رنج مرجان

به گزارش ایرنا، مرجان در ظاهر موجودی جان سخت اما دل نازک است که با کوچکترین استرس تحمیل شده امکان دارد جان خود را از دست بدهد تا با مرگ آن زیستگاه هزاران جانور دریایی به خطر بیفتد و جهان گامی دیگر به فاجعه زیست محیطی نزدیک شود.

این موجود زنده‌ با اسکلتی از جنس کربنات کلسیم بوده که به گفته محققان پیدایش اولین گونه آن بر روی زمین حدود ۵۴۰ میلیون سال پیش در نتیجه ترکیب یک حیوان (توتیا) و یک گیاه تک‌سلولی بوده است.

اکوسیستم مرجان ها همانند جنگل های گرمسیری مرکز تنوع زیست دریا به شمار می رود به طوریکه زندگی یک میلیون انواع گونه های گیاهی و جانوری از جمله ماهیان، باکتری ها و حتی انسان ها به این آب سنگ ها وابسته است.

وابستگی حیات ۲۵ درصد موجودات دریایی، کاهش شدت موج در طوفان های دریایی، شفافیت آب، استفاده های دارویی، گردشگری، رونق ماهیگیری و درآمد سالانه ۱۳۰ هزار تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار دلاری در بخش اقتصاد در هر هکتار از این آب سنگ ها تنها بخشی از مزایای وجود مرجان ها در دریاها است.

هر هکتار مرجان سالیانه ۱۳۰ تا یک میلیون و ۲۰۰ هزار دلار درآمد دارد 

مطالب بالا گفته های دانشیار رشته اکولوژی و حفاظت دریا در دانشگاه شهید بهشتی تهران بود که در ادامه به خبرنگار ایرنا گفت: کشور ما نیز از این نعمت بزرگ بی بهره نیست به طوری که در ۱۸ نقطه از ایران نیز آب سنگ های مرجانی وجود دارد و تا کنون در این مناطق ۷۰ نوع آن گزارش شده که حدود ۱۰ درصد گونه های شناسایی شده در جهان است.

تقریبا تمام جزایر ایران در خلیج فارس با آبسنگ های مرجانی محاصره شده است

محمد رضا شکری اظهار داشت: تقریبا تمام جزایر ایران در خلیج فارس با آبسنگ های مرجانی محاصره شده که جزایر خارک، خارکو، کیش، لاوان، هندورابی، فارور، بنی فارور، شیدور، تنب بزرگ، تنب کوچک، سیری، لارک، ابوموسی، هنگام، قشم، هرمز، خلیج نای بند، خلیج چابهار از مهمترین مناطق مرجانی ایران است.

وی در خصوص وجود مرجان در کیش نیز یادآور شد: در هفت نقطه این جزیره از شمالغرب تا شمال شرقی آن لکه های مرجانی وجود دارد و با توجه به مزایای این آبسنگ ها می توان گفت که تمام رونق اقتصادی و گردشگری کیش مدیون وجود آنها است.

احتمال مرگ ۷۵ درصد مرجان های دنیا

وی اضافه کرد: با توجه به بررسی های علمی انتظار می رود تا سال ۲۰۵۰ میلادی ۷۵ درصد از مرجان های سطح اقیانوس و آب های آزاد جهان از بین بروند که مرجان های خلیج فارس و دریای عمان نیز از این امر مستنثنی نیست و باید تدبیری اساسی برای حفاظت، احیا و تکثیر این آب سنگ ها اندیشیده شود.

وی افزود: استفاده بیش از حد از مناطق مرجانی با اهداف گردشگری، فعالیت های اقتصادی و عمرانی، بهره وری غیر اصولی صیادی و گرم شدن دمای زمین از جمله دلایل مرگ و از بین رفتن مرجان ها است که در صورت تداوم روند فعلی باید در انتظار یک فاجعه زیست محیطی در سال های آتی باشیم.

راه نجات مرجان از چنگال مرگ

وی گفت: در بررسی وضعیت مرجان های جزیره کیش نیز مشخص شده آبسنگ های سایت های شرقی به علت وجود کلوپ های غواصی هفت برابر بیشتر از سایر نقاط جزیره مورد بهره برداری قرار گرفته که پیشنهاد شده اعطای مجوز به فعالیت های غواصی و کلوپ ها در این منطقه متوقف شود و بجای آن این فعالیت ها در جنوب جزیره گسترش داشته باشد.

