صرفه‌جویی را در سال دشوار کم‌آبی اصفهان جدی بگیریم

به گزارش ایرنا، زاینده‌رود خشک، تالاب گاوخونی بی رمق، بارش‌های کمتر از نُرمال و گرم شدن ناگهانی هوا، حکایت از آن دارد که استان اصفهان با مشکلات عدیده خشکسالی و کم آبی روبروست که صرفه جویی تنها کلید واژه اصلی عبور از این گذرگاه دشوار است.

آمار و شواهد موجود از شرایط بسیار دشوار آبی در سال جاری خبر می دهد، بارش ها در سال گذشته و بهار امسال کمتر از نرمال بود، وضعیت ذخیره آب در بیشتر سدها مطلوب نیست، بسیاری از شهرها با تنش آبی مواجه هستند، تابستان داغی را پیش رو خواهیم داشت و خطه اصفهان نیز بی بهره از آن نیست و روز به روز اخبار نگران کننده ای از وضعیت منابع آبی آن به گوش می رسد.

بر اساس آمار اداره کل هواشناسی اصفهان، میزان بارش سال آبی زراعی ۱۴۰۰ - ۱۳۹۹ ( از مهر پارسال تا کنون) در استان حدود ۱۱۷ میلیمتر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۴۰ درصد و نسبت به میانگین بلند مدت ۳۵ درصد کاهش داشته است؛ میانگین بارندگی یک سال زراعی کامل استان اصفهان برابر ۱۹۹.۵ میلیمتر است.

همچنین میزان بارش های حوضه آبریز زاینده رود از ابتدای سال آبی زراعی جاری تا کنون حدود ۸۰۰ میلیمتر بوده درحالیکه این شاخص در مدت مشابه پارسال یکهزار و ۹۰ و در میانگین بلند مدت یکهزار و ۳۰۰ میلیمتر بوده است.

به گفته مسوولان، اکنون حدود ۷۰ درصد از ذخیره مخزن سد زاینده رود خالی است، فقط حدود ۳۹۰ میلیون متر مکعب از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون متر مکعب گنجایش آن آب دارد که کاهش چشمگیری معادل ۷۰ درصد نسبت به متوسط بلند مدت نشان می‌دهد.

زاینده رود، این رودخانه تاریخی و تمدن ساز فلات مرکزی ایران، تامین کننده آب آشامیدنی و مایه حیات حدود پنج میلیون نفر است، از آب این رودخانه برای مصارف مختلف مانند کشاورزی و صنعت استفاده و بخشی از آب آن به شهرها و حوضه های دیگر منتقل می شود، محیط زیست اصفهان و تالاب بین المللی گاوخونی را باید سیراب کند و شور و نشاط بسیاری از مردم اصفهان به جاری بودن آن وابسته است اما این رودخانه امروز حال خوشی ندارد، بر خلاف مصوبه های قانونی برداشت های غیرمجاز از آن صورت می گیرد، در پایین دست اصفهان خشک است و بسیاری از مردم از جمله کشاورزان و دوستداران محیط زیست چشم انتظار جریان یافتن آن هستند.

از طرفی برخی از طرح های انتقال آب مانند سامانه دوم آبرسانی به اصفهان بزرگ، بهشت آباد و تونل و سد سوم کوهرنگ که قرار بود برای رفع معضلات کم آبی و خشکسالی و تامین آب مورد نیاز منطقه مرکزی کشور و حوضه آبریز زاینده رود اجرا شود هنوز به بهره برداری نرسیده است یا متوقف ماندند درحالیکه استان اصفهان در این سال ها با رشد جمعیت و مصرف انرژی، گسترش شهرنشینی، توسعه صنایع و افزایش مهاجرت از استان‌های دیگر به آن مواجه بوده و منابع آبی موجود پاسخگوی این نیازها نیست.

علاوه بر کاهش شدید منابع آبی و بارش ها و تداوم خشکی زاینده رود، فروردین امسال با روزهای گرم و افزایش دمای هوا آغاز شد و این گرمای هوا در اردیبهشت نیز ادامه یافت بطوریکه عده ای از مردم کولرهای خود را روشن کردند و مصرف آب و برق افزایش یافت.

