماسی ماسک و واکسن در آسیای میانه

در سال ۱۳۹۹ در بحبوحه همه گیری جهانی کرونا ، آسیای مرکزی ابتدا صحنه دیپلماسی ماسک و سپس در اواخر سال دیپلماسی واکسن بخصوص از سوی دو کشور چین و روسیه بود. به نوشته نشریه دیپلمات ، با وجود تمام تلاش های چین در آسیای میانه در یک دهه گذشته که بیشتر آن در چهارچوب ابتکار "کمربند و راه" بوده است، قزاقستان به عنوان بزرگترین شریک چین در طرح یاد شده طرحی برای استفاده از واکسن چینی ندارد.

زمانی که قزاقستان کارزار واکسیناسیون کرونا را در اواسط بهمن ماه آغاز کرد، برنامه آن آغاز کار  با ۲۲ هزار دُز واکسن Sputnik V روسیه بود و تولید واکسنهای بیشتر روسی در داخل قزاقستان در دستور کار قرار گرفت و قرار است استفاده از واکسن تولید داخل قزاقستان با نام QazCovid در بهار آینده آغاز شود و همچنین واکسن آمریکایی – آلمانی فایزر-بیونتک هم اوایل سال ۱۴۰۰ (نیمه دوم سال ۲۰۲۱) وارد خواهد شد.

قزاقستان که حدود ۲۵۰ هزار مورد ابتلا به کرونا و بیش از ۳ هزار مرگ را ثبت کرده است، قصد دارد بیش از ۶ میلیون نفر از جمعیت ۱۹ میلیون نفری خود را تا پایان سال میلادی ۲۰۲۱ واکسینه کند  

( یرلان کیاسوف معاون وزیر بهداشت قزاقستان روز ۱۳ بهمن ماه اولین دُز واکسن روسی را دریافت می کند) 

در حالی که قزاقستان واکسیناسیون با واکسن روسی را آغاز کرده و ترکمنستان نیز برنامه مشابهی دارد ، برخی گزارشها حاکی است که روسیه در دیپلماسی واکسن در آسیای میانه از چین پیش افتاده است.

اما این وضعیت درباره ازبکستان صدق نمی کند. ازبکستان که در دولت میرضیایف از سال ۲۰۱۶ همکاری با چین را افزایش داده است ، کار واکسیناسیون را در بهمن ماه با واکسن چینی Zhifei آغاز کرد که در آن زمان مرحله سوم آزمایش را طی می کرد. ازبکستان برای این واکسن از نام ZF-UZ_VAC ۲۰۰۱ استفاده کرده است. ازبکستان نیز در حدود ۸۰ هزار مورد ابتلا و بیش از ۶۰۰ مرگ ناشی از کرونا را ثبت کرده است.

پکن در بحبوحه شیوع کرونا با استفاده از قدرت نرم خود اقدام به تامین اقلام ضروری و کمکهای پزشکی به کشورهای آسیای میانه کرده ؛ جایی که چین در حال افزایش نفوذ خود به عنوان سرمایه گذار و شریک تجاری بوده است. با این حال ، تحقیقی که یک موسسه منطقه ای در دی ماه منتشر کرد حاکی است اکثریت مردم آسیای میانه بر این باورند که روسیه بهتر از سایر کشورها می تواند به واکسیناسیون کرونا کمک کند.

مشکلات در مورد واکسیناسیون در آسیای میانه بیش از مساله تامین واکسن یا ملاحظات ژئوپلتیک به موضوعات محلی تدارکاتی و غلبه بر تردیدها مرتبط است. به عنوان مثال کشورهای قرقیزستان همانند تاجیکستان و ازبکستان واجد شرایط دسترسی به واکسن از طریق سازمان جهانی بهداشت از طریق ابتکار COVAX هستند که برای دسترسی کشورهای با درآمد پایین به واکسن طراحی شده است، اما همه واکسن های موجود بطور یکسان در این کشورها قابل استفاده و مدیریت نیستند. همچنین مساله دیگر متقاعد کردن مردم برای دریافت واکسن بوده است.