شکری اضافه کرد: سیستم‌های آب شیرین کن سواحل خلیج فارس به دلیل وارد کردن آب شور به دریا، ساخت و سازهای ساحلی، استحصال زمین از دریا و ریزش روغن کشتی‌ها از دیگر دلایل آسیب رسان به مرجان ها است.

وی اظهار داشت: جلوگیری از ایجاد آلودگی های محیطی توسط انسان ها، کاهش تولید زباله‎ها، ارایه آموزش و خدمات غواصی در سایت های مصنوعی، افزایش سطح آگاهی فعالان مشاغل مرتبط با دریا، راه اندازی مرکز تکثیر و احیای آب سنگ ها از جمله راهکارهای علمی برای احیای مرجان در نقاط مختلف خلیج فارس از جمله جزیره کیش است.

هم آغوشی طبیعت و مدرنیته

رییس اداره محیط زیست سازمان منطقه آزاد کیش نیز در این ارتباط به ایرنا گفت: این جزیره جزو معدود مکان های گردشگری دنیاست که می توان ساختمان های مدرن را در کنار فضای طبیعی مشاهده کرد که گردشگران می توانند با طی مسافتی اندک به بهترین سواحل و دنیای زیر آب دست پیدا کنند.

مریم محمدی با بیان اینکه مرجان ها مهمترین زیبایی زیر آب کیش است افزود: این جزیره از نظر زمین شناسی برون زدی است که روی آن از مرجان پوشیده شده به شکلی که می توان آثار طبیعی و تاریخی این آبسنگ ها را در نقطه نقطه جزیره مشاهده کرد.

وی یادآور شد: این جزیره از عمق زیر یک متر تا ۱۰ متر دارای آب سنگ بوده و سایت های مرجانی آن از تنوع گونه های مختلفی برخوردار است و مانند یک جنگل استوایی در زیر آب تنوع زیستی خیلی زیادی را تحت پوشش خود قرار داده است.

کیش از عمق زیر یک متر تا ۱۰ متر دارای آب سنگ بوده و سایت های مرجانی آن از تنوع گونه های مختلفی برخوردار است

محمدی یادآور شد: این مرجان ها باعث شده است که دنیای زیر آب جزیره کیش محل زندگی گونه های مختلف جانوران دریایی از جمله برخی گونه های در خطر انقراض مثل لاپشت های پوزه عقابی باشد و همچنین شفافیت آب و رنگ آبی لاجوردی آن و ماسه های نقره فام تشکیل شده از خرده مرجان و صدف از دیگر مزیت های وجود آنها در جزیره است.

علل انسانی و استرس های طبیعی تهدید مرجان های کیش

رییس اداره محیط زیست سازمان منطقه آزاد کیش با اشاره به اینکه تهدیدهای مرجان های این جزیره به ۲ دسته عوامل طبیعی و انسانی تقسیم شده است افزود: علل طبیعی از جمله گرم شده دمای زمین پدیده النینو و طوفان های دریایی ، به علت گستردگی مخاطرات بیشترین سهم را در مرگ مرجان ها دارد.

وی یادآور شد: با وجود سهم اندک مخاطره های انسانی در تخریب مرجان ها به نسبت دلایل طبیعی باید سعی کرد که با کم کردن فشارهای انسانی، استرس های طبیعی این آب سنگ ها را کاهش داد تا فرصتی برای احیای آنها فراهم شود.

محمدی، غواصی در شرق جزیره را از عوامل انسانی در آسیب رسیدن به مرجان های کیش اعلام کرد و افزود: اصلی ترین زیستگاه مرجانی این جزیره در شرق آن قرار دارد که به علت توسعه شهری و فعالیت کلوپ های غواصی بیشتر از هر نقطه دیگر در معرض خطر و فشار است.

 وی با اشاره به اینکه عمده ترین مشکل در این بخش غواصان آماتور هستند گفت: با توجه به اینکه آنها هنوز قادر به کنترل خود در زیر دریا نیستند و احتمال برخورد و دست زدن به آب سنگ ها برای حفظ تعادل خود را دارند، موجب آسیب رساندن به مرجان ها می شوند .

رییس اداره محیط  زیست سازمان منطقه آزاد کیش یادآورشد: معیشت کلوپ های دریایی و سایت های غواصی به مرجان ها وابسته است و آنها در این راستا همکاری تنگاتنگی با محیط زیست در حفظ این سرمایه دارند که به منظور حمایت از این فعالیت ها و کاهش فشار به سایت های طبیعی در سه منطقه ۶ مجسمه و تعدادی سنگ مرجانی در دریا غرق شده است.