در کنار همه این معضلات و مشکلات، بحرانی به نام همه‌گیری بیماری کووید ۱۹ دامنگیر جامعه شده و بسیاری از مردم را برای در امان ماندن از شر ویروس کرونا، خانه نشین یا دچار اضطراب کرده که همین امر خواه ناخواه میزان مصرف آب و برق را برای رعایت موارد بهداشتی، در خانه ماندن، دورکاری و آموزش مجازی افزایش داده است.

وضعیت موجود منابع آبی به گونه ای است که حجت الاسلام حسن روحانی رییس جمهوری گفت: امسال با خشکسالی مواجه هستیم و به طور تقریبی منابع آبی که از آسمان در اختیار ما قرار می‌گیرد ۵۰ درصد کاهش یافت، دوران بارش‌ها رو به اتمام است و ما به سمت هوای گرم و تابستان می‌رویم بنابراین همه ما امسال باید بیش از سال‌های گذشته برای مصرف آب و مصرف برق تا جایی که امکان پذیر است مراعات و صرفه‌جویی کنیم.

به گفته رییس جمهوری، سدهای ما مثل پارسال نیست، امروز بسیاری از ظرفیت سدهای کشور خالی است و همچنین در بخش برق، نیروگاه هایی که برق‌آبی هستند، به طور مسلم امسال دچار مشکلاتی می‌شوند و ما باید ملاحظه بیشتری را داشته باشیم.

مسوولان دستگاه های اجرایی مختلف اصفهان نسبت به وضعیت منابع آبی اصفهان در روزهای آینده و تابستان امسال هشدار دادند و از مردم خواستند که نسبت به مدیریت بهینه آب و برق اهتمام داشته باشند اما بنظر می آید مسائلی مانند اوج گیری مجدد شیوع کرونا و گرم شدن هوا، این خواسته ها را محقق نکرد و به گفته شهروندان، مناطقی از اصفهان در روزهای گذشته با افت فشار آب مواجه شدند.

یکی از شهروندان کلانشهر اصفهان با اشاره به اینکه از چند روز گذشته فشار آب در محل زندگی آنها (ملک‌شهر) بسیار کاهش یافته است و حتی با داشتن پمپ آب دچار مشکلاتی شدند، تاکید کرد: برخی از همسایگان ما بدون توجه به هشدارهای داده شده درباره کمبود آب، کولرهای خود را از صبح تا شب روشن می کنند که مصرف بالای آب و برق را بهمراه دارد.

منصوری افزود: تعدادی از مردم بدون توجه به توصیه ها، کولرهای خود را بدون اینکه تنظیم یا بررسی کنند، روشن کرده و برخی مواقع شاهد هدر رفتن آب از آنها هستیم، بسیاری از آنها از سایه بان بالای کولر استفاده نمی کنند که این موضوع را به خوبی با نگاهی به پشت بام های خانه ها می توان دید.

یکی دیگر از شهروندان اصفهانی با اشاره به اینکه مردم در سال های گذشته عادت داشتند که برای در اَمان ماندن از گرمای هوا به پارک های مختلف شهر از جمله در حاشیه زاینده رود پناه ببرند، گفت: این کار تا حدودی از روشن کردن وسایل سرمایشی و مصرف آب و برق در خانه ها می کاست اما امسال با توجه به محدودیت های کرونایی، ورود به پارک ها نیز ممنوع است.

پژمانی اضافه کرد: این تناقض ها و اینکه از طرفی به مردم گفته می شود در خانه بمانید، از آنجا کار کنید و آموزش مجازی داشته باشید و از طرف دیگر می گویند که تا حد ممکن مصرف آب و برق را کاهش دهید باعث سردرگمی مردم شده است، همچنین گسترش استفاده از شبکه های اجتماعی به افزایش آگاهی مردم منجر شده، تعدادی از آنها مصرف بهینه آب و برق را به خوبی رعایت می کنند و عده ای انتظار دارند که نهادهای مربوطه هرچه زودتر برای رفع معضل کم آبی و اجرای طرح هایی مانند انتقال آب اقدام کنند.

گرمتر شدن دمای هوای اصفهان در بهار و تابستان امسال

مردم اصفهان در فروردین ۱۴۰۰ گرمای کم سابقه ای را تجربه کردند بطوریکه به گفته مدیرکل هواشناسی این استان، دمای هوا در این ماه نسبت به میانگین بلند مدت چهار تا پنج درجه افزایش داشت اما این افزایش دمای هوا در اردیبهشت ادامه یافت بطوریکه با افزایش ابرها در آسمان نیز هوا حالت شرجی به خود گرفت.