قرقیزستان که حدود ۸۵ هزار مورد ابتلا و بیش از یک هزار و ۴۰۰ مورد مرگ بر اثر کووید-۱۹ ثبت کرده است ، اواسط بهمن ماه برنامه ای برای واکسیناسیون جامع سه مرحله ای در زمان در دسترس بودن دُزهای مورد نیاز واکسن اعلام کرد و امیدوار است که از طریق برنامه COVAX سازمان جهانی بهداشت به واکسنهای آکسفورد-آسترازنکا دسترسی پیدا کند. واکسن روسی اسپوتنیک هم در انتظار تایید در قرقیزستان است. در قرقیزستان هم مانند قزاقستان ، استفاده از واکسن چینی از لحاظ سیاسی بخصوص پس از ناآرامیهای اخیر و تغییر دولت کار دشواری است.

اما در تاجیکستان پس از آنکه امامعلی رحمان رئیس جمهور در آغاز سال جدید میلادی پیروزی این کشور در نبرد با کرونا را اعلام کرد ، کار واکسیناسیون به اهمیت کشورهای دیگر به نظر نمی رسد. این کشور با این حال از طریق سازمان جهانی بهداشت برای دریافت ۱.۸ میلیون دُز واکسن درخواست داده و در حال ارزیابی واکسن روسی است. تاجیکستان بیش از ۱۳ هزار مورد ابتلا و ۹۰ مورد مرگ ناشی از کرونا ثبت کرده است اما از آغاز سال جدید میلادی تا کنون و پس از اعلام پیروزی در نبرد با کرونا تنها سه مورد جدید گزارش شده است.

ترکمنستان نیز در حالی که همچنین موضع رسمی خود مبنی بر شناسایی نشدن هیچ موردی از کرونا در این کشور را ادامه می دهد اما در عین حال طرحی را برای واکسینه کردن افراد در معرض خطر را در برنامه دارد. این کشور ۲۹ دی ماه به عنوان اولین کشور در آسیای میانه واکسن روسی را تایید کرد و اواسط بهمن ماه اولین محموله بزرگ واکسن روسی را دریافت کرد.

در تاریخ ششم اسفند ماه جلسه فوق العاده شورای هماهنگی در مورد مشکلات حفظ بهداشتی در کشورهای مستقل مشترک المنافع برگزار شد که در آن مساله انجام مطالعاتی در باره مصونیت جمعیت دربرابر کووید-۱۹ در این کشورها بحث و بررسی شد. در این نشست نمایندگان کشورهای ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، ازبکستان، باکو ، دفتر منطقه ای سازمان جهانی بهداشت در اروپا و کمیته اجرایی کشورهای مستقل مشترک المنافع شرکت کردند.

کارشناسان خاطرنشان کردند که شدت روند شیوع کووید-۱۹ هم در جهان و هم در کشورهای مستقل مشترک المنافع در حال کاهش است که امکان برداشتن تدریجی اقدامات محدود کننده را فراهم می کند. به طور خاص، تعداد موارد ثبت شده کرونا در کشورهای مستقل مشترک المنافع در ماه گذشته در ازبکستان (۱.۰۲ برابر) و حداکثر در بلاروس (۱.۲ برابر) به حداقل رسیده است. هیچ مورد جدیدی در تاجیکستان گزارش نشده است. اعضای شورای هماهنگی به لزوم ادامه تبادل سریع اطلاعات در مورد وضعیت کووید-۱۹ در کشورهای مستقل مشترک المنافع، از جمله تبادل اطلاعات جدید علمی در مورد اپیدمیولوژی، تشخیص آزمایشگاهی، درمان و  پیشگیری از کرونا تاکید کردند.

تاجیکستان ؛ پنجمین ریاست جمهوری امامعلی رحمان و اعلام پیروزی در نبرد با کرونا 

سال ۱۳۹۹ در تاجیکستان سال انتخابات ریاست جمهوری بود که روز یکشنبه ۲۰ مهر ماه برگزار شد. انتخابات مجلس و شوراهای محلی در این کشور هم اسفند ماه ۹۸ برگزار شده بود. امامعلی رحمان که برای مدت ۲۸ سال در قدرت بوده است در انتخابات ریاست جمهوری با کسب بیش از ۹۰ درصد آرای ملت تاجیکستان به پیروزی رسید تا برای پنجمین بار این مقام را با رای مردم کسب کند. به گفته کمیسیون مرکزی انتخابات، بیش از ۸۵.۳ درصد از افراد واجد شرایط (۴.۲ میلیون نفر) در این انتخابات شرکت کردند. رحمان با برنده شدن در این انتخابات به مدت ۷ سال دیگر زمام امور را در این کشور در دست خواهد داشت. 

