با نگاهی به تاریخ و مطالعه جغرافیا درمی‌یابیم که همه تمدن‌ها، شهرها و روستاها، در کنار رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و ساحل دریاها شکل گرفته‌اند و حتی در کوچ نشینی به عنوان کهن‌ترین شیوه زیست بشر، آب برای زندگی انسان بسیار تاثیر گذار بوده است.
از این رو هر کجا آب تمام شد، زندگی بشر نیز در آنجا پایان یافت و حتی بیشتر گونه‌های جانوری، گیاهی و حیوانات نیز بدون آب زنده نمی‌مانند. این موضوع، لقب مایه حیات را برای آب بیش از پیش پر رنگ می‌کند.
وقتی که در دهه ۸۰ خورشیدی، خشکسالی دامان الوند را گرفت، رفته رفته سرعت افزایش جمعیت در این دیار کاهش یافت. مشکلات فراوانی که برای زندگی انسان در این خطه از ایران زمین به وجود آمد، دغدغه‌های کوچ به شهرهای پر آب را افزایش داد. کاهش بارش‌ها و برداشت بی رویه از آب‌های زیر زمینی نگرانی‌های زیادی به وجود آورد و ایجاد فروچاله‌های بزرگ در دشت‌های مختلف این استان آینده کشاورزی را به خطر انداخت و کشاورزان ناامید، فقط محصولات کم آب بر و راهبردی را تولید می‌کردند.
اما بزرگترین آسیب خشکسالی به زندگی روستا نشینی وارد شد. بسیاری از مردم روستاهای همدان که پیشه کشاورزی داشتند، بی خیال دیار خود شدند و به شهرهای بزرگ مهاجرت کردند. تعداد خانوار روستاهای کوچک کاهش یافت و در نهایت خالی از سکنه شد. برای مهار مهاجرت و تامین آب، با تانکر به روستاها آبرسانی می‌شد. تشکیل صف‌های طولانی برای دریافت آب از تانکرها، تصویری است که در ذهن روستاییان، در دهه ۸۰ باقی مانده است.
تصمیم بزرگ دولت برای ساخت سد موجب حل مشکل کم آبی شد و آمارها نشان می‌دهد حاصل این رویکرد موجب مهاجرت معکوس مردم از شهر به روستا شده و جمعیت برخی از روستاهای استان افزایش داشته است.
خشکسالی در مقایسه با سایر بخش‌ها، بیشترین آسیب را به بخش کشاورزی و محیط زیست این استان وارد کرد. آب سراب‌ها، قنات‌ها، چشمه‌ها و چاه‌ها کاهش یافت و خیلی از آن‌ها خشک شدند. خشکسالی در زندگی مردم همدان به راحتی قابل لمس بود. بررسی عوارض به وجود آمده ناشی از این خشکسالی نشان داد می‌توان مشکلات به وجود آمده را با مدیریت مناسب به میزان قابل توجهی کاهش داد.
فرهنگ‌سازی، برای درک بیشترِ مفهوم استفاده بهینه از آب، مهمترین رویکردی بود که مسوولان آغاز کردند. اما تحقیقات نشان داد ۹۷ درصد مصرف غیر بهینه آب، به بخش کشاورزی این استان مربوط می‌شود. با آغاز دهه ۹۰ و پس از آن روی کار آمدن دولت یازدهم، کاشت محصولات کشاورزی به سمت کشت گلخانه‌ای پیش رفت. آبیاری قطره‌ای در دستور کار کشاورزان قرار گرفت. چاه‌های غیر مجاز مسدود و پُر و استفاده از کنتورهای هوشمند کنترل مصرف آب برای چاه‌های کشاورزی اجباری شد.
حالا با این روش‌ها گره کور خشکسالی در دیار هگمتانه کمی شل شده بود و مسوولان بنا بر بررسی و تحقیق کارشناسان، تصمیم به ساخت ۶ سد در مناطق تعیین شده گرفتند. عملیات ساخت این سدها به سرعت اجرا و نوع کاربری این سدها تامین حق آبه‌های کشاورزی و حفظ محیط زیست اعلام شد.