مدیرکل هواشناسی اصفهان در گفت و گو با ایرنا با اشاره به اینکه در اردیبهشت دمای هوای اصفهان نسبت به میانگین بلند مدت بین یک تا ۲ درجه سانتیگراد افزایش داشت، خاطرنشان کرد: در این ماه بارش های رگباری را خواهیم داشت و درروزهای آینده مقداری هوا تعدیل خواهد شد.

حمیدرضا خورشیدی با بیان اینکه هنوز برای اظهارنظر درباره الگوهای جوی تابستان امسال زود است، افزود: با اینحال پیش بینی می شود که دمای هوا در تابستان امسال نسبت به میانگین بلند مدت بالاتر باشد.

وی با بیان اینکه بارش های اردیبهشت امسال ثابت نیست و نمی‌تواند کمبودهای گذشته را جبران کند، افزود: ما بطور قطع با محدودیت منابع آبی مواجه هستیم و مردم باید تا جای ممکن در مصرف آب و برق صرفه جویی کنند.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان نیز با اشاره به کاهش ۳۵ درصدی بارش ها در اصفهان و ۵۰ درصدی بارش ها در شرق استان، گفت: تحلیل نقشه های هواشناسی نیز گویای افزایش یک تا ۲ درجه دمای هوا در بهار امسال نسبت به شرایط نرمال و کاهش نزولات جوی است.

۸۰ درصد مساحت اصفهان درگیر خشکسالی است

منصور شیشه فروش در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه از آبان تا اسفند پارسال شرایط تشدید خشکسالی را در استان اصفهان داشتیم، افزود: ۸۰ درصد مساحت استان درگیر خشکسالی است که از مهمترین عوامل آن می توان به کم بارشی، بالا بودن دمای هوا، کاهش پوشش برف، کاهش رطوبت و اجرا نشدن طرح های تامین آب توسط وزارت نیرو و مصوبه های شورای عالی آب و عدم احیای زاینده رود اشاره کرد.

وی تاکید کرد: خشکسالی، جاری نبودن زاینده رود، خشک شدن تالاب گاوخونی و کمبود منابع آبی مخاطرات زیادی مانند تهدیدهای زیست محیطی، فرونشست زمین، آلودگی هوا و فعال شدن کانون های گرد و غبار را بهمراه دارد.

وی با اشاره به شرایط حاد کم آبی در سال ۱۴۰۰ در استان اصفهان، خاطرنشان کرد: امسال شرایط خاصی در پیش رو داریم و ممکن است نیروگاه های آبی برق کمتری تولید کنند بهمین دلیل دستورهایی به دستگاه های اجرایی مختلف برای صرفه جویی در مصرف آب و برق ابلاغ شده است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان ادامه داد: اداره ها موظف به کاهش ۲۰ تا ۵۰ درصدی مصرف برق خود شدند، میزان روشنایی پارک ها و معابر برای مصرف بهینه برق باید کاهش یابد، شهرداری ها باید آب شرب را از آبیاری فضای سبز جدا کنند، میزان هدر رفت آب باید کاهش یابد و شرکت برق و مخابرات موظف به شناسایی موارد غیر مجاز استفاده از ماینرهاست زیرا هر دستگاه ماینر به اندازه پنج خانه در ماه برق مصرف می کند.

وی با اشاره به اینکه رعایت استانداردها در کولر مانند استفاده از سایه بان و تنظیم سیستم کولر تا ۲۵ درصد مصرف آب را در خانه ها کاهش می دهد، گفت: با وجودیکه در شرایط شیوع کرونا به مردم توصیه می شود که در خانه های خود بمانند اما از آنها می خواهیم که در مصرف آب نهایت صرفه جویی را داشته باشند و در ساعت های پیک مصرف یعنی ۱۰ تا ۱۷ از وسایل پر مصرف برقی استفاده نکنند.

شرایط آبی اصفهان در سال ۱۴۰۰ حادتر است

به گفته معاون بهره برداری و توسعه آب شرکت آبفای اصفهان، شرایط آبی استان در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال های گذشته حادتر است زیرا فقط یک چهارم سد زاینده رود ذخیره آبی دارد، رودخانه زاینده رود مدت هاست که خشک است، منابع آبی محلی از دست رفته اند و چاه های فلمن که قبلا ظرفیت هایی برای تامین منابع آبی بودند، آب ندارند.

