به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، بهار, فرصتی است برای تأمل در راز آفرینش و اندیشیدن در شأن و جایگاه بهار از نظرگاه دین. در کشور ایران، نوروز را جشن می‌گیرند و حضور سبز بهار را به همدیگر تبریک می‌گویند. نوروز واژه‌ای است مرکب از دو جزء که روی هم به معنای روز نوین است و بر نخستین روز از نخستین ماه سال خورشیدی آن گاه که آفتاب به برج حمل انتقال می‌یابد گذارده می‌شود. عید نوروز یکی از بزرگترین جشن‌های باستانی ایرانیان است. پیش از اسلام، نخستین روز بهار را عید و جشن ملی به شمار می‌آوردند و از آن به ((عید باستانی)) یاد می‌کردند. پس از اسلام نیز طبق روایات‌های موجود، از این روز تجلیل شده است.
نوروز، نخستین روز بهار است، نخستین روز سبزترین فصل سال، سرآغاز زنده شدن زمین و شکوفایی‌ها و وزیدن نسیم دل انگیز بهاری و چهچهه مرغان، همه چیز در بهار، نشان‌گر نشاط و طراوت است و حتی باد شفابخش بهاری نوید زندگی تازه می دهد، و به گفته مولوی در مثنوی:
بهار، درس خداشناسی و معادشناسی و تحول و رشد و تکامل است، اگر انسانها از این طبیعت زیبا، درس بیاموزند، در حقیقت اعتقاد به رستاخیز را آموخته‌اند، در این صورت باید سرآغاز چنان بعثتی را روز برتر نامید و آن را جشن گرفت .اگر مراسم نوروز، بر این اساس پی ریزی گردد و انسانها خود را همگام و همگون با محتوای دعای آغاز سال؛ که بیان‌گر تحول و نغمه توحیدی است، سازند که:
«یا مقلب القلوب و الابصار, یا مدبر اللیل و النهار, یا محول الحول والاحوال, حول حالنا الی احسن الحال; ای خداوندی که گرداننده قلب ها و چشم ها هستی، و تدبیرکننده نظم شب و روز می باشی، ای دگرگون کننده حال و احوال، حال ما را به نیکوترین حال تبدیل ساز)) قطعاً نوروز برای آنها پرفایده خواهد بود.
آیین‌ها و رسم‌های مردم فرآیند الزامات و نیازهای درهم تنیده مادی و معنوی، در پیوند جغرافیایی و شیوه‌های تولید و ساختارهای اقتصادی دوره‌ای مختلف‌اند که برحسب ضرورت پیوسته در حال تغییرند و به مقوله‌هایی که در ژرفا معنا دارند پاسخ می‌دهند. از این روز طی گذشت ایام، زمانی که برخی از سنت‌ها و آداب در تضاد آشکار با اعتقادات و رسوم گذشته قرار می‌گرفت ایرانیان می‌کوشیدند سنت کهن ملی را درقالب شخصیت‌های اسلامی باز یابند و به عبارت روشن‌تر سنت‌های ملی ایرانی را با سنت‌های اسلامی در آمیختند. در نتیجه از میان انبوه جشن‌های ایرانی قبل از اسلام آنچه میان ایرانیان مسلمان باقی ماند عید نوروز، جشن سده و جشن‌های کوچک‌تری مانند جشن گل سرخ که در اصفهان مرسوم بوده است می‌باشد. از میان جشن‌های یاد شده بزرگترین اعیاد ملی ایرانیان جشن نوروز است. نوروز" را ایرانیان گرامی می‌دارند و آیینی است کهن که گرچه طی هزاران سال دگرگون یافته، اما هرگز از میان نرفته و از سوی اقوام و مذاهب مختلفی که در سرزمین ایران حضور پیدا کرده‌اند، مهر تأیید خورده است. بدین سان امروزه نوروز از نمادهای بزرگ و وحدت بخش ملت ایران با همه تکثرهای قومی، مذهبی، فرهنگی و زبانی است. بـه گفتـه «برتولد اشـپولر»، ایرانشـناس بزرگ آلمانـی: «از جشـن‌های قدیمـی ایرانـی، بیـش از همـه جشـن سـال نـو) نـوروز؛ شـکل عربـی آن نیـروز (و نیـز در پایـان تابسـتان جشـن پاییـز (مهـرگان) بـه طور طبیعی بـر پایه تقویم قدیمـی برگـزار شـده اسـت. بدیـن گونـه نـوروز بـا ورود اسلام بـه ایـران و فراگیـری ایـن مذهـب در پهنـه‌ای گسـترده از شـبه قـاره هنـد تـا شـمال آفریقـا، ایـن فرصـت را یافـت تـا در میـان اقـوام غیـر ایرانـی نیـز رواج پیـدا کنـد» و از همیـن روسـت کـه فراتـر از هـر مـرز عقیدتـی، جغرافیایـی و سیاسـی میتـوان بـه آن پرداخـت.
بزرگترین نماد آیین نوروز "هفت سین" است، که فلسفه‌ای باستانی و اسلامی دارد. "محمد علی دادخواه" که اخیراً پژوهشی با عنوان "نوروز و فلسفه هفت سین" را به نگارش در آورده، در این باره می‌نویسد: "عدد هفت برگزیده و مقدس است. در سفره نوروزی انتخاب این عدد بسیار قابل توجه است. ایرانیان باستان این عدد را با هفت امشاسپند یا هفت جاودانه مقدس ارتباط می‌دادند. در نجوم عدد هفت، خانه آرزوهاست و رسیدن به امیدها را در خانه هفتم نوید می‌دهند. علامه مجلسی می‌فرماید: آسمان هفت طبقه و زمین هفت طبقه است و هفت ملک یا فرشته موکل برآنند و اگر موقع تحویل سال، هفت آیه از قرآن مجید را که باحرف سین شروع می‌شود بخوانند آنان را از آفات زمینی و آسمانی محفوظ می‌دارند."
