جوانه خوار بلوط آفتی بر پیکر جنگلهای زاگرس

به گزارش ایرنا، این روزها جنگل‌های زاگرس در استان کردستان روزگار خوشی ندارند، با یک گشت و گذار در این جنگل ها می توان پژمردگی درختان زاگرس را مشاهده کرد که علاوه بر خشکسالی، گرفتار بیماری و یا آفت جوانه خوار بلوط شده اند.

جنگل‌های بلوط زاگرس به لحاظ حفاظت از منابع آب و خاک، تولید محصولات فرعی، ذخایر ژنتیکی، مصارف درمانی و ظرفیتهای اکوتوریستی دارای اهمیت منحصر به فردی هستند و حفاظت از آنها در برابر بیماری ها و آفات به ویژه آفت جوانه خوار بلوط امری ضروری است.

در چند سال اخیر به هم خوردن اکوسیستم، دستکاری طبیعت، تغییر اقلیم، کمبود بارش ها و سرمای زمستان و یخبندان و از بین رفتن دشمنان طبیعی آفت، باعث طغیان آفت جوانه خوار بلوط در جنگل های زاگرس شده است و همین امر موجب شده که درختان بلوط زاگرس در معرض نابودی قرار گیرند.

اداره کل منابع طبیعی استان کردستان نیز در سال های اخیر اقدام به مبارزه علیه آفت جوانه خوار بلوط کرده و در این راستا موفق عمل کرده و باعث شده است خسارت وارده به درختان بلوط در اثر آفت جوانه خوار بلوط تاحدودی کاهش پیدا کند.

طغیان جوانه خوار بلوط باعث مرگ درختان می شود

برای پیگیری زیان های آفت جوانه خوار بلوط که این روزها در جنگل های زاگرس طغیان کرده است با کارشناسان این حوزه مصاحبه کردم.

یکی از کارشناسان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری کردستان گفت: آفت برگ خوار و جوانه خوار بلوط (Tortrix viridana L) که در چند سال اخیر، گونه های مختلف بلوط در جنگل های زاگرس به ویژه در استان کردستان و شهرستان سروآباد را مورد حمله قرار داده آفتی خطرناک است که باعث کاهش رویش چوب، زوال جنگل، تغییر در زادآوری و توالی و حتی باعث مرگ و میر درختان می شود.

پیمان فتاحی افزود: از بین رفتن برگ های درخت در فصل رویش باعث می شود تا درخت ابزار و وسیله تولید را از دست داده میزان فتوسنتز تقلیل یافته و در نتیجه از میزان رویش قطری و ارتفاع آن کاسته شود که ادامه این وضعیت در چند سال متوالی می تواند به کاهش تولید چوب منتهی شده و جنگل را به سمت نابودی سوق دهد.

وی با اشاره به اثرات تخریبی آفت جوانه خوار بلوط اظهار داشت: لاروهای ابتدایی آفت جوانه خوار بلوط در اوایل فصل بهار، وارد جوانه‌های بلوط شده و از آن تغذیه می‌کند در حالی که لاروهای رشد کرده و سن آخر از برگ‌ها تغذیه می‌کند تا جایی که درختان در اواخر بهار کاملاً عاری از برگ می‌شود.

وی اضافه کرد: آفت جوانه خوار بلوط دارای یک نسل و پنج سن لاروی است و زمان خسارت آن نیز با خروج لاروها از اواخر اسفندماه شروع می شود و لاروهای سن آخر نیز در اواسط اردیبهشت ماه با لوله کردن انتهای برگ ها در همان محل وارد مرحله شفیرگی می شود.

فتاحی یادآور شد:‌ آفت جوانه‌خوار بلوط یکی از مهمترین علت‌های تخریب گونه‌های جنگلی بلوط زاگرس به شمار می رود، این آفت در مرحله لاروی از جوانه‌ها و برگ‌ها تغذیه و در صورت طغیان درختان را عاری از برگ می‌کند.

معاون دفتر حفاظت و حمایت از جنگل ها و مراتع کشور در بازدید از عملیات مبارزه با آفت جوانه خوار بلوط در جنگل های زاگرس در محدوده کردستان در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: این آفت در چند سال و اخیر در جنگل های زاگرس طغیان کرده که اگر کنترل نشود درختان بلوط را از بین برده و در دراز مدت آسیب های بسیار وحشتناکی به محیط زیست و جنگل های زاگرس وارد می کند.

محمد ظاهر رجبی افزود: در جنگل های زاگرس در محدوده استان کردستان همکاران منابع طبیعی ما به موقع ظهور آفت جوانه خوار بلوط را تشخیص داده اند و امکانات و تجهیزات خوبی برای مبارزه با این آفت بکار گرفته اند.

وی یادآور شد: کنترل آفت جوانه خوار بلوط در سنین ۲ و سه به مراتب راحت تر از سنین بالاتر است به همین دلیل عملیات به موقع انجام شده و عاملی که برای کنترل و مبارزه با این آفت استفاده می شود یک نوع باکتری است و اثر منفی بر محیط زیست ندارد.

وی اضافه کرد: این باکتری در طبیعت ماندگاری پیدا کرده و آفات را از بین می برد و زمانی که توسط لارو پروانه بلعیده می شود در بدن لارو پروانه فقط قدرت بیماری زایی دارد و محتویات بدن لارو را تبدیل به اسپورم کرده که در محیط زیست پخش شده و خودش هم نوعی عامل بیولوژیک است.