ناصر اکبری در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه پارسال با کمبود آب ۲.۳ تا ۲.۷ متر مکعب در ثانیه برای تامین آب اصفهان مواجه بودیم، افزود: امسال این کمبود به ۳.۷ متر مکعب بر ثانیه رسید و نسبت به پارسال شرایط سخت تری داریم.

وی با تاکید بر اینکه کلانشهر اصفهان در شمار شهرهای با تنش آبی قرار دارد، گفت: امسال در برنامه توزیع آب، برنامه جیره بندی برای اصفهان نداریم اما با کاهش فشار شبکه آب مواجه خواهیم بود زیرا نیاز مردم با تولید آب برابر نیست.

اکبری با اشاره به اینکه استحمام، مصرف آب برای امور خانه و وسایل سرمایشی در فصول گرم سال تا ۳۵ درصد مصرف آب را بیشتر می کند، خاطرنشان کرد: اصفهان امسال از نظر خشکسالی و کمبود بارش ها شرایط مشابه سال ۹۷ را دارد با این تفاوت که امسال با شیوع ویروس کرونا و محدودیت های ناشی از آن  مواجه هستیم.
وی با بیان اینکه با افزایش دما بین ۳۰ تا ۳۵ درصد به مصرف آب افزوده می شود، اضافه کرد: سرانه مصرف آب آشامیدنی هر اصفهانی در سال ۹۹ به صورت متوسط ۱۵۷ لیتر بود اما اگر مردم امسال مصرف آب خود را ۱۵ لیتر کاهش دهند تابستان را بدون دغدغه سپری می کنیم.

معاون شرکت آبفای اصفهان با تاکید بر ضرورت مدیریت مصرف آب بویژه در مجتمع های مسکونی که منبع ذخیره آب دارند، خاطرنشان کرد: شرکت آبفا فقط توزیع کننده آب است.

کولرهای آبی تا ۲۵ درصد مصرف آب را زیاد می‌کند

اکبری با بیان اینکه استفاده از کولرهای آبی تا ۲۵ درصد در مصرف آب در خانه ها اثرگذار است، خاطرنشان کرد: این میزان در شهرهای گرم تر ۳۰ درصد و در شهرهای خنک تر ۲۰ درصد است اما در هر صورت روشن کردن آنها تاثیر قابل ملاحظه ای در افزایش مصرف آب دارد.

وی با تاکید بر اینکه قرار دادن سایه بان بالای کولر تا ۳۰ درصد مصرف آب کولر را کم می کند، افزود: یک کولر آبی متوسط در هر شبانه روز بین ۱۸۰ تا ۲۰۰ لیتر آب مصرف می کند اما اگر سایه‌بان بالای سر آن قرار گیرد میزان مصرف آب آن ۵۰ لیتر کمتر می‌شود که نقش بسزایی در پایین آمدن میزان مصرف آب در شهرهای بزرگ از جمله کلانشهر اصفهان دارد.

اکبری، سامانه آبرسانی اصفهان بزرگ را شامل ۵۶ شهر و ۳۴۰ روستا با حدود چهار میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دانست و تصریح کرد: مدیریت صحیح مصرف آب در شهرهای بزرگی مانند کلانشهر اصفهان با ۲ میلیون نفر جمعیت تاثیر بسزایی در این سامانه دارد.

از طرفی مسوولان شرکت توزیع برق شهرستان اصفهان اعلام کردند که با توجه به بارش کم باران و بالا رفتن دما میزان مصرف برق در ساعات پیک افزایش می یابد و قطعی برق حتمی است.

به گفته مرسل صالحی مدیر دفتر مدیریت مصرف برق شرکت توزیع برق اصفهان به ازای هر یک درجه افزایش دما، مصرف برق به دلیل استفاده از سیستم های سرمایشی پنج درصد افزایش می یابد و از ابتدای سال تا کنون نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۷ درصد افزایش مصرف برق داشتیم.

وی تاکید کرد که اگر مردم در مصرف برق همکاری نکنند بحث قطعی را خواهیم داشت و مدیریت آن دشوار است.