رستم لطیف‌زاده رئیس حزب اگرری (کشاورزی)، عبدالحلیم غفارزاده رئیس حزب سوسیالیست، امامعلی رحمان از فدراسیون اتحادیه‌های صنفی مستقل تاجیکستان، اتحادیه جوانان تاجیکستان و رئیس حزب خلقی دمکراتیک تاجیکستان، رستم رحمت‌زاده رئیس حزب اصلاحات اقتصادی تاجیکستان و میراج عبدالله‌اف رئیس حزب کمونیست تاجیکستان از نامزدهای احزاب سیاسی این کشور در انتخابات ریاست جمهوری بودند. بیش از ۱۴۵ ناظر بین المللی از سازمان ها و نهادهای مختلف بین المللی و نیز ناظران داخلی بر این انتخابات نظارت کردند و علاوه بر این، روند برگزاری انتخابات را بیش از ۲۶۷ نماینده رسانه‌های داخلی و خارجی پوشش دادند.

 امامعلی رحمان در پیامی به مناسبت سال جدید میلادی ۲۰۲۱ پیروزی این کشور در نبرد با کرونا را اعلام کرد و انتظار می رود سال ۱۴۰۰ سال احیا و بازسازی اقتصادی باشد.

برخی ناظران بر این باورند که عزم رحمان برای اعلام پیروزی در برابر کرونا احتمالا ناشی از خواست او برای بازگشایی مرزهای روسیه به روی کارگران تاجیک است، چرا که درآمدهای بازگشتی این کارگران مهاجر نقش مهمی در اقتصاد تاجیکستان دارد. این در حالی است که بدهی خارجی هم فشار بیشتری بر تاجیکستان وارد می‌کند.

وزیر دارایی این کشور درآبان ماه امسال  اعلام کرد که این کشور قصد دارد در سال آینده نیز ۵۶۲ میلیون دلار دیگر بدهی بین‌المللی ایجاد کند. این کشور هم اکنون در صف کشورهایی است که درخواست تعویق بازپرداخت وام‌های قبلی خود را دارد. 

در این حال برخی ناظران گمانه زنی کرده اند که رحمان در سال ۱۴۰۰ ممکن است قدرت را به رستم امامعلی پسر خود منتقل کند. رستم هم اکنون رئیس مجلس علیا و شهردار شهر دوشنبه پایتخت این کشور است. 

حرکت تهران- دوشنبه در مسیر گسترش مناسبات اقتصادی و امنیتی

اسفند ماه امسال در جریان سفر دو روزه «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران به تاجیکستان و گفت‌وگوهای سازنده با رئیس جمهوری و وزیر امور داخلی این کشور، فصل تازه‌ای در باب همکاری‌های بین تهران و دوشنبه باز شد که از نگاه ناظران می‌تواند محرکی در تعاملات امنیتی و اقتصادی دو کشور باشد. وزیر کشور ابران عصر دوشنبه چهارم اسفند به همراه هیاتی از مسئولان به دعوت «رمضان رحیم زاده همرا» وزیر امور داخلی تاجیکستان، عازم دوشنبه پایتخت این کشور شد.

وجود اشتراکات فراوان دینی، فرهنگی، تاریخی و زبانی بین دو کشور ایران و تاجیکستان بستر مناسبی برای توسعه مناسبات در زمینه های مختلف فراهم کرده و با تاکید بر استفاده از همین ظرفیت ها بود که هیات ایرانی عازم دوشنبه شد و در جریان این سفر مقامات دو کشور به بررسی مناسبات  و روابط دوجانبه تاجیکستان و ایران، به خصوص وضعیت و چشم انداز همکاری های دو کشور در حوزه امنیتی پرداختند.

