راه‌هایی برای رهایی از رژه کرونا بر روان مردم

بیش از یک سال از ورود کرونا به کشورمان می‌گذرد و در این مدت افراد بسیاری مبتلا شده و عده‌ای به کام مرگ رفته‌اند. اپیدمی این روزها وارد موج چهارم خود شده و شمار جانباختگان روزانه از ۳۰۰ تن فراتر رفته است. وزیر بهداشت هم در روزهای اخیر گفته هفته‌های سختی را پیش رو داریم.

در این شرایط، مهارِ تاخت و تاز افسارگسیخته کرونا به اولویتی اساسی تبدیل شده است. با این حال برخی می‌گویند تبعات روانی اپیدمی را هم نباید از نظر دور داست.

برخی از روانشناسان می‌گویند محدودیت‌ها با پیامدهایی نظیر خستگی روانی، بی‌حوصلگی و پرخاشگری همراه می‌شود. آگاهی از این پیامدها و اثرات روحی و روانی طولانی شدن اپیدمی شاید بتواند در زمینه سیاستگذاری‌ها و ارائه راه حل‌های بهتر و مکمل‌ در این زمینه موثر باشد.

اهمیت این موضوع سبب شد، پژوهشگر ایرنا با «آرزو معصومیان» روانشناس بالینی به گفت‌وگو بنشیند.

مشکلات روحی و روانی اپیدمی

معصومیان پیرامون مشکلات روحی و روانی ناشی از کرونا گفت: کرونا ویروس، نامی است که اکنون برای همه مردم جهان آشنا است و با ظهور آن زندگی و سلامت انسان‌ها مورد تهدید قرار گرفته و تمامی جنبه‌های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی وسیاسی همه کشورها را تحت تاثیرقرار داده است.

 ناشناخته بودن و پیش‌بینی ناپذیری شیوع کرونا، هراس از ابتلا، مشکلات اقتصادی، قرنطینه و انزوای اجتماعی احتمال آسیب‌های روانی را در دوران این همه گیری افزایش می‌دهد، بطوری که فشارهای روانی این دوران همه افراد جامعه، حتی افرادی را که سابقه ابتلا به بیماری‌های روحی و روانی  ندارند هم تهدید می‌کند.

نتایج بسیاری از تحقیقات نشان داده که تعدادی از اختلالات روانشناختی از جمله اضطراب، افسردگی ، وسواس فکری - عملی ، ترس، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) و بی خوابی در این ایام رو به افزایش است.

معصومیان در خصوص محدودیت‌های دوران کرونا و تبعات روانشناختی آن گفت: قرنطینه از راه‌های جلوگیری از انتشار ویروس به شمار می‌رود، ولی به تبع آن افراد ارتباطات و حمایت‌های روانی خانواده و دوستان را از دست می‌دهند و در کنار این مضرات باید از بی‌انگیزگی ، احساس ناامیدی‌، خستگی روانی‎، بی‌حوصلگی و پرخاشگری هم یاد کرد.

در این شرایط کودکان به طور ویژه از نظر روانی تحت تاثیر قرار می‌گیرند؛ از شایع‌ترین مشکلات در میان آن ها پرحرفی، حواس‌پرتی، ترس و تحریک‌پذیری است. همچنین عدم ارتباط دانش آموزان با همکلاسی‌ها و دوستان، استفاده زیاد از فضای مجازی، فعالیت فیزیکی ناچیز، الگوی خواب نامناسب و محرک های استرس‌زا مانند ترس از ابتلا به بیماری و مشکلات مالی و اختلافات والدین می‌تواند مشکلات متعددی برای کودکان و نوجوانان ایجاد کند و در این میان ممکن است به اختلالاتی مانند تیک‌های عصبی، درون گرایی، پرخاشگری و منزوی شدن منجر شود.

این روانشناس افزود: یکی دیگر از مشکلاتی که در دوران کرونا افزایش یافته تعارضات بین زوجین و خشونت‌های خانوادگی است. دشواری قرنطینگی، فشار مالی و سایر مشکلات دیگر اختلافات زوجین را افزایش داده و تاثیرات این اختلاف بر کودکان هم قابل چشم پوشی نیست. آنها با مشاهده اختلافات والدین از نزدیک و ارتباطات کم با دوستان در معرض افسردگی و استرس‌های بسیار قرار می‌گیرند. اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی، افزایش مصرف الکل و مواد مخدر از جمله تبعات ناشی از این شرایط است.

راهکارهایی برای کاهش پیامدهای روانشناختی ناشی از کرونا

معصومیان در خصوص راهکارهای کاهش پیامدهای روانشناختی ناشی از کرونا گفت: اگرچه مبارزه با این ویروس به طور همه جانبه در حال انجام است ولی به دلیل محدود بودن روش‌های کنترل و درمان این بیماری مهم‌ترین راه مقابله با آن پیشگیری از ابتلا و جلوگیری از انتشار ویروس است که این مهم فقط با همکاری مردم امکان پذیر است؛ چراکه با طولانی شدن شرایط محدودیت‌ها، مشکلات روحی و روانی بیشتر خواهد شد و گاهی تا آخر عمر همراه فرد خواهد بود.

بهتر است بکوشیم با راهکارهایی هوشمندانه به توانایی‌های خود بیافزاییم و این چالش را به یک فرصت تبدیل کنیم و به سلامت از این مسیر عبور کنیم و به یاد داشته باشیم انسان بدبین در هر فرصتی مشکلات را می‌بیند و انسان خوش‌بین در هر مشکلی به دنبال فرصت است.

توصیه‌هایی مثل عدم پیگیری دائمی و لحظه به لحظه اخبار مخصوصا خبرهای نگران کننده و شایعات، ایجاد تنوع در برنامه روزانه با کارهایی مثل ورزش کردن، خواندن کتاب ، تماشای فیلم و گوش دادن به موسیقی، تمرکز بر اکنون و زمان حال و پرهیز از تفکر درمورد آینده و پیامدهای اتفاقات رخ داده نشده می‌تواند تا حدودی موثر باشد.

این روانشناس در آخر گفت: یادگیری مهارت‌های زندگی و ارتباط متقابل برای ایجاد روابط بهتر بین زوجین و تعامل بهینه با فرزندان، افزایش روابط اجتماعی از طریق تماس‌های تلفنی و تصویری با دوستان و خانواده برای جلوگیری از انزوای اختماعی، محدود کردن استفاده از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی مخصوصا در کودکان و نوجوانان به علت افزایش سطح اضطراب و مخاطرات دیگر و داشتن خواب منظم و رعایت بهداشت خواب می‌تواند در کاهش پیامدهای روانشناختی ناشی از کرونا موثر باشد.