استفاده از وسایل سرمایشی استاندارد و کولرهای گازی با درجه انرژی A  یا B ، انتخاب کولر متناسب با متراژ خانه، تنظیم پمپ‌های آب داخل کولر، تنظیم دمای کولر گازی روی ۲۵ تا ۲۶ درجه، استفاده از کلید زمان سنج هوشمند (timer) برای افزایش بهره وری کولر آبی، تعویض پوشال کولر آبی در هر سال یک بار، استفاده از آب خاکستری ( آبی که یک بار استفاده شده و قابلیت استفاده مجدد دارد) برای آبیاری گلدان ها و باغچه ها و استفاده از تجهیزات کاهنده مصرف آب از نکاتی است که مردم در فصل گرما باید به آن توجه کنند.

همچنین کارشناسان تاکید دارند که لازم است برخی عادت های نادرست در مصرف آب و انرژی اصلاح شود از جمله زمان طولانی استحمام، روشن کردن وسایل سرمایشی درحالیکه می توان با باز نگه داشتن پنجره ها هوای خانه را خنک کرد، روشن نگه داشتن کولرها در طول شب یا صبح به طور یک سره در حالیکه هوا خنک شده است و بستن همه دریچه ها و پنجره ها هنگام روشن بودن کولر.

آیا طرح آبرسانی اصفهان بزرگ به تابستان امسال می‌رسد؟

به گفته رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی اصفهان، پیش بینی می شود طرح آبرسانی به ۱۴ شهرستان استان موسوم به گلاب ۲ تا پایان دولت دوازدهم بهره برداری شود. 

نعمت الله اکبری سال گذشته اعلام کرد: مقرر است از محل اجرای این طرح ۹.۳ متر مکعب در ثانیه آب آشامیدنی برای ۱۴ شهرستان از جمله اصفهان، خمینی شهر و نجف آباد تامین شود و تا پایان خرداد ۱۴۰۰یک سوم ظرفیت آن یعنی ۳.۱ متر مکعب آب آشامیدنی به این شهرستان ها، منتقل خواهد شد.

وی با بیان اینکه دولت با دستور رییس جمهوری ۳۰۰ میلیارد تومان برای این طرح تامین اعتبار کرد، هزینه آن به ۲ پیمانکار تزریق شد و به سرعت در حال پیشرفت است، تاکید کرد: اجرای طرح آبرسانی اصفهان بزرگ کمک زیادی به تامین آب آشامیدنی در تابستان در استان اصفهان که با خشکسالی مواجه است، خواهد کرد.

طرح انتقال آب اصفهان بزرگ (تونل گلاب ۲ ) بخش ابتدایی آبرسانی به ۱۴ شهرستان استان اصفهان (۷۳ شهر و ۷۸ دهستان) و به طول ۲۷ کیلومتر است، از طریق این تونل که عملیات اجرایی آن از سال ۸۸ آغاز شد، قرار است آب مورد نیاز اصفهان بطور مستقیم از دریاچه سد زاینده رود در چادگان و از خروجی تونل در نزدیکی شهر تیران، منتقل و تامین کند.

سد زاینده رود به عنوان یکی از اصلی ترین سدهای مرکز کشور و تامین کننده آب آشامیدنی، محیط زیست، کشاورزی و صنعت در منطقه مرکزی ایران، در سال ۱۳۴۹ با ظرفیت ۱.۴ میلیارد مترمکعب بهره برداری شد، این سد قوسی شکل در ۱۱۰ کیلومتری غرب اصفهان در شهرستان چادگان قرار دارد.

رودخانه زاینده‌رود به طول افزون بر ۴۰۰ کیلومتر بزرگترین رودخانه منطقه مرکزی ایران است که از کوه‌های زاگرس مرکزی سرچشمه می‌گیرد و در کویر مرکزی ایران به سمت شرق پیش می‌رود و در نهایت به تالاب گاوخونی در شرق اصفهان می‌ریزد.

این رودخانه که نقشی اصلی و مؤثر در پایداری محیط زیست، تامین آب آشامیدنی، حیات محیط زیست، رونق کشاورزی، اقتصاد و گردشگری منطقه مرکزی و هستی تالاب گاوخونی دارد در دهه‌های اخیر به ‌علت برداشت‌های غیرقانونی در بالادست، انتقال آب به حوضه دیگر، تراکم جمعیت و تا حدودی کاهش نسبی بارندگی‌ها به یک رودخانه با جریان دوره‌ای تبدیل شده است.

استان اصفهان حدود پنج میلیون و ۳۰۰ هزار نفر جمعیت دارد که ۸۸ درصد آنها در شهرها زندگی می کنند.