همچنین تقدس دینی لحظه تحویل سال چنان در نظر مردمان پر رنگ است که در شهرهای مقدس مردم به امامزاده‌ها و اماکن متبرکه می‌روند. شیرازی‌ها به حرم شاهچراغ و حرم علی‌بن حمزه روی می‌آورند و مشهدی‌ها به پابوس حضرت رضا (ع) می‌شتابند و بسیاری از مردم قم در بارگاه حضرت معصومه گرد می‌آیند و بعضی از مردم ری و تهران در حرم شاه‌عبدالعظیم." این جشن شادمانه با سابقه درخشان تاریخی پیوند تنگاتنگی با طبیعت، نو شدن و رویش دوباره آن و نو شدن همه هستی و انسان دارد و نویددهندة سال جدید است.
آیین نوروز نمادی از هویت و یکپارچگی و همبستگی ملی اقوام تشکیل دهندة ملت است. نوروز جشنی کهن و فراملی است و نماد هویت فرهنگی این سرزمین بر فلات پهناور ایران است و به عنوان محوری است که بین کشورهای منطقه مشترک است. نوروز و فطرت نـوروز ، آیینـی باسـتانی در پهنـه و گسـتره ایـران اسـت کـه قدمتـی پارینـه دارد. گرچـه امـروزه مرزهـا و تقسـیمات جغرافیایـی موجـب جـدا شـدن و تفکیـک سـرزمین هـا از یکدیگـر گردیـده و قلمـروی بـه نـام کشـور را بـه وجـود آورده امـا در روزگار گذشـته آییـن نـوروز در نقطـه‌ای از کـره خاکـی بـه نـام فلات ایـران تجلـی و ظهـور یافتـه و متعلـق بـه حوزه تمـدن تاریخی و کهـن ایـران زمیـن بـوده اسـت و از همیـن روسـت کـه ایـن آییـن در کشـورهای افغانسـتان، جمهـوری آذربایجـان، گرجسـتان، کردسـتان عـراق، سـوریه، قزاقسـتان، قرقیزسـتان، روسیه، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنسـتان، ازبکسـتان، آلبانی،،پاکستان و پارسیان و شـیعیان هنـد و بخـش هایـی از چیـن کـه همگـی به عنـوان جغرافیـای نـوروز شـناخته مـی شـوند امـروزه نیـز متـدوال اسـت. البتـه در ایـن روزگاران، نـوروز قلمـرو تاریخـی خـود را در نوردیـده و دیگـر محـدود بـه جغرافیـای دیرینـه خـود نیسـت و بستر مناسبی برای پیوستگی فرهنگی و همگرایی ملت‌های همسایه و هم مرز ایران به شمار می‌رود.
حجت الاسلام و المسلمین محمد اسدی موحد استاد دانشگاه و پژوهشگر امور فرهنگی در عرصه بین الملل در ادامه این یادداشت آورده است: برخی آیین‌های نوروز در این کشورها با هم متفاوتند. از آیین‌های نوروز که در آسیای میانه و کشور تاجیکستان مرسوم است، مراسم گل‌گردانی و بلبل‌خوانی است. گل گردان‌ها از دره و تپه و دامنه کوه‌ها، گل چیده و اهل دهستان خود را از پایان یافتن زمستان و فرارسیدن عروس سال و آغاز کشت و کار بهاری و آمدن نوروز مژده می‌دهند.
برای نمونه در افغانستان سفره هفت میوه می‌چینند؛ ازجمله؛ کشمش سبز و سرخ، چهار مغز، بادام، پسته، زردآلو و سنجد. چیدن سفره‌ای مشابه با استفاده از میوه خشک شده، در بین شیعیان پاکستان هم مرسوم است. اما در ایران سفره هفت سین می‌اندازند. در کشورهایی مانند ایران و افغانستان که گاه‌شماری هجری خورشیدی به کار برده می‌شود، نوروز، روز آغاز سال نو است. اما در کشورهای آسیای میانه و قفقاز، تقویم میلادی متداول است و نوروز به عنوان آغاز فصل بهار جشن گرفته می‌شود و روز آغاز سال محسوب نمی‌شود.
شباهت و نزدیکی آیین‌های نوروز در جمهوری آذربایجان به آیین‌های نورز ایران بیش از دیگر کشورهاست. تعطیلات نوروز اصلی‌ترین و طولانی‌ترین تعطیلات در جمهوری آذربایجان است در این کشور تعطیلات نوروز ۷ روز است و از ۲۰ مارس (۲۹ اسفند) تا ۲۶ مارس (۶ فروردین) ادامه دارد.
جشن جهانی نوروز با ریشه ایرانی روز تجدید خاطره خویشاوندی انسان با طبیعت است که در گذر قرنها از شکوه سنت‌های آن کاسته نشده است زیرا بزرگداشت سنت‌های آن، با اندیشه صلح، دوستی و همبستگی پیوند خورده است.
این آیین بزرگ نه فقط نقش بزرگی در هویت و همبستگی جامعه امروز ایران دارد بلکه می‌تواند رشته پیوندی بین همه کسانی باشد که خارج از مرزهای جغرافیایی ایران امروز به نوروز عشق می‌ورزند و آن را برپا می کنند.
این روز بزرگ در اسفندماه 1388 در فهرست میراث فرهنگی و معنوی سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد (یونسکو) ثبت جهانی شد و از سوی سازمان ملل نیز به رسمیت شناخته شده است.
نظر شما