جنایات رژیم صهیونیستی در سایه ناکارآمدی و سکوت نهادهای بین المللی

به گزارش روز پنجشنبه ایرنا، جنایات رژیم اشغالگر قدس در غزه و کشتار غیرنظامیان فلسطینی و نقض فاحش حقوق بین الملل همچنان ادامه داشته و سازمان های بین المللی به ویژه شورای امنیت سازمان ملل متحد در توقف جنایات این رژیم، با وجود برگزاری سه نشست در نزدیک به 10 روز اخیر، تاکنون عملا گام عملی در این مسیر برنداشته و دردی از دردهای مردم مظلوم فلسطین درمان نکرده است.

«محمود واعظی»، رییس دفتر رییس جمهوری در واکنش به این ناکارآمدی در حساب توئیتری خود نوشت: خشونت عریان رژیم آپارتاید صهیونیستی علیه مردم فلسطین، نشانه دیگری از ناکارآمدی و شکست مفتضحانه سازمان‌های بین‌المللی در احقاق حقوق بشر و دفاع از مظلومان است.

این در حالی است که برخی رسانه ها از جمله خبرگزاری اسپوتنیک روسیه به نقل از منابع دیپلماتیک اعلام کردند فرانسه به همراه مصر، تونس و اردن درحال آماده سازی پیش نویس قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل برای پایان دادن به درگیری های جاری میان اسرائیل و نیروهای مقاومت فلسطین است.

این خبر درحالی منتشر شده که نشست دو روز پیش شورای امنیت سازمان ملل برای پایان دادن به جنایات اسرائیل علیه فلسطینیان، باز هم بدون نتیجه پایان یافت. این سومین نشست شورای امنیت در یک هفته اخیر درباره مسئله فلسطین بود که بدون نتیجه تمام شد. فرانسه یکی از اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل است که مواضع اتخاذ شده از سوی دولت آن در قبال جنایات اسرائیل علیه فلسطینیان، عملا دردی از دردهای مردم فلسطین را درمان نمی کند. حتی به فرض اینکه قطعنامه قابل قبولی از سوی فرانسه پیشنهاد شود، با توجه به نفوذ لابی های صهیونیست بر برخی از اعضای دائم شورای امنیت ، نمی توان امید چندانی به برداشته شدن "گام های عادلانه و منصفانه" از سوی این شورا برای پایان دادن به دهها سال رنج و درد مردم فلسطین داشت.

فلسفه وجودی سازمان های بین المللی کمک به کشورها برای حل نظام مند مشکلات و معضلات جامعه ی جهانی بوده است. بدون تردید کارکرد موثر و موفقیت آمیز سازمان های بین المللی در حوزه فعالیت های خویش، صلح و امنیت بین المللی را به نوبه خود به ارمغان خواهد آورد. صلح و امنیتی که همواره آرزوی دیرین بشر بوده است. آنچه در جریان جنایات رژیم صهیونیستی مایه تعجب است، انفعال یا سکوت سازمان های بین المللی مختلفی است که همواره در سایر مسائل بین المللی موضع گیری کرده و به ایفای نقش می پرداختند.  

آنچه از منظر حقوق بین الملل باید مورد نظر قرار گیرد آن است که نقش این سازمان های بین المللی چیست؟ به عبارت دیگر تکلیف اعاده صلح و امنیت بین المللی در جهان بر عهده کدام سازمان بین المللی قرار دارد؟

شورای امنیت سازمان ملل متحد؛ مسئول اولیه حفظ صلح و امنیت بین المللی

بر اساس بند (۱) ماده (۲۴) منشور سازمان ملل متحد مسئولیت اولیه حفظ صلح و امنیت بین المللی بر عهده شورای امنیت قرار دارد. در این ماده آمده است:«برای تأمین عملیات سریع و مؤثر سازمان اعضای آن مسئولیت اصلی نگاهداری صلح و امنیت بین‌المللی را به عهده شورای امنیت گذاشته و ‌اعتراف می‌نمایند که در حین انجام وظایفی که این مسئولیت به عهده شورای مزبور می‌گذارد شورا به نام آنها اقدام می‌کند».آن قرار دارد.

همچنین این شورا تنها رکنی است که می تواند برای به کار بردن قوه قهریه، تصمیم  الزامی بگیرد. شورای امنیت از پانزده عضو تشکیل شده است. پنج عضو دائمی و ده عضو غیر دائمی. اعضای دائمی شورای امنیت عبارتند از چین، فرانسه، اتحادیه جماهیر شوروی (که پس از فروپاشی فدراسیون روسیه جایگزین آن شده است)، انگلستان و ایالات متحد آمریکا.