 در کنار رایزنی های جداگانه هیات ایرانی با مقامات مختلف تاجیک، دو دیدار رحمانی فضلی با «امامعلی رحمان» رییس جمهوری و «رمضان رحیم زاده همرا» وزیر امور داخلی تاجیکستان بیش از دیگر دیدارها حائز اهمیت بود.

رحمانی فضلی در دیدار با  امامعلی رحمان در مورد جنبه های مختلف روابط دوجانبه به ویژه تقویت همکاری‌های دو کشور در زمینه امنیت گفت و گو و تبادل نظر کرد.

در این دیدار رییس جمهوری تاجیکستان بر اجرای همه جانبه سند همکاری‌های امنیتی و اجرای فعالانه مفاد این سند تاکید کرد. شدت یافتن تهدیدهای جدید برای امنیت جهانی ومنطقه ای، همه گیری ویروس کرونا، موضوع بحران اقتصادی و مالی جهانی به عنوان تهدیدی جدی برای وضعیت فعلی و آینده منطقه، از دیگر موارد مطرح شده در این دیدار بود.

 همچنین دو طرف درخصوص مسائلی مانند تشدید رقابت های ژئوپلیتیک، تهدیدات عصر حاضر به امنیت جهانی و منطقه ای تبادل نظر کردند.

قرقیزستان: برگزاری انتخابات و همه پرسی برای نیل به ثبات سیاسی

جامعه قرقیزستان نیز در سال ۱۳۹۹ با وجود اینکه صحنه ناآرامی سیاسی در کنار مشکلات ناشی از کرونا بود، یک انتخابات مهم را پشت سر گذاشت که البته هنوز نتیجه نهایی آن مشخص نشد. در یک برهه چهار ماهه این کشور تغییرات قدرت موقتی و دائمی را تجربه کرد که در آخرین مورد آن "سدیر جباروف" روز نهم بهمن ماه (۲۸ ژانویه ۲۰۲۱) در پی انتخابات ۲۱ دی ماه (۱۰ ژانویه) سوگند ریاست جمهوری یاد کرد.

انتخابات یکشنبه ۲۱ دی ماه ۱۳۹۹ در قرقیزستان برای انتخاب یک رئیس جمهوری جدید در این کشور در پی ناآرامی‌های خیابانی مهر ماه برنامه‌ریزی و برگزار شد. کمیسیون مرکزی انتخابات و همه پرسی قرقیزستان اعلام کرد که براساس نتایج این انتخابات جباروف با کسب ۷۹.۱۸ درصد آرا به مقام رئیس جمهوری انتخاب شد. او در بیشکک پایتخت موفق به کسب ۵۲.۱۳ درصد آراء شد. انتخابات پارلمانی جدید هم اوایل سال ۱۴۰۰ برگزار خواهد شد.

انتخابات ۲۱ دی ماه پیامد ماه ها ناآرامی سیاسی بود که در پی انتخابات مجلس در اوایل مهر ماه حادث شده بود. احزاب نزدیک به "سورونبای جینبکوف" رئیس جمهوری سابق برنده انتخابات اعلام شدند اما مخالفان تاکید داشتند در انتخابات تقلب شده است.

طرفداران مخالفان به ساختمان های دولتی حمله کردند و خواستار انتخابات جدید و همچنین آزادی زندانیان شدند. سدیر جباروف که در ارتباط با تظاهرات ضدفساد و ربودن یکی از مقامات محلی در سال ۲۰۱۳ در زندان به سر می برد و حکم ۱۱ سال زندان را می گذارند از جمله کسانی بود که از زندان آزاد شد و در پی استعفای نخست وزیر، احزاب مخالف جباروف را به عنوان نخست وزیر موقت انتخاب کردند. بعد از استعفای جینبکوف در روز۲۴ مهر ماه جباروف همچنین رئیس جمهور موقت شد.