سایت مصنوعی غواصی در کیش ایجاد می‌شود

مدیرعامل موسسه ورزش و تفریحات سالم کیش نیز در گفت وگو با خبرنگار ایرنا با اشاره به اینکه این جزیره سهم ۹۰ درصدی در ارایه خدمات آموزشی و تفریحی غواصی کشور دارد اظهار داشت: هم اکنون ۲۳ کلوپ تفریحات دریایی در این جزیره سالانه به ۷۰۰ هزار گردشگر و هشت کلوپ تخصصی به فعالیت های مختلف از جمله سکوهای نفتی، سازه های دریایی و کشتی ها خدمات ارایه می کنند.

عزیزالله فرضی پور با اشاره به حضور ۴۰۰ غواص با درجه بالا در این جزیره و فعالیت مستقیم ۱۰۰ تن از آنان در بخش گردشگری اضافه کرد: با توجه به این میزان خدمات گردشگری و اشتغال، ایجاد سایت مصنوعی غواصی برای توسعه خدمات و همچنین جلوگیری از آسیب رساندن به مرجان‎ها ضروری است.

وی افزود: این موسسه در نظر دارد با همکاری معاونت عمرانی سازمان منطقه آزاد، محیط زیست، فدراسیون نجات غریق و غواصی و بخش خصوصی نخستین سایت مصنوعی کشور را ایجاد کند که در این راستا تاکنون ایده های مختلفی مطرح شده اما هیچ کدام نهایی نشده است.

نخستین سایت غواصی مصنوعی ایران در کیش احداث می شود 

مدیرعامل موسسه ورزش و تفریحات سالم کیش گفت: در صورتی که این سایت راه اندازی شود، می توان از خروج سالانه یک هزار گردشگر از کشور جلوگیری کرده و در کنار آن با جذب گردشگران خارجی برای کشور ارز آوری داشته باشیم.

وی در خصوص فعالیت کلوپ های تفریحات دریایی و اهمیت وجود مرجان ها در این فعالیت ها اظهار داشت: معیشت کلوپ ها به مرجان ها وابسته است و در این راستا مربیان غواصی قبل از غوص گردشگران (غواصان آماتور) آموزش های لازم را به آنان ارایه می کنند و در تمام مدت غواصی کنار آنان هستند.

مرجان ها گرفتار در تورهای نامرئی

وجود تورهای سرگردان به خاطر صیادی های غیر مجاز و لنگر اندازی شناورها دیگر عوامل انسانی آسیب رسان به مرجان های کیش بود که محمدی رییس اداره محیط زیست سازمان منطقه آزاد کیش اعلام کرد و گفت: در این راستا نیازمند حمایت اداره شیلات جزیره برای کاهش این فشار بر آب سنگ ها هستیم.

شناورهای فاقد هویت جمع آوری می‌شود

معاون صید و بنادر ماهیگیری شیلات هرمزگان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینکه صید و صیادی در این استان و جزیره کیش توسط ۲ گروه شامل شناورهای دارای مجوز صیادی و شناورهای فاقد پروانه انجام می شود اظهار داشت: بیشترین آسیب به محیط زیست دریا نیز توسط گروه غیر مجاز وارد می‌شودکه در روند صید از هرنوع روش و ابزار آلات غیرمجاز و غیر استاندارد استفاده می کنند.

ابراهیم عالی زاده گفت: اداره کل شیلات هرمزگان در راستای مبارزه با این پدیده در سال ۹۹ یگان حفاظت منابع شیلات کیش را راه اندازی کرده و با توجه به گستردگی صیدگاه های منطقه نیاز به حمایت توسط سایر ارگان ها داریم.

وی افزود: شناورهای فاقد هویت که از هرگونه ادوات صید از جمله تورهای غیرمجاز استفاده می کنند ممکن است با احساس احتمال دستگیری یا هر مورد دیگر این ادوات را در دریا رهاسازی کرده و باعث تخریب محیط زیست و مرگ مرجان ها شوند.

معاون صید و بنادر ماهیگیری شیلات هرمزگان یادآور شد:  در این خصوص سیاست این اداره کل جمع آوری شناورهای فاقد هویت و نیز ابزار و ادوات غیراستاندارد است که برای ارتقای سطح اطلاعات صیادان فرهنگ سازی بین آنان بصورت مستمر برنامه آموزشی برای جامعه صیادی برگزار می شود.