وتوهای مکرر پیش نویس قطعنامه هایی که برای اعاده صلح در موضوعات مختلف از جمله بازگشت صلح به غزه و فلسطین مطرح می شود یکی از بزرگترین موانع کارکردی شورای امنیت است که همواره مورد انتقاد محافل مختلف علمی و سیاسی بوده است.

پرسش کلیدی و مهمی که مطرح می شود آن است که راهکار فلج شدن شورای امنیت چیست؟ آیا سایر ارکان سازمان ملل متحد نظیر مجمع عمومی می توانند ناکارآمدی شورای امنیت را جبران نمایند؟

امکان اقدام مجمع عمومی سازمان ملل متحد در صورت ناکارآمدی شورای امنیت؟

مجمع عمومی به عنوان رکن اصلی و مهمترین نهاد تصمیم گیرنده سازمان ملل متحد می باشد چرا که تمامی کشورهای عضو سازمان ملل در مجمع عمومی نیز عضویت  دارند . هر عضو یک حق رای دارد و می تواند حداکثر ۵ نماینده در مجمع داشته باشد. مجمع عمومی می تواند هر مساله یا امری را که در حدود منشور باشد، مورد بحث و بررسی قرار دهد. اما محدودیتی که برای مجمع عمومی وجود دارد در ماده ۱۲ منشور سازمان ملل بیان شده و آن زمانی است که شورای امنیت در مورد یک اختلاف یا وضعیتی در حال انجام وظیفه باشد که در این صورت مجمع حق ندارد توصیه هایی در آن زمینه بنماید مگر باز به درخواست خود شورای امنیت.

اگرچه تکلیف اعاده صلح صراحتاً برعهده شورای امینت سازمان ملل متحد قرار دارد اما درصورتی که به دلیل وتوهای مکرر این رکن دچار فلج کارکردی گردد مجمع عمومی می تواند اقدامات موثری انجام دهد. در واقع مساله مهم دیگری که در حیطه اختیارات مجمع عمومی گذارده شده است، عمل بر طبق قطعنامه ۳۷۷(V) مصوب نوامبر ۱۹۵۰ تحت عنوان "اتحاد برای حفظ صلح"می باشد. بر طبق این قطعنامه، مجمع می تواند در مواردی که تهدید علیه صلح و امنیت بین المللی وجود داشته و شورای امنیت به دلیل رای منفی یکی از اعضای دائمی شورا نتواند به تصمیمی نائل شود، بلافاصله مساله را بررسی نموده تا به اعضا توصیه هایی را در خصوص اتخاذ اقدامات جمعی جهت حفظ صلح یا برقراری صلح و امنیت بین المللی بنماید. اما واقعیت آن است که تاکنون مجمع عمومی در مورد موضوع فلسطین به چنین مرحله ای نرسیده است.

اتحادیه اروپا؛ سکوت عامدانه یا ناتوانی در موضع گیری؟

در میان سازمان های بین المللی منطقه ای، اتحادیه اروپا (Union européenne) بارزترین آن ها بوده و همواره در مسائل بین المللی موضوع گیری کرده و سعی در ایفای نقش موثر داشته است.

اما آنچه در مورد غزه و تداوم جنایات و کودک کشی های رژیم اشغالگر قدس شاهد آن هستیم، انفعال اتحادیه اروپاست. روزنامه گاردین در این زمینه گزارش داد: تنش های داخلی و اختلافات اتحادیه اروپا با واشنگتن، این اتحادیه را در اتخاذ موضعی روشن در درگیری های فلسطینی ها و اسرائیلی ها ناتوان کرده است.

این رسانه افزود: توانایی اتحادیه اروپا برای ایفای نقش میانجی در درگیری های اخیر محدود است زیرا این اتحادیه با خودداری از مذاکرات مستقیم با حماس و یا از طرف پیام رسان هایش، خود را منزوی کرده است.

البته دلیل این نوع انفعال و تردید اتحادیه اروپا در اتخاذ مواضع سخت را باید در آن سوی آتلانتیک و نوع موضع گیری های آمریکا جستجو کرد زیرا اتحادیه اروپا همواره اثبات کرده است که بر مدار تصمیمات واشنگتن گام برداشته و لحن نظرات و اقدامات خود را با آمریکا تنظیم کرده است بنابراین چندان مایه تعجب نیست که اروپا در قضیه غزه دست به عصای سیاست های منفعلانه خویش که ناشی از دیدگاه مقامات کاخ سفید است، قدم بردارد.

