مروری بر زندگی برخی از علمای بنام اردکان

این قصبه شریفه از قدیم الایام محل پرورش علما و حکما و منجمین و دانشمندان بوده و هست و در میان اصحاب هوش به یونان کوچک اشتهار دارد.

 تعداد زیاد دانشمندان در حوزه‌های مختلف علمی، مخصوصا دانشمندان حوزه فلسفه و نجوم در اردکان که در تاریخ و علم و فرهنگ کشور تاثیرگذار بوده‌اند باعث شد این سرزمین را قطعه‌ای ازیونان (کشور افلاطون و سقراط و ارسطو) بدانند.

اینجا زمانی نه چندان دور هر خانه یک مدینه فاضله افلاطون بود.

در هر خانه بساط فلسفه و نجوم و اخلاق برقرار بود و از دل این خاک اهورایی دانشمندانی سر بیرون آوردند که شهره کشور و افتخار یونان کوچک (اردکان) شدند،

از جمله منجم اردکانی، پرفسور داوری اردکانی، دکتر محبوبی اردکانی، دکتر ملک افضلی، دکتر محمدرضا خاتمی و علمایی اندیشمند و اخلاق پرور همچون آیت الله خاتمی، آیت الله محقق داماد و فرزندش آیت الله مصطفی محقق داماد، مهدی افضلی (صدرالفضلا)، علی اصغر اردکانی (مجدالعما) و صدها علمای دیگر.

رضا داوری اردکانی در سال ۱۳۱۲ در اردکان به دنیا آمد و تا پایان دوره اول متوسطه در آنجا به مدرسه رفت.

در سال ۱۳۳۰ از دانشسرای مقدماتی اصفهان دیپلم گرفت و در مهرماه همان سال به استخدام وزارت فرهنگ (وزارت آموزش و پرورش فعلی) درآمد و چندین سال در مدارس شهرهای اردکان، اراک، قم و تهران تدریس کرد.

 در سال ۱۳۳۴ برای تحصیل به دانشگاه تهران وارد شد و در رشته فلسفه به تحصیل پرداخت و در سال ۱۳۴۶ به اخذ درجه دکتری نائل آمد.

عضو پیوسته فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، استاد نمونه کشوری، استاد ممتاز دانشگاه تهران، برگزیده به عنوان چهره ماندگار کشور (۱۳۸۱)، کسب نشان درجه یک دانش و کسب عنوان فارابی ‌شناس برجسته ایران از افتخارات ایشان است.

آیت الله سید روح الله خاتمی  در شامگاه دوشنبه ۵ آبان ۱۲۸۵ (۱۰ رمضان ۱۳۲۴ قمری) در اردکان دیده به جهان گشود.

 پدر و مادرش از خانواده‌ای روحانی بودند.

 او با همنشینی پدر و مادر خود توانست فارسی و عربی را به خوبی بیاموزد و از سیزده سالگی نیز به عنوان طلبه به آموختن علوم دینی در زادگاه خود تحت نظر پدر پرداخت.

 سید روح الله خاتمی تحصیلات تکمیلی خود را در حوزه علمیه اصفهان به سرانجام رسانید و از سید محمد فشارکی اجازه اجتهاد گرفت.

وی در اردکان، به فعالیت‌های مذهبی و سیاسی پرداخت و در کنار آن، هیچ گاه از مبارزه با تحجر و مقدس مآبی غافل نشد.

 پس از پیروزی انقلاب، وی با حکم امام خمینی به عنوان امام جمعه اردکان و پس از ترور آیت الله صدوقی به سمت امام جمعه یزد و نماینده امام خمینی در آن دیار منصوب شد.

آیت الله خاتمی در آبان ماه ۱۳۶۷ چشم از جهان فرو بست.

دکتر سید مصطفی محقق داماد فرزند آیت الله سید محمد محقق داماد و نوه دختری حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی (بنیان‌گذار حوزه علمیه قم)، در سال ۱۳۲۴ شمسی به دنیا آمد، وی علوم دینی را نزد استادان بزرگ حوزه علمیه قم فرا گرفت و علاوه بر آن در دانشگاه تهران به تحصیل حقوق و فلسفه اسلامی پرداخت و به اخذ درجهٔ کارشناسی ارشد در هر دو رشته نائل گردید. او در حوزه موفق شد در سال ۱۳۴۸، از علما و مراجع وقت، درجه  «مجتهد» کسب کند.

 وی مطالعه و تحصیل در رشته حقوق را پی گرفت و در سال ۱۹۹۵ میلادی از دانشگاه لوون بروکسل درجه دکترا را دریافت کرد. ‌

ایشان پس از استقرار نظام جمهوری اسلامی در سمت‌های گوناگون اجرائی، قضایی و فرهنگی انجام وظیفه کرده است، از جمله مدت‌ها ریاست سازمان بازرسی کل کشور را عهده‌دار بود و تجاربی چون استاد و رییس گروه حقوق دانشگاه، رییس گروه علوم و معارف اسلامی فرهنگستان علوم ایران، ریاست گروه حقوق سازمان مطالعه و تدوین کتاب‌های علوم انسانی دانشگاه‌ها، عضو هیئت داوران خبرگان، عضو شورای علمی مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، سردبیر فصلنامه فرهنگستان علوم دارد.