در تحولات پیش از انتخابات، جینبکوف رئیس جمهوری سابق قرقیزستان روز پنجشنبه ۲۴ مهر ماه در پی ناآرامی‌های پس از انتخابات پارلمانی یکشنبه ۱۳ مهر (چهارم اکتبر سال ۲۰۲۰ ) از مقام خود کناره گیری کرد و جباروف که در آن زمان بتازگی عهده‌دار مسئولیت نخست‌وزیری شده بود،‌ کفالت ریاست جمهوری را بر عهده گرفت.

ناآرامی سیاسی در این کشور ۶.۵ میلیون نفری پس از انتخابات پارلمانی ۱۳ مهر ماه آغاز شد که احزاب طرفدار دولت پیروز آن اعلام شدند و سایر احزاب حاضر در انتخابات حد نصاب ۷ درصد آراء برای ورود به پارلمان را کسب نکردند که البته کمیسیون انتخابات قرقیزستان روز سه شنبه ۱۵ مهر ماه درپی تظاهرات و ناآرامی ها نتایج انتخابات پارلمانی را ابطال کرد.

با ابطال نتایج انتخابات پارلمانی مهر ماه ۱۳۹۹،‌ قرقیزستان در سال ۱۴۰۰ همچنین قرار است مجددا انتخابات پارلمانی را برگزار کند و  انتظار می‌رود پارلمان بعدی قرقیزستان مطیع‌ترین پارلمان در تاریخ پس از استقلال این کشور باشد. 

روز یکشنبه ۲۱ دی ماه ۱۳۹۹ همچنین یک همه پرسی هم در قرقیزستان برگزار شد و از مردم سوال شد که نوع حکومت را بین ریاستی و پارلمانی انتخاب کنند که پس از اعلام نتیجه این همه پرسی مشخص شد مردم این کشور به نظام ریاستی رای دادند و به اعتقاد برخی ناظران انتظار می‌رود که دوره‌ای از حکومت فرد مقتدر یادآور دوره ریاست جمهوری "قربان بیگ باقی‌اف" تکرار شود.

باقی‌اف دومین رئیس جمهوری قرقیزستان بود که از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۰ میلادی در قدرت بود، اما با اعتراض‌های گسترده آوریل ۲۰۱۰ مجبور به ترک کشور شد. قرقیزستان در سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۰ تحت نظام ریاستی اداره می شد اما با همه پرسی سال ۲۰۱۰ به نظام پارلمانی تغییر یافت.

جباروف رئیس جمهوری قرقیزستان در هفته آخر سال ۱۳۹۹ اعلام کرد که همه پرسی برای تایید قانون اساسی جدید این کشور روز یکشنبه ۲۲ فروردین (۱۱ آوریل) همزمان با انتخابات محلی برگزار خواهد شد. این اصلاحات در قانون اساسی گذار از نظام پارلمانی به ریاستی را رسمیت می بخشد. مطابق این اصلاحات شمار نمایندگان مجلس از ۱۲۰ به ۹۰ کاهش می یابد و یک نهاد جدید به نام "انجمن خلقی" تاسیس می شود.

با وجود تسلط جباروف بر قدرت در مدت کوتاهی که از سوگند ریاست جمهوری او می گذرد اما همه پرسی پیش رو و همچنین انتخابات پارلمانی جدید آزمایش واقعی از میزان محبوبیت و توانایی او برای کنترل اوضاع بی ثبات در قرقیزستان خواهد بود. تحلیلگران می گویند که ناتوانی جباروف از عمل به وعده های اقتصادی و سیاسی خود در کارزار انتخابات می تواند به نارضایتی های اجتناب ناپذیر منجر شود.

ترکمنستان؛ تشکیل مجلس جدید و حل مناقشه قدیمی در دریاچه خزر با دولت باکو 

هر چند در سال ۱۳۹۹ در آسیای میانه هم بحث مقابله با همه گیری کرونا یکی از مهم ترین موضوعات بود، اما مطابق بیانیه های رسمی دولت ترکمنستان هیچ موردی از کرونا در این کشور ثبت نشده است اما با این حال دولت آشکارا تدابیری را برای جلوگیری از گسترش کرونا در نظر گرفته است از جمله از مردم خواسته که ماسک بزنند و فاصله گذاری کنند و همچنین برخی فروشگاه ها و محل های تجمع را بطور موقتی تعطیل کرد و مسافرت های داخلی را محدود کرد و مراسم های سال جدید میلادی را هم لغو کرد.

