کوهستان آتش؛ روایت نبرد در جبهه غرب

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، دفاع مقدس، رویدادی چنان بزرگ است که هر چه از آن گفته و نوشته شود، باز هم ناگفته های بسیاری باقی می ماند.

دی ماه ۱۳۶۰ عملیات محمد رسول‌الله از دو محور مریوان و پاوه بر روی منطقه خرمال توسط احمد متوسلیان و محمدابراهیم همت، رهبری شد که این عملیات سنگ بنای تأسیس تیپ ۲۷ محمد رسول‌الله به شمار می‌رود. مؤسس اصلی این لشکر احمد متوسلیان بود که در سال ۱۳۶۰ با ادغام نیروهای سپاه مریوان، پاوه و همدان تیپ ۲۷ محمد رسول‌الله را تشکیل داد و فرماندهی تیپ مذکور را نیز خود به عهده گرفت. این تیپ بعدها و پیش از عملیات بیت‌المقدس به لشکر تبدیل شد. احمد متوسلیان (زاده ۱۵ فروردین ۱۳۳۲ در تهران- ربوده شده ۱۴ تیر ۱۳۶۱ در لبنان)، ، محمدابراهیم همت (زاده ۱۲ فروردین ۱۳۳۴ شهرضا- شهادت ۱۷ اسفند ۱۳۶۲ جزیره مجنون)، محمدرضا دستواره  (زاده ۱۳۳۸ در تهران-شهادت ۱۳ تیر ۱۳۶۵ درآزادسازی مهران) و... از فرماندهان این تیپ بودند و  برخی از عملیات‌های مهمی که در سال ۱۳۶۲ به عهده این  لشکر بود، والفجر ۳ و ۴ هستند.

عملیات والفجر ۳ که به آزادسازی ارتفاعات مهم منطقه از جمله بخشی از ارتفاعات قلاویزان، تأمین جاده استراتژیک مهران ـ دهلران ـ ایلام، خارج ساختن شهر مهران از دید و تیررس دشمن و اتصال منطقه عملیاتی جنوب به غرب کشور انجامید، ساعت ۱۱ شب ۷ مرداد ماه سال ۱۳۶۲ با رمز مقدس (یاالله، یاالله، یاالله) در جبهه غرب واقع در منطقه عمومی مهران با هدف کلی تامین امنیت شهر مهران توسط ۳۲ گردان پیاده، زرهی و مکانیزه و چهار گردان توپخانه ایران آغاز و به مدت دو هفته انجام شد.

عملیات والفجر ۴ نیز که گسترده‌ترین اقدام ایران در یک منطقه کوهستانی شناخته شده است، بیست و هفتم مهر ماه سال ۶۲، آغاز شد. این علمیات در دره و دشت شیلر که با فرورفتگی خاص خود، واقع در مرز دو کشور ایران و عراق و در حد فاصل دو شهر مریوان و بانه قرار دارد، انجام شد. این منطقه از جمله مناطقی است که طی قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر، به دلیل وجود ارتفاعات جانبی آن به شکل مرزبوم (فرو رفتگی در داخل خاک ایران ) تعیین شد.

دستاورد والفجر ۴ تصرف پیشرفتگی دشت شیلر، شهر و پادگان پنجوین و گرمک عراق و تسلط بر ۱۳ شهر و روستای عراق، همراه با نوزده هزار تن کشته و زخمی و اسیر و نابودی ده‌ها گردان و گروهان کماندویی و مخصوص دشمن بود. دستاورد دیگر این عملیات خارج کردن شهر مریوان از زیر دید و تیر دشمن و فراهم کردن مقدمات عملیات بعدی در استان سلیمانیه عراق بود.

با این مقدمه، به سراغ کتابی می‌رویم که گل‌علی بابایی، نویسنده و پژوهشگر دفاع مقدس، با نگاه به کارنامه عملیاتی لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله، درباره این دو علمیات مهم و نیز ماموریت شناسایی محور بمو-دربندی خان نگاشته است.

کتاب کوهستان آتش که نام آن هم به نظر می رسد به دلیل منطقه‌های کوهستانی عملیات‌های لشکر ۲۷ انتخاب شده است، در ۱۰ فصل به بررسی آنچه در بهار تا پاییز ۱۳۶۲ در مهران و مریوان و مناطق عملیاتی غرب گذشته است، می‌پردازد و رویدادها را با مرحله به مرحله روایت می‌کند، به طوری زمینه اتفاقاتی که در هر گوشه از جنگ در جبهه غرب روی داده است و نیز دستاوردهای آن به وضوح مشخص می‌شود.

یکی از شخصیت‌های محوری که کتاب اسناد و روایت‌های بسیاری را از او نقل قول می‌کند، ابراهیم همت، فرمانده وقت لشکر ۲۷ محمد رسول الله (ص) است که اسناد مربوط به او نوار ضبط شده جلسات فرماندهان، آرشیو روزنامه‌های پرتیراژ، مدارک شنیداری، مصاحبه‌هایی که از فرماندهان جنگ گردآوری شده است و... تهیه شده‌اند. این کتاب در عین حال که سندی تاریخی از مجموعه به شمار می‌رود، به گونه‌ای روایت شده که برای مخاطب عادی هم خواندنی باشد. گل‌علی بابایی، در این ۱۰ فصل کوشیده است، روایتی کامل و دقیق از چند ماه تلاش لشکر ۲۷ محمد رسول الله (ص) را بی طرفانه، چون یک تاریخ‌نگار بازگو کند و دقت نظری دو چندان در گفتن جزییات داشته باشد.

فصل‌های مختلف کوهستان آتش شامل تلاش برای برون رفت از بن بست، جنوب قفل شد به غرب فکر کنید، والفجر ۳ کمین کوموله، تدارک نبرد بزرگ، تمام همت در مصاف ماهر عبدالرشید، جدال در شرق پنجوین و... است که هر بخش زیر بخش‌های جداگانه‌ای دارد به عنوان پنجمین کتاب در مجموعه حماسه ۲۷، منتشر شده است.

کوهستان آتش، به کوشش گل‌علی بابایی، در ۸۹۵ صفحه توسط مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس منتشر شده است.