به هر روی قواعد و مقررات بین المللی و ساختارهای مبتنی بر حقوق بین الملل معاصر چنین انتظاری را ایجاد می نمایند که هر چه سریعتر سازمان ملل متحد باید در جهت اعاده صلح و توقف جنایات ددمنشانه رژیم صهیونیستی اقدامات موثری اتخاذ نماید. این امر باید به مطالبه جدی سایر سازمان ها و نهادهای بین المللی نیز مبدل گردد اگرچه در عمل نشانه های همراهی چندانی مشاهده نمی گردد نظیر گزارش اخیر روزنامه گاردین که بیان کرد: تنش های داخلی و اختلافات اتحادیه اروپا با واشنگتن، این اتحادیه را در اتخاذ موضعی روشن در درگیری های فلسطینی ها و اسرائیلی ها ناتوان کرده است!

اتحادیه عرب و محکومیت های فاقد ضمانت اجرا

اتحادیه کشورهای عرب (جامعة الدول العربیة) شامل کشورهای عمدتاً عربیِ جنوب غرب آسیا و شمال آفریقا است که در ۲۲ مارس ۱۹۴۵ میلادی با هدف همگرایی و انسجام میان اعراب تاسیس شد. اما عملکرد اتحادیه عرب به طور کلی از زمان تاسیس تا کنون هیچ نشانی از موفقیت و تاثیرگذاری در عرصه بین المللی به نفع کشورهای عضو یا آرمان های مشترک اعراب به دست نمی دهد.

«احمد ابوالغیط» دبیر کل اتحادیه عرب صرفاً به محکوم کردن لفظی حملات اخیر رژیم صهیونیستی به غزه بسنده کرده و اقدامات این رژیم را کور و غیر مسئولانه توصیف کرد. وی از جامعه جهانی خواست که برای جلوگیری از این خشونت ها سریعا اقدام کنند.

بدیهی است که روابط بین المللی معاصر که فضای پیچیده ای از تعاملات دوجانبه و چندجانبه، فشارهای دیپلماتیک، مذاکرات پیدا و پنهان و لابی ها است، چنین موضع گیری های شیک و ویترینی راه به جایی نخواهد برد. بدون اهرم فشار و عزم و اراده جدی اعضای یک سازمان بین المللی هرگز تغییری در روند مناسبت بین المللی ایجاد نمی گردد.

گرچه همانطور که بیان شد، مشکلات اتحادیه عرب ریشه ای تر از موضوع فلسطین بوده و در سایر موضوعات بین المللی نیز همسویی و اقتدار چندانی از این اتحادیه مشاهده نشده است.

سازمان همکاری اسلامی (OIC) و انتظارات فراتر کشورهای عضو در کمک به مردم فلسطین

سازمان همکاری اسلامی که تا سال ۲۰۱۱ میلادی سازمان کنفرانس اسلامی نامیده می شد، در ۲۵ سپتامبر ۱۹۶۹ میلادی با هدف ارتقای همکاری های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و علمی و با رسالت اصلی کمک به مردم فلسطین تاسیس شد.

به گزارش رویترز، سازمان همکاری اسلامی خواستار توقف فوری حملات وحشیانه اسرائیل به غزه شد و جنایات سیستماتیک علیه فلسطینیان را محکوم کرد.

اگرچه موضع گیری سازمان همکاری اسلامی به نفع فلسطین در جای خود اقدامی ارزنده و موثر تلقی می شود اما انتظارات از این سازمان بسیار بیشتر از صدور بیانیه های مشابه سایر کشورها است.

حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی رییس جمهوری جمهوری اسلامی ایران نیز در گفت و گوی تلفنی هفته گذشته خود با امیر قطر، ضمن تاکید بر ضرورت اتحاد و همکاری کشورهای اسلامی برای مقابله با اشغالگری صهیونیست‌ها گفت: سازمان همکاری‌های اسلامی درخصوص تحولات اخیر در فلسطین باید نقش فعال‌تری داشته باشد زیرا این سازمان اساسا برای بحران فلسطین و مسجدالاقصی تاسیس شده است.

سازش کاری سران کشورهای بزرگ عربی یکی از مهمترین دلایل ناکارآمدی و برآورده نشدن انتظارات کشورهای اسلامی در قبال مسائل بین المللی به ویژه فلسطین است.

به هر روی نباید از یاد برد که به رغم نقش موثر سازمان های بین المللی، مسئولیت اولیه تامین صلح و امنیت بین المللی همانطور که بیان شد، بر عهده شورای امنیت سازمان ملل متحد قرار دارد که عملکرد آن منوط به تصمیمات ۵ عضو دائم آن است. امروز واشنگتن و کشورهای اروپایی در حال سپری کردن آزمونی سختی در برابر جامعه بین المللی در مساله فلسطین هستند. توقف سریع جنایات رژیم صهیونیستی خواست وجدان های بیدار و افکار عمومی جهانی است.