در این سال، برخی رسانه ها از جمله اوراسیا نت از کمبود مواد غذایی در این کشور گزارش دادند و برخی رسانه های مستقر در اروپا در آبان ماه گزارش دادند که دولت ترکمنستان در برخی شهرها نان را جیره بندی کرده و حتی در شهر عشق آباد هم مردم با کمبود نان رو به رو شده اند.

چهارم مهر ماه ا۱۳۹۹ بود که پارلمان ترکمنستان از طریق یک اصلاحیه در قانون اساسی دو مجلسی شد و مجلس علیای جدید به عنوان مجلس مصلحت خلق شناخته می شود و ۵۶ عضو دارد. مطابق تغییرات در ماده ۷۶ قانون اساسی در صورتی که رئیس جمهوری ناتوان از انجام وظایف خود باشد رئیس مجلس مصلحت خلق رئیس جدید دولت خواهد بود و برخی این مساله را اقدامی در راستای راهبرد گذار به رئیس جمهوری بعدی می دانند.

روز یکشنبه هشتم فروردین ماه ۱۴۰۰ (۲۸ مارس ۲۰۲۱)‌ انتخابات مجلس جدید ترکمنستان  برگزار می‌شود . ترکمنستان با این انتخابات شاخه کاملا جدیدی از مجلس را با نام "خلق مصحلتی" ( Khalk Maslahaty) یا شورای مردمی را ایجاد خواهد کرد که در واقع نوعی مجلس سنا است.

اوراسیانت در گزارشی مدعی است که انتخاب این مجلس جدید چندان ارتباطی با مساله تقویت نمایندگی مردم پیدا نمی‌کند و  تشکیل مجلس جدید در ترکمنستان عمدتا یک مانور سیاسی پیش از طرح مکانیزم‌های انتقال قدرت در آینده است که قربان‌قلی بردی‌محمدوف رئیس جمهوری بخواهد قدرت را به شخصی مورد اعتماد واگذار کند یا زمانی که مانند رئیس جمهوری قبلی خود با مرگ صحنه را ترک کند.

رسانه های غربی همچنان از ترکمنستان به عنوان بسته ترین کشور استقلال یافته از شوروی سابق یاد می‌کنند و یک اندیشکده آمریکایی مدعی شده که این کشور به سرعت به سمت یک بحران اقتصادی پیش می رود.

توافق ترکمنستان با دولت باکو درباره میدان نفتی در دریاچه خزر 

در سال ۱۳۹۹ اختلاف ۳۰ ساله بین ترکمنستان با جمهوری آذربایجان بر سر یک میدان نفتی برون ساحلی واقع در دریاچه خزر به پایان رسید و دو کشور درباره توسعه مشترک این میدان به توافق رسیدند. توافقنامه توسعه مشترک میدان نفتی " دوستلیق " در دریای خزر را دوم بهمن ماه ( ۲۱ ژانویه ۲۰۲۱) وزیران امور خارجه ترکمنستان و دولت باکو در عشق آباد امضا کردند.  بر اساس این توافقنامه امضا شده ، ترکمنستان در این طرح توسعه میدان نفتی سهم  ۷۰ و جمهوری آذربایجان نیز ۳۰ درصدی خواهد داشت .  تفاهمنامه امضا شده شامل اجرای مشترک اکتشاف، توسعه و بهره برداری از میدان نفتی دریایی "دوستلیق " که مجموع ذخایر نفتی آن ۶۰ میلیون تن تخمین زده می شود ، خواهد بود . این میدان در سال ۱۹۸۰ کشف شد و ذخایر آن حدود ۶۰ میلیون تن تخمین زده می‌شود. میدان نفتی «دوستلیق» همچنین حاوی ۱۰۰ میلیارد متر مکعب گاز است.

باکو و عشق آباد در سالهای گذشته در مورد تعلق این میدان نفتی در دریای خزر که در ترکمنستان " سردار" و در جمهوری آذربایجان آن را " کپز " می نامند، اختلاف نظر داشتند. 