رجبی افزود: یکی از عواملی که می تواند باعث کنترل موثر آفت جوانه خوار بلوط شود تعداد اسپورم های باکتری در واحد حجم است و نوعی محلول BT  که استفاده شده، به دلیل مرغوبیت، توانسته است در حد ۸۰ درصد آفت را کنترل کرده و این ایده آل ترین شرایط در کنترل بیولوژیک است.

مبارزه با آفت جوانه خوار بلوط در سطح ۲ هزار و ۲۰۰ هکتار از جنگل های سروآباد

رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سروآباد اظهار داشت: عملیات پایش، کنترل و مبارزه با آفت جوانه خوار وبرگ خوار درختان بلوط در سطح ۲ هزار و ۲۰۰ هکتار از جنگلهای بلوط این شهرستان آغاز شده است.

مسلم مرادی افزود: این عملیات شامل ۲ مرحله پایش و مبارزه است که از یک ماه پیش آغاز شده است و تا اواخر اردیبهشت ادامه دارد، عملیات مبارزه با استفاده از محلول بیولوژیک BT که یک محلول زیستی است انجام می شود.

وی یادآور شد: با انتقال تجهیزات بیشتر از جمله توربو لاینرها به کانونهای بحران آلودگی عملیات مبارزه با سرعت بیشتری انجام می شود و در حال حاضر با ۱۱ اکیپ عملیات محلول پاشی آغاز شده است.

وی عمده مناطق بحرانی را در روستاهای قلعه جی، ذکریان و تفلی عنوان کرد و افزود:  عملیات پایش و تشخیص به موقع سن لاروها و انجام محلول پاشی در زمان مناسب یکی از دلایل  اجرای موفق این پروژه در شهرستان سروآباد بوده است.

مرادی یادآور شد: در سال گذشته نیز عملیات مبارزه بیولوژیک دز حدود ۱۵۰ هکتار از مناطق بحرانی توسط اداره منابع طبیعی انجام شده است که از نتایج آن می توان به از بین رفتن کامل آفت اشاره کرد. این اقدامات باعث کمک به حفظ نشاط و شادابی جنگلهای بلوط می شود و از تخریب و خشک شدن درختان جلوگیری می کند.

در پایان باید به این نکته مهم اشاره کرد که جنگل‌های زاگرس گنجینه ارزشمندی در مناطق زاگرس‌نشین کشور محسوب می‌شوند که متاسفانه طی ۲ دهه گذشته عواملی از جمله آفات و بیماری‌ها، تغییر اقلیم، خشکسالی‌های پی در پی، قاچاق چوب و بهره‌برداری‌های بی‌رویه جنگل‌نشینان موجب شد که این جنگل‌ها در معرض خطر نابودی قرار بگیرند.

نجات جان جنگل‌های بلوط نیازمند اقدام فوری دستگاه های ذیربط است، اگر احیای جنگل‌ها مورد بی‌توجهی قرار گیرد باید در آینده‌ای نه چندان دور شاهد زوال کامل این گنجینه طبیعی باشیم.

به گزارش ایرنا، یکی از مهمترین آفات در جنگل های زاگرس جوانه خوار بلوط است، این آفت با تغذیه لاروها از جوانه ها و برگ های بلوط هر ساله موجب بی برگی کامل و درختان بلوط می شود، لارو ها با ایجاد تارهایی از سطح شاخ و برگ ها آشیانه می سازند و با بیرون آوردن سر از داخل تارها به خوردن برگ ها مشغول می شوند.

خسارت آفت جوانه خوار بلوط گاه با از بین رفتن کامل برگها و جوانه‌های بلوط همراه بوده و خسارت قابل توجهی را همه ساله به جنگل های بلوط کشور وارد می سازد.

جنگل‌های زاگرس با گستردگی در ۱۱ استان کشور با ۶ میلیون هکتار مساحت، ۴۰ درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهند که حدود ۷۰ درصد تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوط‌ها شامل می‌شوند.

از مساحت ۲ میلیون و ۹۳۷ هزار هکتاری استان کردستان، بیش از ۳۷۴ هزار هکتار آن را جنگل تشکیل می دهد، جنگل های این استان که جزو جنگل های زاگرس شمالی هستند در طول بیش از ۵۰ هزار سال گذشته تشکیل شده و به لحاظ محافظت از منابع آب و خاک، تولید محصولات فرعی، ذخایر ژنتیکی، مصارف درمانی، توانایی های اکوتوریستی و ارزش های زندگی، دارای اهمیت زیادی است.
جنگل های این استان که بخشی از جنگل‏های غرب کشور را تشکیل می‏‌دهد بیشتر اطراف شهرهای بانه، مریوان و سروآباد واقع شده است و بعد از جنگل‏های شمال کشور در رتبه دوم اهمیت قرار دارند.
در جنگل های کردستان انواع درختان از جمله بلوط، مازو، گلابی، زبان ‏گنجشک(ون)، گردو، سیب وحشی، پسته وحشی، زالزالک، آلبالو، ازگیل، بادام تلخ، داغداغان، نارون، افرا و بید وحشی رشد کرده است.