سدهای کلان ملایر، سرابی تویسرکان، شنجور رزن و نعمت‌آباد اسدآباد، خیلی زود وارد چرخه ذخیره‌سازی آب در همدان شدند. سدهای خرمرود تویسرکان و گرین نهاوند نیز با پیشرفت مناسب به سرعت در حال ساخت هستند.
حالا با بهره‌برداری از این سدها، مشکلات کم آبی دیار هگمتانه به پایان رسیده و رویش سبز گیاهان، زایش پر بار محصولات کشاورزی را به دنبال داشته است. تامین منابع آبی، رونق کشاورزی و حمایت دولت برای ایجاد کشت گلخانه‌ای، روستاییان را مجاب به سکونت در دیار خود کرده است.
تصمیم بزرگ دولت برای ساخت سد موجب حل مشکل کم آبی شد و آمارها نشان می‌دهد حاصل این رویکرد موجب مهاجرت معکوس مردم از شهر به روستا شده و جمعیت برخی از روستاهای استان افزایش داشته است.
نیروگاه برق شهید مفتح که سالانه ۱۵ میلیون متر مکعب از آب‌های زیر زمینی را می‌مکید و به بخار آب تبدیل می‌کرد، حالا توسط تصفیه خانه پساب فاضلاب همدان تغذیه می‌شود.
انقلاب آبرسانی در همدان موجب شد روستاییان با آبرسانی سیار توسط تانکرها خداحافظی کنند. از سویی دیگر در کنار این آبرسانی توسعه شبکه فاضلاب و ساخت تصفیه خانه پساب فاضلاب شهری کمک زیادی به حفظ منابع آبی استان کرد.
نیروگاه برق شهید مفتح که سالانه ۱۵ میلیون متر مکعب از آب‌های زیر زمینی را می‌مکید و به بخار آب تبدیل می‌کرد، حالا توسط تصفیه خانه پساب فاضلاب همدان تغذیه می‌شود.
مدیر عامل شرکت آب منطقه‌ای همدان در این باره به ایرنا گفت: نیروگاه برق شهید مفتح ۲۵ حلقه چاه با ظرفیت برداشت ۱۵ میلیون متر مکعب در سال داشت که با انتقال خط ۴۰ کیلومتری انتقال آب از تصفیه خانه همدان، این چاه‌ها پلمب شدند.
«منصور ستوده» با اشاره به اینکه استفاده از پساب تصفیه شده فاضلاب یکی از کارهای بسیار مهم صورت گرفته در استان است، بیان کرد: اکنون برای کارکرد ۱۰۰ درصدی تولید برق در نیروگاه، سالانه ۱۰ میلیون متر مکعب آب از این تصفیه خانه به آن منتقل می‌شود.
وی اضافه کرد: ۶۳۰ هزار متر مکعب نیز از این تصفیه خانه به پتروشیمی هگمتانه اختصاص یافته که خط انتقال آن به طول ۱۱ کیلومتر اجرا شده است.
ستوده خاطرنشان کرد: سه میلیون متر مکعب نیز مجوز انتقال پساب تصفیه شده فاضلاب همدان نیز برای منطقه ویژه اقتصادی جهان آباد تخصیص یافته است که امیدواریم موجب شکوفایی منطقه و شهرستان فامنین شود.
وی افزود: در حال حاضر سه میلیون متر مکعب نیز مجوز اختصاص آب به صنایع کوچک استان اختصاص یافته است.
سرمایه‌گذاری یک‌هزار و ۸۰۰ میلیارد تومانی برای آبرسانی در همدان
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان گفت: با مشارکت بخش خصوصی از ابتدای فعالیت دولت تدبیر و امید تاکنون یک‌هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرح‌های آبرسانی در این استان سرمایه‌گذاری شده است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان: با مشارکت بخش خصوصی از ابتدای فعالیت دولت تدبیر و امید تاکنون یک‌هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرح‌های آبرسانی در این استان سرمایه‌گذاری شده است.