بازارچه مرزی مشترک ایران و ترکمنستان در دست بررسی است 
مدیر بازارچه‌های مرزی خراسان رضوی اسفند ماه امسال اعلام کرد: مدیریت منطقه ویژه اقتصادی سرخس، به طرف ترکمنستانی پیشنهاد ایجاد بازارچه مرزی مشترک در این منطقه داده که در حال بررسی است. هادی حقیقی در گفت و گو با ایرنا افزود: تاکنون در مرز سرخس فعالیت بازارچه ای انجام نمی‌گرفته است اما به نظر می رسد منطقه ویژه اقتصادی سرخس فضای مناسبی را برای انجام عملیات بازارچه ای داشته باشد. وی اضافه کرد: ساختمانی در منطقه ویژه اقتصادی سرخس وجود دارد که فضایی برای فعالیت دو طرف را فراهم کرده و در دو طبقه مجزا امکان فعالیت طرف ایرانی و طرف ترکمنستانی در قالب بازارچه مشترک مرزی میسر است.

مدیر بازارچه‌های مرزی خراسان رضوی گفت: خراسان رضوی به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران از طریق سفارت به طرف ترکمنستانی اعلام کرده است که برای انجام رویه بازارچه ای و تامین تسهیلات مورد نظر برای فعالیت بازرگانان در ۲ طرف مرز سرخس آمادگی کامل دارد. حقیقی افزود: به طرف ترکمنستانی پیشنهاد شده است که وزارت بازرگانی آن کشور از ساختمان مورد نظر و شرایط فعالیتش بازدید کرده و یک هیات کارشناسی اعزام کند تا راجع به این موضوع مذاکره و گفت و گو انجام گیرد.

سرخس در نقطه صفر مرزی ایران و ترکمنستان و  ۲۰۲ کیلومتری شمال شرق مشهد قرار دارد. جمهوری ترکمنستان هم با حدود هفت میلیون نفر جمعیت، در آسیای مرکزی با کشورهای ایران، ازبکستان، افغانستان و قزاقستان دارای مرز زمینی است. منطقه ویژه اقتصادی سرخس که به دلیل موقعیت جغرافیایی و راهبردی خود در کانون توجه کشورهای عضو اکو قرار گرفته است به عنوان دروازه طلایی ورود به کشورهای آسیای میانه، چین، روسیه و پل ارتباطی بازارهای مهم تجاری آسیای مرکزی با کشورهای حوزه خلیج فارس، اروپا و کشورهای افغانستان و پاکستان شناخته می شود. فعالیت این منطقه ویژه اقتصادی همزمان با افتتاح راه آهن مشهد - سرخس - تجن با حضور رهبران و نمایندگان بیش از ۱۰۰ کشور جهان در سال ۱۳۷۵ آغاز شد. این منطقه در ۱۸۵ کیلومتری شمال شرق مشهد و ۱۵ کیلومتری شهر سرخس، از شمال و شرق با کشور ترکمنستان هم مرز است. 

مدیرکل راه‌آهن شمال شرق کشور مستقر در گرگان هم اعلام کرد با حل مشکل تردد واگن‌های تجاری ایران بر روی ریل عریض ترکمنستان، خط‌آهن ایران از طریق مرز اینچه‌برون گلستان به شاهراه ریلی آسیای میانه متصل شد.  محسن اعتماد افزود: از سال ۹۳ که خط آهن ایران (اینچه برون) - ترکمنستان - قزاقستان با حضور روسای سه جمهور سه کشور در نقطه صفر مرزی اینچه برون افتتاح شده بود تاکنون به علت مشکلاتی از جمله نبود پل برای گذر قطار و عریض بودن راه آهن ترکمنستان در مبادله کالا و جابجایی واگن‌ها مشکلاتی ایجاد شده بود.