۳۵ صیاد غیرمجاز در کیش دستگیر شدند

فرمانده انتظامی ویژه و دریابانی کیش نیز در این ارتباط به ایرنا گفت: دریابانان این فرماندهی در سال جاری موفق به دستگیری ۳۵ صیاد غیرمجاز شدند.

سرهنگ علی اصغر جمالی اظهار داشت: این صیادان غیر مجاز در داخل ۱۲ فروند شناور صیادی و ۲ شناور گوفه کش فعالیت داشتند که دریابانان حین گشت های دریایی آنان را دستگیری کردند.

وی اضافه کرد: در سال گذشته نیز ۱۰۵ صیاد غیرمجاز که در ۸۹ شناورها صیادی غیرمجاز و ۶ شناور گوفه کش فعالیت داشتند دستگیر و تحویل مقامات قضایی شدند.

سرهنگ جمالی با بیان اینکه صیادان غیر مجاز عمدتا از بنادر همجوار هستند افزود: شناورهای گوفه کش از تخریب کننده‌های محیط زیست و موجودات دریایی است که امسال برخورد با صیادان غیر مجاز گوفه کش و صید کرال با تشدید گشت‌های منظم پیگیری می‌شود.

وی یادآور شد: تامین امنیت صیادان در نوار ساحلی با حضور مستمر واحدهای گشت دریابانی، حمایت از صیادان قانونمند و برخورد جدی با افراد متخلف با حمایت دستگاه قضایی از دیگر موارد در حال پیگیری این فرماندهی در سال جاری است.

فرمانده انتظامی ویژه و دریابانی کیش گفت: صیادان و بومیان جزیره کیش افرادی مسولیت پذیر، قانون‌مدار و همراه همیشگی مرزبانان هستند و در سال جاری نیز این همراهی و همسویی را از آنان انتظار داریم.

وی همچنین به صیادان بنادر اطراف توصیه کرد: نسبت به ضوابط پایبند بوده و از ورود غیرمجاز به آب های سرزمینی کیش و صید غیر مجاز خودداری کنند.

مرجان سوغات نیست

رییس اداره محیط زیست منطقه آزاد کیش خروج مرجان، صدف و ماسه توسط مسافران را از دیگر آسیب های این جزیره مرجانی اعلام کرد و افزود: این موارد مهمترین زیبایی و سرمایه زیستی این منطقه است و در سال های گذشته همواره تلاش شده از آنها حفاظت شود.

محمدی افزود: خروج مرجان، ماسه و صدف از این جزیره ممنوع بوده و برای حفاظت از محیط زیست این منطقه به ازای خروج غیرقانونی هر کیلوگرم مرجان ۶۰ میلیون ریال جریمه در نظر گرفته شده است.

وی با بیان اینکه روزانه حدود ۲۰ کیلوگرم انواع مرجان و صدف و ماسه عمدتا در فرودگاه کشف و به ساحل جزیره برگردانده می‌شود افزود: افرادی که سعی در خروج جانداران کیش داشته باشند، در مبادی خروجی دستگیر و تحویل مقامات قضایی می شوند.

افرادی که سعی در خروج جانداران و مرجان های کیش داشته باشند، در مبادی خروجی دستگیر و تحویل مقامات قضایی می شوند.

محمدی اضافه کرد: برخی از مسافران جزیره کیش بدون آگاهی قبلی اقدام به خروج مرجان، صدف و ماسه می‌کنند که ماموران این اداره با همکاری کارکنان پلیس فرودگاه و بندرگاه تجاری این کالاها را توقیف می‌کنند تا مانع از تخریب محیط زیست جزیره می شوند.

رییس اداره محیط زیست سازمان منطقه آزاد کیش ادامه داد: برداشتن هر نوع موجود آبزی از جمله ستاره دریایی نیز یک جرم به شمار می رود زیرا حتی لاشه موجودات زنده هم برای طبیعت و چرخه زیستی آن فوایدی دارند و حذف آن می تواند مشکلات زیست محیطی به دنبال داشته باشد.

در خصوص اهمیت مرجان ها شاید همین مساله کافی باشد که خداوند ۲ بار در آیه ۲۲ و ۵۸ سوره الرحمان از آن یاد کرده تا ما با  پی بردن به اهمیت این نعمت گرانبها وظیفه بشری خود را به جا آورده و هر کدام به نوبه خود گامی موثر در حفاظت از این سرمایه ها برداریم.