وی با اشاره به مشارکت بخش خصوصی برای سد سازی در استان اظهار داشت: مهمترین این سرمایه‌گذاری مربوط به سد خرمرود است که با سرمایه‌گذاری ۳۳۷ میلیارد تومان نزدیک به ۳۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
ستوده عنوان کرد: سد گرین نیز با مشارکت بانک‌های کشاورزی، تجارت و صادرات و با سرمایه گذاری ۲۵۰ میلیارد تومان در دست ساخت است.
وی ادامه داد: آبرسانی به همدان با سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیارد تومانی قرارگاه خاتم‌الانبیا و همچنین تصفیه خانه ملایر با اعتبار ۴۰ میلیارد تومان از دیگر طرح‌ها است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان گفت: تصفیه خانه شهرستان تویسرکان نیز با اعتبار ۲۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان با مشارکت بخش خصوصی و به صورت بی.او.تی، اجرا شده است.
وی با اشاره به سرمایه گذاری ۱۸۷ میلیارد تومانی بخش خصوصی در دیگر حوزه‌ها بیان کرد: در دولت‌های یازدهم و دوازدهم طرح‌های خوبی در حوزه آبرسانی همدان اجرا شده است.
ستوده افزود: در این سالها سدهای سرابی تویسرکان، کلان ملایر، نعمت‌آباد اسدآباد، و شنجور رزن با هدف حفظ محیط زیست و تامین حق آبه‌های کشاورزی به بهره‌برداری رسید.
منصور ستوده: سه تصفیه خانه با ظرفیت یک هزار و ۶۵۰ لیتر در ثانیه در استان فعال بود که اکنون این تعداد به ۶ عدد و ظرفیت ۶هزار و ۱۲۵ لیتر در ثانیه افزایش یافته است.
وی عنوان کرد: گنجایش ذخیره آب در همدان ۹۲ میلیون متر مکعب بود که با بهره‌برداری از این سدها این ظرفیت به ۱۲۶ میلیون متر مکعب افزایش یافت.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان گفت: سه تصفیه خانه با ظرفیت یک هزار و ۶۵۰ لیتر در ثانیه در استان فعال بود که اکنون این تعداد به ۶ عدد و ظرفیت ۶هزار و ۱۲۵ لیتر در ثانیه افزایش یافته است.
وی اضافه کرد: سدهای اکباتان، آبشینه، کلان، نعمت‌آباد و شیرین‌سو به عنوان سدهای قابل سرمایه گذاری برای توسعه گردشگری به سرمایه گذاران معرفی شده‌اند.
ستوده با اشاره به اینکه واگذاری اجرای طرح‌ها به بخش خصوصی یکی از مهمترین رویکردهای این شرکت است، افزود: طرح انتقال آب از سد تالوار به همدان به طول ۱۴۰ کیلومتر و ۶۳ درصد پیشرفت در دست ساخت است.
وی ادامه داد: این طرح از مصوبات سفر مقام معظم رهبری در سال ۱۳۸۳ به همدان محسوب می‌شود که سالانه ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای پیشبرد آن نیاز است؛ این طرح به دلیل تامین نشدن به موقع اعتبارات تا کنون تکمیل نشده است.
بهره برداری از سد نعمت‌آباد اسدآباد
سد خاکی نعمت‌آباد اسدآباد در پویش سراسری هر هفته_الف_ب_ایران با حضور وزیر نیرو بهره‌برداری شد تا وضعیت آبیاری اراضی کشاوری و تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی را در این منطقه بهبود ببخشد.