از ویژگی‌های ایشان علاوه بر بهره‌گیری از دو نظام آموزشی حوزه و دانشگاه، تسلط به زبان‌های عربی، انگلیسی و فارسی و آشنایی با زبان فرانسه است.

استاد با این پیشینه و استعداد، در عرصهٔ پژوهش و نگارش نیز به توفیقاتی دست یافته و آثار مفیدی را به جامعه علمی عرضه کرده است.

دکتر حسین محبوبی اردکانی  در سال ۱۲۹۴ هجری شمسی در اردکان متولد شد.

 او دانشمند و محقق تاریخ ایران بود.

اثر مهم او کتاب تاریخ مؤسسات تمدنی جدید در ایران است که بارها به آن ارجاع شده و می‌شود.

پدرش آقا شیخ احمد نجل حاج ملاحسین (معروف به حاجی آخوند) فرزند حاج محمد علی فرزند حاج آقامحمد بود که همگی از علماء و بزرگان یزد بوده‌اند و در اردکان و یزد مرجعیت و حسن شهرت داشته‌اند.

تحصیلات ابتدایی و مقدماتی عربی را در محضر حاج شیخ محمد مدیر فرا گرفت و دوره متوسطه را در یزد و تحصیلات عالیه را در دانشسرای عالی و دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران به پایان رسانید و در سال ۱۳۲۲ به اخذ درجه دکتری تاریخ نائل آمد.

مدت پنج سال ریاست دبیرستان ایرانشهر یزد را بر عهده داشت و سال ها نیز دبیر آموزش و پرورش شهرستان قم بود.

در سال ۱۳۴۳ از وزارت آموزش و پرورش به اداره کل انتشارات و روابط دانشگاهی تهران انتقال یافت و به سمت معاون آن اداره کل مشغول به کار شد. در طول سال های خدمت در دانشگاه مدتی نیز در رشته تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی و موسسه تحقیقات و مطالعات علوم اجتماعی به تدریس پرداخت.

دکتر محبوبی اردکانی در ۲۳ آبانماه ۱۳۵۶ شمسی به دلیل سرطان مری در تهران درگذشت.

دکتر حسین ملک افضلی  در سال ۱۳۱۸ در یک خانواده روحانی در شهر اردکان، به دنیا آمد، ایشان در سال ۲۵- ۱۳۲۴ تحصیلات ابتدایی خود را آغاز کرده و در رشته طبیعی ادامه تحصیل داد و سال ۱۰، ۱۱ و ۱۲ دبیرستان را در قم با رتبه اول به پایان رسانید.

 او در سال ۱۳۳۷ دیپلم طبیعی گرفته و در رشته پزشکی دانشگاه تهران و همچنین رشته‌های پزشکی و کشاورزی دانشگاه اصفهان پذیرفته شد.

 در آن بین رشته پزشکی دانشگاه تهران را برگزید و تحصیلات خود را در آن رشته ادامه داد.

 وی در سال ۱۳۴۴ با گذراندن یک دوره تخصصی در دانشکده بهداشت تهران (۱۳۵۳ – ۱۳۵۰) موفق به کسب گواهی نامه تخصصی آمار حیاتی شد.

 او در سال ۱۳۵۶ یک بورس تحصیلی از سازمان بهداشت جهانی گرفته و به امریکا رفت و در دوره‌های آمار و اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت دانشگاه کالیفرنیا در لوس آنجلس شرکت کرد و موفق به گذراندن آن دوره شد.

کتاب "اصول اپیدمیولوژی" ترجمه دکتر حسین ملک زاده افضلی، در دوره سوم کتاب سال، از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان کتاب سال ایران برگزیده شد.

 دکتر حسین ملک افضلی بعد از فارغ التحصیل شدن از دانشکده پزشکی به خدمت سربازی اعزام شد.

وی در این دوران به عنوان افسر وظیفه اقدامات فرهنگی و عمرانی وسیعی انجام داد به گونه‌ای که آن اقدامات باعث شدند تا رئیس بهداشت سنندج شود.

دکتر ملک افضلی خدمات شغلی خود را از سال ۱۳۴۶ در سمت مسوول سپاه بهداشت استان کردستان آغاز کرد و از سال ۱۳۵۳ تا کنون، استادیار و دانشیار گروه آمار و اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران بوده و مدتی نیز ریاست دانشکده بهداشت را برعهده داشته است.

 در کنار آموزش و تحقیق، از شهریور سال ۱۳۶۳ به مدت ۶ ماه مقام معاونت بهداشتی وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی را عهده دار بود.

همچنین عنوان قائم مقامی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را در ستاد هماهنگی گسترش شبکه‌های بهداشتی و درمانی کشور را  داراست.

علاوه بر آن رییس انجمن تنظیم خانواده نیز می‌باشد.

 از جمله فعالیت‌های آموزشی ایشان می‌توان به تأسیس دپارتمان پزشکی اجتماعی در دانشکده‌های پزشکی و تأسیس انجمن تنظیم خانواده در سال ۱۳۷۳ اشاره کرد.

مصطفی هاتفی اردکانی / مدیر موزه مفاخر اردکان