تنش‌ها و ادعاهای مرزی در آسیای میانه 

تنش‌ها و اختلافات مرزی در آسیای میانه در سال ۱۳۹۹ نیز همانند یک دهه گذشته ادامه یافت . اوایل امسال مواردی از درگیری‌های مرزی در مناطقی از کشور قرقیزستان با تاجیکستان در جنوب همانند سال گذشته روی داد و همچنین مرز قرقیزستان با ازبکستان در غرب نیز صحنه درگیری‌های خشونت‌آمیزی بود. در اواسط خرداد ماه تنش مرزی بین قرقیزستان و ازبکستان به حدی بالا گرفت که تعداد مجروحان به ده‌ها نفر رسید، بسیاری خانه ها در آتش نزاع مناطق مرزی سوخت و بسیاری از ساکنان این مناطق بی سر پناه شدند. درگیری‌های مرزی بین ساکنان مناطق مرزی در گذشته شامل پرتاب سنگ و چوب بود اما بتازگی سلاح گرم هم وارد کار شده و تلفات افزایش یافته است. 

شماری از ساکنان استان باتکن و مناطقی از استان جلال‌آباد قرقیزستان بهمن ماه امسال با تظاهرات در شهر بیشکک پایتخت خواستار حل و فصل مسائل مرزی و علامت‌گذاری دقیق مرزها شدند. روستاییان این مناطق می‌گویند که کشورهای همسایه به قلمرو قرقیزستان دست‌اندازی می‌کنند و خواستار توقف آن هستند. عیساکوف رهبر یکی از گروه‌های منطقه‌ای جنوب قرقیزستان در همین ارتباط "سدیر جباروف" رئیس جمهور پوپولیست جدید کشور را به باد انتقاد گرفت. قرقیزستان حدود ۹۷۶ کیلومتر با تاجیکستان مرز مشترک دارد که حدود ۵۲۰ کیلومتر آن علامت‌گذاری شده است. همچنین از مرز یک هزار و ۳۷۸ کیلومتری قرقیزستان با ازبکستان حدود یک هزار و ۱۰۰ کیلومتری آن علامت گذاری شده است.

"نظیربیگ بروبایف" نماینده ویژه دولت قرقیزستان در امور مرزی گفته که "اگر لازم باشد می‌توانیم در آرشیوهای مسکو مدارکی پیدا کنیم" . بطور کلی نقشه‌های تهیه شده در زمان استیلای روسیه بر آسیای میانه مبنای کار در تعیین خطوط مرزی بین کشورهای منطقه بوده است و همکاری کشورها بر اساس نقشه‌های قدیمی زمان استیلای روسیه و اتحاد جماهیر شوروی احتمالا تنها راه حل مشکلات است. 

از سوی دیگر پای چین هم به مناقشه‌های مرزی در آسیای مرکزی باز شده و مباحثی بین تاجیکستان و روسیه از یک سو با چین از سوی دیگر درباره ادعاهای فرضی چین درباره منطقه پامیر درگرفت. خرداد ماه امسال برخی رسانه های رسمی در چین مقاله ای به قلم یکی از "چو یائو لو" مورخ چینی منتشر کردند که مدعی شده بود در گذشته کل منطقه پامیر متعلق به چین بوده و بطور ضمنی گفته بود که تاجیکستان زمانی این منطقه را به چین مسترد کند. چنین تغییراتی قلمرویی در صورت تحقق توازن ژئوپلتیک در این گوشه از اوراسیا را به میزان زیادی تغییر خواهد داد و نه تنها بر موقعیت کشورهای آسیای مرکزی بلکه بر افغانستان و همچنین کشورهای غربی مانند آمریکا که در این منطقه نیروهای نظامی دارند تاثیر خواهد داشت.

دولت دوشنبه درخواست کرد که پکن این مقالات را تکذیب و از انتشار چنین مطابی خودداری کند. رسانه های روسی هم به شدت از انتشار چنین مطالبی که می تواند زمینه ای برای تغییر مرزها در آینده باشد انتقاد کردند. دوشنبه و پکن در سال ۲۰۱۰ بر سر مرز جدیدی به توافق رسیدند که تاجیکستان را ملزم کرد یک هزار و ۱۵۸ کیلومتر مربع از قلمرو در این منطقه کوهستانی را به چین بدهد. اکنون این گمانه زنی و نگرانی ایجاد شده که ممکن است چینی ها توافق سال ۲۰۱۰ را صرفا گام اولی برای تغییرات مرزی بیشتری به نفع چین می دانند.