رضا اردکانیان شهریور سال ۱۳۹۹ به همدان سفر و سد نعمت آباد را که ۷۹ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان اعتبار برای احداث آن هزینه شده را بهره‌برداری کرد.
سد نعمت‌آباد از نوع خاکی محسوب می‌شود که ۲۱ متر ارتفاع، ۵۶۶ متر طول تاج و ۶ متر عرض تاج دارد و طول دریاچه حدود ۲ کیلومتر و مساحت حدود ۷۰ کیلومتر است.
این سد پنج میلیون مترمکعب گنجایش دارد و در حال حاضر نزدیک به ۲ و نیم میلیون مترمکعب آب را در خود جای داده است.
این طرح در اراضی دشت اسدآباد اجرا شد که جزو دشت‌هایی است که افت منابع زیرزمینی دارد و عمده‌ترین مصرف‌کننده بخش کشاورزی محسوب می‌شود.
عملیات اجرایی طرح ملی سد نعمت‌آباد سال ۱۳۸۳ آغاز شده بود.
پیشرفت فیزیکی سد خرمرود تویسرکان به ۴۰ درصد رسید
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای همدان گفت: روند ساخت سد مخزنی خرمرود در شهرستان تویسرکان با اعتبار چهار هزار میلیارد ریال و با ۴۰ درصد پیشرفت در دست اجرا است.
ستوده با اشاره به اینکه سد خرمرود بر روی رودخانه‌ای به همین نام و در نزدیکی روستای اشتران، از نوع زون بندی با هسته رسی در حال ساخت است، افزود: این سد برای نخستین بار با سرمایه گذاری بخش خصوصی داخلی ساخته می‌شود و عملیات ساخت آن با اعتبار اولیه ۱۷۵ میلیارد تومان و سود مشارکت ۱۴۱ میلیارد تومان از سال ۱۳۹۶ آغاز شده است.
وی اظهار داشت: با توجه به تورم ایجاد شده پیش‌بینی می‌شود در مجموع ۴۰۰ میلیارد تومان برای این سد اعتبار هزینه شود.
ستوده عنوان کرد: حجم مخزن این سد هشت میلیون و ۲۷۰ هزار متر مکعب است که هشت میلیون و ۱۰۰ هزار متر مکعب آن مفید است و علاوه بر تامین آب شرب ۴۰ روستا، در بخش کشاورزی و صنعت بسیار کارآمد محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: این سد ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار متر مکعب آب قابل تنظیم در سال تامین می‌کند که ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار متر مکعب آن در بخش شرب و صنعت، پنج میلیون متر مکعب در بخش کشاورزی و یک میلیون و ۴۰ هزار متر مکعب در بخش محیط زیست اختصاص می‌یابد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای همدان بیان کرد: در حال حاضر ۱۴۳ تن با نزدیک به ۷۰ دستگاه ماشین آلات سدسازی در این طرح عمرانی مشغول به کار هستند.
وی با بیان اینکه این سد از نوع خاکی همگن با هسته رسی است، اضافه کرد: نزدیک به ۲ میلیون و ۲۰۲ هزار متر مکعب برای بدنه این سد خاکریزی می‌شود.
ستوده با اشاره به اینکه این سد ۷۰۰ متر طول تاج دارد، ادامه داد: ارتفاع از پی این سد ۵۴ متر و ارتفاع از کف آن ۴۶ متر است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای همدان با اشاره به اینکه نوع سر ریز سد، آزاد با دهانه اوجی شکل و ۱۹۶ متر مکعب بر ثانیه ظرفیت سرریز است، افزود: عرض از کف سد ۲۵۷ متر و عرض تاج آن ۹ متر است.
ستوده تاکید کرد: با بهره برداری از سد خرمرود علاوه بر ماندگاری جمعیت فعلی، مهاجرت معکوس به این منطقه نیز پیش‌بینی می‌شود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای همدان گفت: سد مخزنی خرمرود ۱۲۰ هکتار وسعت دارد که سطح دریاچه آن ۶۳.۵ هکتار است.
وی ادامه داد: طول سر ریز این سد ۲۰ متر و ظرفیت سیستم انحراف تونل بتنی سد ۶۸ متر مکعب بر ثانیه است.
وی افزود: سد خرمرود در ۵۴ کیلومتری جنوب غربی شهر همدان و در منطقه خرمرود بین دو روستای سیستانه و اشتران شهرستان تویسرکان ساخته می شود.
تامین اعتبار سد گرین، خدمت دیگری به مردم استان همدان
صدور مجوز سرمایه‌گذاری سد گرین، کمک مهم و موثر دیگر دولت تدبیر و امید با اعتبار ۳۳۰ میلیارد تومان در راستای خدمت به مردم شهرستان نهاوند در سال ۹۹ بود، پروژه سد گرین با آبگیری ۲۱ میلیون متر مکعب در حال انجام است.
استاندار همدان اواسط دی ماه ۹۹ با اعلام این خبر خوش گفت که مجوز سرمایه‌گذاری ۳۳۰ میلیارد تومانی برای سد گرین نهاوند با موافقت دولت تدبیر و امید صادر شده و سازمان برنامه و بودجه کشور نیز برای اختصاص این میزان اعتبار به سد گرین نهاوند براساس مجوز ماده ۵۶ طرح موافقت کرده است.
«سیدسعید شاهرخی» استاندار همدان نیز با اشاره به اقدامات موثر و قابل توجه انجام شده در هشت سال گذشته در حوزه تامین منابع آبی موردنیاز استان، گفت که تامین سالم ترین آب مصرفی دنیا برای مردم شهر ملایر یکی از بزرگترین اقدامات سال های اخیر در این استان است.
وی اظهار داشت: روند فعالیت های خدماتی، اقتصادی و عمرانی استان همدان در سال های اخیر به نحوی چشمگیر بوده که هر دو سال شاهد بهره برداری از یک سد در این استان بودیم.
استاندار همدان با اشاره به اجرای چندین پروژه بزرگ در زمینه سدسازی، تصفیه خانه و نیروگاه های آبی و انرژی در استان، گفت: استان در حوزه توسعه و تجهیز تاسیسات زیربنایی برق و آب دچار یک انقلاب و تحول اساسی شده است.
شاهرخی با بیان اینکه در حوزه وزارت نیرو اقدامات مطلوبی در استان انجام شده، تاکید کرد: به جرات می توان گفت که استان همدان دچار انقلابی عظیم در این عرصه زیربنایی شده است.
شاهرخی تصریح کرد: سد سازی یک صنعت پیشرفته است ولی به رغم اهمیت و پیچیدگی کار، هر ۲ سال یک سد در این استان احداث شده است.
او جمع آوری و تصفیه فاضلاب را تبدیل تهدید به فرصت دانست و گفت: تامین آب مورد نیاز نیروگاه مفتح و مسدود شدن ۲۵ چاه این نیروگاه حاصل این تدبیر است.
استاندار همدان افزود: تامین آب صنعت پتروشیمی هگمتانه و نیروگاه ۵۰۰ مگاواتی ملایر از محل پساب فاضلاب نمونه ای از کارهای شاخص انجام شده در سال جاری است.
خبرنگاران ایرنا در استان‌ها با ترسیم شرایط و جایگاه کشور در سال ۱۴۰۰، به تبیین دستاوردهای دولت در هشت سال گذشته که همان دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی ایران بشمار می‌آید، پرداختند؛ این دستاوردها در شرایطی حاصل شده که جمهوری اسلامی ایران تحت شدیدترین تحریم ها و فشارهای بین المللی قرار داشته است.
اخبار و گزارش ها از پیشرفت ها و اقدامات صورت گرفته از سال ۹۲ تاکنون را در پرونده "گذر دولت از گردنه های تحریم و فشار اقتصادی" بخوانید.
نظر شما